Μονόδρομος η συνεργασία για να αποτραπούν πόλεμοι για το νερό

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΣΑΡΑΝΤΗ

Καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες σπάνε κάθε προηγούμενο ρεκόρ και οι πάγοι στους πόλους της γης λιώνουν πολύ γρήγορα, τροφοδοτούνται εκ νέου τα σενάρια για επικείμενους πόλεμους για το νερό. Εν τούτοις, κάποιοι εμπειρογνώμονες στην Ουάσιγκτον υποστηρίζουν ότι η απειλή της πραγματικής σύγκρουσης είναι υπερβολική, προσθέτοντας ότι συμπαγείς διασυνοριακές συνθήκες θα μπορούσαν να μετασχηματίσουν τις κρίσεις που δημιουργούν οι ελλείψεις νερού σε διεθνείς συνεργασίες. 

Στον πλανήτη μας αυτήν την περίοδο υπάρχουν 276 διεθνείς λεκάνες απορροής ποταμών, οι οποίες καλύπτουν σχεδόν το μισό του εδάφους της επιφάνειας της γης και αποτελούν τον τόπο διαμονής για το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Πολλές από αυτές τις λεκάνες διασχίζουν σύνορα αδιαφορώντας για τις εμπρηστικές πολιτικές που διαιρούν τα έθνη, τις θρησκείες και τους λαούς. Στην πραγματικότητα, σχεδόν το 80% του γλυκού νερού στον πλανήτη πηγάζει σε κοινές περιοχές δύο ή περισσότερων χωρών. Εν τούτοις, σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο πρόκλησης πολέμων για το νερό, μια νέα έρευνα προτείνει ότι οι αναγκαίες συνεργασίες για τους κοινούς πόρους θα μπορούσαν να επιτευχθούν.

Σύμφωνα με τον Ααρον Γουλφ, καθηγητή Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον, η ιστορία προσφέρει πολύ λίγα παραδείγματα ένοπλων διενέξεων γι' αυτό καθεαυτό το νερό και η μόνη ξεκάθαρη περίπτωση αφορά μια σύγκρουση σχεδόν 4.500 χρόνια πριν. Πολύ πιο συνηθισμένες, υποστηρίζει ο Γουλφ, είναι οι υπογραφές συνθηκών για το ζήτημα των κοινών λεκανών απορροής των ποταμών.

Η «Βάση δεδομένων για τις Διασυνοριακές Διαμάχες για το Γλυκό Νερό» είναι ένα πρόγραμμα του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου της Πολιτείας του Ορεγκον, κατά το οποίο διεξάχθηκε εκτενής έρευνα για την ιστορία των σχετικών με το νερό συγκρούσεων. Οπως προκύπτει, περισσότερες από 3.600 διεθνείς συνθήκες υπογράφηκαν μεταξύ των ετών 805 - 1997. Μεταξύ της περιόδου 1948-2008 εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις «εκτενών στρατιωτικών δράσεων» σε γεγονότα σχετικά με το νερό έναντι 145 περιπτώσεων όπου υπογράφηκαν διακρατικές συνθήκες για τους κοινούς υδάτινους πόρους.

Εν τούτοις, δεν μοιράζονται όλοι την ίδια αισιοδοξία. Ο Ματ Ζέντερ, υδρολόγος στο αμερικάνικο υπουργείο Αμυνας, επισημαίνει ότι 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται αυτήν την περίοδο την πρόσβαση σε ασφαλές νερό, 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε καταστάσεις ολοκληρωτικής ανεπαρκούς υγιεινής και 5,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ετησίως χάνονται από ασθένειες που προέρχονται από το νερό. Η Παγκόσμια Τράπεζα ανέφερε στις αρχές του έτους ότι 2,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές με μεγάλη έλλειψη νερού, ένας αριθμός που αναμένεται να αγγίξει τα 3,9 δισεκατομμύρια - το μισό παγκόσμιο πληθυσμό - μέχρι το 2030. Κάθε λεπτό 15 παιδιά πεθαίνουν από το επισφαλές νερό που καταναλώνουν, η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

ΓΙΑ ΕΝΑ ΧΑΜΠΟΥΡΓΚΕΡ

Την ίδια στιγμή, 2.400 λίτρα φρέσκου νερού απαιτούνται για την παραγωγή ενός και μόνο χάμπουργκερ, που καταναλώνονται με ρυθμό 75 ανά δευτερόλεπτο, σύμφωνα με τα McDonald's. Από την άλλη, ο μέσος άνθρωπος που ζει σε ξηρά εδάφη στην ήπειρο της Αφρικής χρησιμοποιεί 10 έως 40 λίτρα νερού ημερησίως, έναντι των 300 έως 600 λίτρων που χρησιμοποιεί ένας Ευρωπαίος ή ένας Βορειομερικανός που ζει στα αστικά κέντρα.

Σύμφωνα με την εκπαιδευτική, επιστημονική και πολιτιστική οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΥΝΕΣΚΟ), μόνο το 1% του γλυκού νερού - λιγότερο από 0,007% όλου του νερού στον πλανήτη - είναι ευπρόσιτο. Τα υπόγεια ύδατα, ή οι υδροφόροι ορίζοντες, χρειάζονται 1.400 χρόνια για να ξαναγεμίσουν πλήρως. Λαμβάνοντας υπόψη την κακοδιαχείριση του νερού για την αγροτική παραγωγή μια επικείμενη κρίση φαίνεται ακόμα πιθανότερη.

Οι δραματικές ανισότητες στην πρόσβαση του νερού, υποστηρίζουν οι εμπειρογνώμονες, δεν μπορούν να διατηρηθούν χωρίς την πρόκληση συγκρούσεων. Η αυξανόμενη έλλειψη νερού είναι ο πρωταρχικός οδηγός για την αβεβαιότητα, την αστάθεια και τις συγκρούσεις και δημιουργεί αυτήν την περίοδο τις προϋποθέσεις για τους μελλοντικούς πολέμους για το νερό, εκτός αν αναληφθεί παγκόσμια δράση, αναφέρουν. Οι ενέργειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν έχουν αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση. 

Η τρέχουσα παρούσα κατάσταση επιβάλλει να ενεργήσουμε τώρα. Χρειαζόμαστε έναν νέο τρόπο σκέψης για το νερό. Πρέπει να σταματήσουμε την κατασπατάληση των υδάτινων πόρων μας και να ωθήσουμε την εξοικονόμηση του νερού σε μια παγκόσμια κλίμακα.

Παράλληλα, πρέπει επιτύχουμε τη μεγαλύτερη απόδοση των καλλιεργειών με λιγότερο νερό, επισημαίνουν. Πράγματι, ενώ πολλές αναπτυσσόμενες χώρες χρησιμοποιούν το πολύτιμο νερό για να αναπτύξουν έναν τόνο ρυζιού ανά εκτάριο, άλλες χώρες παράγουν πέντε τόνους ανά εκτάριο κάτω από παρόμοιες κοινωνικές και υδατικές συνθήκες. Ομως, αυτό επιτυγχάνεται με καλύτερες τεχνολογίες και διαχείριση του νερού.

Κατά συνέπεια, εάν συμπεριφερόμαστε έξυπνα, αν συνεργαζόμαστε μεταξύ των γειτόνων, μεταξύ των γειτονικών χωρών, μεταξύ του βορρά και νότου, και στο παγκόσμιο σύστημα εμπορίου δεν θα ξεμείνουμε από νερό. Εάν αυτά δεν συμβούν και επικρατήσει η κατάσταση ως έχει, τότε, αναπόφευκτα, δεν θα αποφευχθούν οι πόλεμοι για το νερό, αναφέρουν οι ειδικοί.

ΗΜΕΡΗΣΙΑ