Συνταγή για την καταστροφή

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Αν όλοι οι Κινέζοι πηδούσαν ψηλά ταυτοχρόνως, η Γη θα αποµακρυνόταν απότοµα από τον άξονά της. Και το γεγονός αυτό θα είχε συντριπτικές συνέπειες.

Οταν ήταν µικρός, ο Τζόναθαν Ουότς θυµάται ότι η ιστορία αυτή είχε γίνει ο εφιάλτης που τάραζε τον ύπνο του. Ανταποκριτής σήµερα της «Γκάρντιαν» στην Ασία για θέµατα περιβάλλοντος, γνωρίζει ότι ο κίνδυνος αυτός δεν υπάρχει, ακόµη και για στατιστικούς λόγους.  

Υπάρχει όµως ένας άλλος, πολύ σοβαρός κίνδυνος. Ολοι οι Κινέζοι (και µιλάµε για 1,3 δισεκατοµµύριο ψυχές) προσβλέπουν σήµερα στον δυτικό τρόπο ζωής. Ολοι θέλουν, και δικαιολογηµένα, να αποκτήσουν ένα βιοτικό επίπεδο ανάλογο της Ευρώπης, της Αµερικής και της Ιαπωνίας, που ο συνολικός τους πληθυσµός είναι µικρότερος του ενός δισεκατοµµυρίου. Θέλουν να καίνε τις ίδιες ποσότητες πετρελαίου και άνθρακα, να έχουν εξίσου πολλά αυτοκίνητα, κούκλες Μπάρµπι και γκάτζετ και να απορρίπτουν εξίσου πολύ διοξείδιο του άνθρακα. 

 «Η Κίνα υπόσχεται να καταστρέψει στο µέλλον τον πλανήτη όπως τον κατέστρεψαν στο παρελθόν οι πλούσιες χώρες», γράφει ο Ουότς στο βιβλίο του «Οταν πηδήξουν ένα δισεκατοµµύριο Κινέζοι» (Εκδ. Faber and Faber). «Κάτι τέτοιο θα είναι απολύτως δικαιολογηµένο. Και πέρα για πέρα καταστροφικό».

Η ατµόσφαιρα του βιβλίου δίνει την εντύπωση ενός ταξιδιού που έχει οργανωθεί από το χειρότερο πρακτορείο του κόσµου, σηµειώνει ο βιβλιοκριτικός των «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς». Ο συγγραφέας παίρνει από το χέρι τον αναγνώστη και τον µεταφέρει στα λεηλατηµένα δάση του Γιουνάν, στα δηλητηριασµένα βιοµηχανικά τοπία του Χενάν, στα ρυπογόνα εργοστάσια του Γκουανγκντόνγκ και στις ανθρακοπαραγωγούς περιοχές του Σανσί και του Σαανσί.  

Επισκέπτεται τις πόλεις, όπου µόνο το 1% του αέρα είναι καθαρό, και την ύπαιθρο, όπου οι κάτοικοι αφήνουν ξεκλείδωτες τις πόρτες των σπιτιών τους και ασφαλίζουν τις βρύσες τους, αφού το νερό είναι λιγοστό.  

Συναντά τους υπεύθυνους ενός ζωολογικού κήπου που ταΐζουν τα ζώα στην καφετέρια, αφού τους λείπει και ο χώρος και το χρήµα. Ακούει περιπτώσεις παιδιών που γεννήθηκαν παραµορφωµένα από τη βιοµηχανική ρύπανση. Και συµπεραίνει ότι η Κίνα δεν µπορεί να ακολουθήσει τον δρόµο άλλων βιοµηχανικών χωρών, που πρώτα µόλυναν κι ύστερα καθάρισαν.

Κάποτε έλεγαν ότι λόγω της πολιτικής του ενός παιδιού, η Κίνα θα γεράσει προτού πλουτίσει. Ο Ουότς προβαίνει σε µια διαφορετική εκτίµηση: ότι η Κίνα, που από την άποψη τού κατά κεφαλήν εισοδήµατος εξακολουθεί να είναι φτωχή, θα εξαντλήσει τους περιβαλλοντικούς της πόρους προτού πλουτίσει. 

 Για να µη συµβεί αυτό, δεν είναι αρκετό να αλλάξει το δικό της καταναλωτικό µοντέλο. Πρέπει να αναζητηθεί µια εναλλακτική λύση έναντι της γενικότερης ψύχωσης µε τη διαρκή αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Η ανθρώπινη ποσότητα δεν µπορεί να εξακολουθήσει να κυριαρχεί έναντι της περιβαλλοντικής ποιότητας. Η συνταγή αυτή οδηγεί κατευθείαν στην καταστροφή.