Παιδεία - Παγκόσμιο εμπόρευμα...

Του Ρούσσου Βρανά

rvranas@otenet.gr

Τον Μάρτιο µαθητές, δάσκαλοι, καθηγητές, φοιτητές και γονείς βγήκαν στους δρόµους σε πολλές πόλεις της Αµερικής. Ηταν ένα κύµα διαµαρτυρίας για την επίθεση που δέχεται το αµερικανικό εκπαιδευτικό σύστηµα από το κράτος και τα ιδιωτικά συµφέροντα.

«Πρόκειται για ένα µακροπρόθεσµο σχέδιο ιδιωτικοποίησης που θα κάνει το πανεπιστήµιό µας λιγότερο προσιτό στους φτωχότερους φοιτητές», έγραφε µια προκήρυξη των φοιτητών του Πολιτειακού Πανεπιστηµίου της Ουάσιγκτον. Και εξέφραζε τα αισθήµατα και άλλων φοιτητών της χώρας µπροστά στην επίθεση που δέχεται η παιδεία µε απολύσεις καθηγητών και περικοπές δαπανών και µαθηµάτων. Τα αµερικανικά πανεπιστήµια είναι σε αναβρασµό. 

Για τη ζωή και τον θάνατο του αµερικανικού εκπαιδευτικού συστήµατος γράφει η ιστορικός Νταϊάν Ράβιτς στο οµώνυµο βιβλίο της που εκδόθηκε τον Μάρτιο και αµέσως έγινε µπεστ σέλερ. Αναλύει τις επιθέσεις που δέχτηκε η δηµόσια παιδεία από τα δύο µεγάλα αµερικανικά κόµµατα, από την εποχή του Ρίγκαν µέχρι σήµερα. Γνωστή πολέµιος του σοσιαλισµού, η Ράβιτς ταξίδεψε το 1989 στην Ανατολική Ευρώπη για λογαριασµό της Αµερικανικής Διδασκαλικής Οµοσπονδίας, η οποία τότε συνεργαζόταν µε το Στέιτ Ντιπάρτµεντ για την αποκατάσταση του καπιταλισµού στις πρώην σοσιαλιστές χώρες. «Οπως πολλοί άλλοι, πίστευα κι εγώ τότε πως το µοντέλο της αγοράς µπορούσε να εφαρµοστεί στα σχολεία», γράφει. «Και πως η αγορά θα µπορούσε να φέρει εκσυγχρονισµό και µεγαλύτερη αποδοτικότητα στην παιδεία».Σήµερα όµως το έχει ξανασκεφτεί. Και ανησυχεί. Γιατί πιστεύει πως η διάλυση της δηµόσιας παιδείας και η παράδοσή της στα πιο ανελέητα ιδιωτικά συµφέροντα δεν συµβιβάζονται µε µια δηµοκρατική κοινωνία. Σε άρθρο της στην «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» που επιγράφεται «Γιατί άλλαξα γνώµη για την εκπαιδευτική µεταρρύθµιση» εκφράζει τους φόβους της ότι η καταστροφή της δηµόσιας παιδείας υπονοµεύει την κοινωνική συνοχή της Αµερικής. Δεν πιστεύει πως το µοντέλο της αγοράς µπορεί να δηµιουργήσει εξαιρετικά σχολεία, όταν µάλιστα ο κόσµος βρίσκεται σε συνθήκες γενικότερης κοινωνικής και οικονοµικής κρίσης. 

Στην περίοδο της µεγάλης παραγωγικής επέκτασης, η οικονοµία χρειαζόταν διαρκώς τεχνικούς, µάνατζερ και γραφειοκράτες για να διαχειριστούν την ανάπτυξη, εξηγεί ένας άλλος συγγραφέας, ο Ρον Τζέικοµπς. Ετσι τα πανεπιστήµια αναγκάστηκαν να απευθυνθούν ακόµη και στα πιο αγνοηµένα και παραµεληµένα µέχρι τότε τµήµατα της κοινωνίας. Σήµερα που τα πλούτη δεν δηµιουργούνται πια στην αλυσίδα παραγωγής αλλά πίσω από τις κλειστές πόρτες των τραπεζιτών και των χρηµατιστών, τα πανεπιστήµια δεν χρειάζεται πια να έχουν πολλούς φοιτητές. Επιβάλλοντας δίδακτρα και κόβοντας µαθήµατα και καταργώντας σχολές, οι κυβερνήσεις περιορίζουν τον φοιτητικό πληθυσµό σε αριθµό αλλά και σε κοινωνικές τάξεις, αφού οι φτωχότερες οικογένειες δεν µπορούν πια να στέλνουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν, όσο κι αν αυτά το αξίζουν.

Το σήµερα µοιάζει χειρότερο από το χθες. Η εποχή που το σύστηµα χρειαζόταν έναν µορφωµένο και ενηµερωµένο πληθυσµό έχει περάσει. Σήµερα οι προσδοκίες του περιορίζονται σε µια παιδεία-εµπόρευµα και σε φοιτητές-πελάτες µε γερό πορτοφόλι.