Πολιτική λεπτών ισορροπιών

Του Σταυρου Λυγερου

Η επίσκεψη Νετανιάχου στην Ελλάδα (ανταπόδοση σε χρόνο ρεκόρ της επίσκεψης Παπανδρέου στο Ισραήλ) έχει τροφοδοτήσει φήμες για ριζική αλλαγή των γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο.  

Για πολλά χρόνια, η Ελλάδα ήταν θερμός υποστηρικτής του παλαιστινιακού κινήματος και διατηρούσε στενές σχέσεις με τις μουσουλμανικές χώρες της περιοχής. Αντιθέτως, το μετακεμαλικό καθεστώς της Τουρκίας είχε συνάψει στρατηγική σχέση με το Ισραήλ. Μεταξύ των άλλων, τα ισραηλινά μαχητικά εκπαιδεύονταν στον τουρκικό εναέριο χώρο και σε αντάλλαγμα το ισχυρό εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ είχε μετατραπεί σε ατζέντη των θέσεων της Αγκυρας στην Ουάσιγκτον.

Στο πλαίσιο της νεοοθωμανικής στρατηγικής και για να δώσει εξετάσεις στη μουσουλμανική κοινή γνώμη, η κυβέρνηση Ερντογάν αναδείχθηκε πρώτος επικριτής της ισραηλινής πολιτικής στο Παλαιστινιακό. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Το ρήγμα στις ισραηλινο-τουρκικές σχέσεις εθεωρείτο γεφυρώσιμο όσο παρέμενε στο πεδίο του Παλαιστινιακού. Απέκτησε στρατηγική διάσταση, όταν η Αγκυρα τάχθηκε στο πλευρό του Ιράν, διαταράσσοντας σοβαρά και τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Υπενθυμίζουμε ότι ο Ομπάμα είχε ξεκινήσει τη θητεία του αναβαθμίζοντας εντυπωσιακά τον ρόλο της Τουρκίας.

Για να εξισορροπήσει την τουρκική πίεση, το Ισραήλ προσέγγισε την Αθήνα και τη Λευκωσία. Παραλλήλως, στηρίζει παρασκηνιακά και το κουρδικό κίνημα. Το πρώτο μεγάλο βήμα έγινε όταν ισραηλινά μαχητικά πραγματοποίησαν σε συνεργασία με τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις άσκηση στον ευρύτερο εναέριο χώρο πέριξ της Κρήτης.

Τότε είχε γίνει λόγος για άσκηση-πρόβα ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης στο Ιράν. Το σίγουρο είναι ότι το Ισραήλ επιδιώκει διακαώς αυτές τις ασκήσεις. Ζητάει μάλιστα σε άσκηση να συμμετέχουν και οι ελληνικοί αντιαεροπορικοί πύραυλοι S-300 για να εξοικειωθούν οι Ισραηλινοί πιλότοι και να αναπτύξουν τρόπους εξουδετέρωσής τους. Αγνωστο εάν το αίτημα έχει γίνει δεκτό.

Οι εξελίξεις έχουν προκαλέσει σε Ελλάδα και Κύπρο έντονη συζήτηση. 

Μία σχολή σκέψης θεωρεί ότι η Αθήνα πρέπει να αποκρούσει το ισραηλινό φλερτ και να ανταγωνισθεί την Τουρκία σε φιλοπαλαιστινιακή γραμμή. 

Μία δεύτερη σχολή σκέψης θεωρεί τις εξελίξεις ευκαιρία για τη δημιουργία άξονα με το Ισραήλ με αντιτουρκική αιχμή.

Η δυναμική πολιτική Ερντογάν έχει επικαλύψει και εκτοπίσει την παραδοσιακή ελληνική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή. Μία πολιτική, άλλωστε, που τα τελευταία 15 χρόνια είχε ατονήσει. Από την άλλη πλευρά, η εξωτερική πολιτική είναι κάτι πολύ περισσότερο από παιχνίδι για να τη στρέφεις καιροσκοπικά ανάλογα με τη συγκυρία.

Η Αθήνα οφείλει για λόγους αρχών να υποστηρίζει την ίδρυση βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους και να διατηρήσει τις καλές σχέσεις της με όλες τις μουσουλμανικές χώρες της περιοχής, από την Αίγυπτο μέχρι το Ιράν. Παραλλήλως, έχει συμφέρον να αναπτύξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ σ' όλους τους τομείς, μη εξαιρουμένου του στρατιωτικού. Δεν έχει κανένα λόγο, όμως, να επιδιώξει τη δημιουργία άξονα. Στην πραγματικότητα, άλλωστε, δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα.

Το σημαντικό είναι η Ελλάδα να επεξεργασθεί μία σφαιρική στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, οργανικό στοιχείο της οποίας θα είναι και οι σχέσεις με το Ισραήλ. Η ανταλλαγή πρωθυπουργικών επισκέψεων, όμως, προέκυψε όχι τόσο από έναν τέτοιο σχεδιασμό, όσο από πιεστικά αιτήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και μελών του Κογκρέσου. Η Ελλάδα δεν έχει λόγο να μην παραχωρήσει στο Ισραήλ κάποιες λελογισμένες διευκολύνσεις. Πρέπει, όμως, να εξασφαλίσει συγκεκριμένα πολιτικά ανταλλάγματα.

ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ