Η καταγγελία ενός Αρχιτέκτονα Μηχανικού για το έργο ανάπλασης του Πεδίου του Άρεως

Αρ.πρωτ.κατάθεσης. 1230 ημερ.4/2/2010

Προς την

Γενική Γραμματεία Περιβάλλοντος

grammateia@gryp.minenv.gr,

Μαρκαράς Πολύκαρπος Αρχ.Μηχ.

Οδός Γ΄Σεπτεμβρίου 135 Αθήνα 11251

polmarkaras@hotmail.com

pmarkaras@yahoo.gr

Θέμα: Έργο ανάπλασης του Πεδίου του Άρεως στην Αθήνα

Κυρίες και κύριοι,

Aπευθυνόμαστε στην υπηρεσία σας ως αρμόδιας για θέματα περιβάλλοντος προσδοκώντας την πρόληψη και παρέμβασή σας στο παρακάτω ζήτημα. Οι εξαγγελίες της σημερινής κυβέρνησης, ότι θα δέχεται όλες τις καταγγελίες πολιτών και θα προσπαθεί να θεραπεύσει τα κακώς κείμενα, μας δίνουν την ελπίδα ότι θα επιληφθείτε εγκαίρως του θέματος. Στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμεί προσφυγή δικηγόρου, η οποία θα εκδικασθεί εντός του 2010, αλλά θα είναι πλέον αργά.

Απευθυνόμαστε στην υπηρεσία σας επειδή πρόκειται, εκτός από περιβαλ-λοντική παρεκτροπή, και για οικονομικό θέμα κατασπατάλησης εθνικών και κοινοτικών πόρων, οι οποίοι παρέχονται για συγκεκριμένους σκοπούς (π.χ. Ανάπλαση δημοσίων πάρκων Ελεύθερων Χώρων αναψυχής) αλλά καταλήγουν να χρηματοδοτούν τον κατασκευαστικό κλάδο. Είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο που παρατηρείται σε όλη τη χώρα με πρωταγωνιστή την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α και Β βαθμού και προκαλεί την αγανάκτηση και αντίσταση των πολιτών που δημιουργούν επιτροπές κατοίκων και αγωνίζονται με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν ενάντια στη δημόσια διοίκηση, λοιδωρούμενες και διωκόμενες, ακόμα και με μηνύσεις ή υπαγορευόμενα δημοσιεύματα στα ΜΜΕ.

Το θέμα που μας απασχολεί είναι το πάρκο «Πεδίο του Άρεως» στο κέντρο της Αθήνας. Το αιωνόβιο αυτό κεντρικό πάρκο δημιουργήθηκε το 1902 με Βασιλικό Διάταγμα της 10.12.1902 και χαρακτηρίστηκε δασική και αναδασωτέα έκταση με την απόφαση 108424/1934 του Υπουργού Γεωργίας. Έχει έκταση 235 στρεμμάτων και συνορεύει με τις οδούς: λεωφόρο Αλεξάνδρας, Μαυρομματαίων, Ευελπίδων, Πριγκηποννήσων, Κυπριανού, Παράσχου και Μπούσγου.

Η διεύθυνση και διοίκησή του καθώς κι οι οιεσδήποτε επεμβάσεις σ’ αυτό υπόκεινται στους περιοριστικούς όρους των άρθρων 24 και 117 παρ. 3 του Συντάγματος και στον νόμο 998/1979, σύμφωνα με τους οποίους απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων. Οιαδήποτε επέμβαση σε τέτοιες εκτάσεις προϋποθέτει την έγκριση της δασικής υπηρεσίας.

Ο δασικός και αναδασωτέος χαρακτήρας του Πεδίου του Άρεως και η υπαγωγή του στις διατάξεις του ν. 998/1979 έχει επιβεβαιωθεί επανειλημμένα από το Συμβούλιο της Επικρατείας (2568/1981) και τη Διεύθυνση Δασών Αθηνών (έγγραφα αρ. 775/7-4-2008 και 1595/4-7-2008), αλλά και από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (έγγραφο 102226/4725/16-12-2008).

Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών-Πειραιώς εγκαταστάθηκε στη διεύθυνση και διαχείριση του Πεδίου του Άρεως δυνάμει του προεδρικού διατάγματος 98/2000. Αδιαφορώντας επιδεικτικά για το νομικό και πραγματικό καθεστώς του αμφισβητεί τον δασικό και αναδασωτέο χαρακτήρα και τις συνακόλουθες αυτονόητες υποχρεώσεις κατά την άσκηση οιασδήποτε αρμοδιότητάς της, διακηρύσσει ότι το Πεδίο του Άρεως ΔΕΝ είναι δασική και αναδασωτέα έκταση, αλλά κοινόχρηστος χώρος εκτός αρμοδιότητας των δασικών υπηρεσιών, υπαγόμενος αντιθέτως στην Πολεοδομία. Αποτελεί αυτό προσφιλή τακτική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού όταν σκοπεύει να υψώσει κατασκευές μέσα σε άλση και πάρκα. Επί της «απόψεως» αυτής η Ν.Α. Αθηνών-Πειραιώς βάσισε το διεξαγόμενο σχέδιο «αναπλάσεως του Πεδίου του Άρεως», το οποίο κατεκύρωσε με την απόφαση αρ. 40/2007 στην εργολήπτρια εταιρία «Καπετανίδης ΑΤΕ». Το έργο περιλαμβάνει πλήθος επεμβάσεων που διενεργούνται μέχρι σήμερα, αφενός παραβαίνοντας την υποχρέωση αναδάσωσης (δηλ. αποκατάσταση της βλάστησης, αποξήλωσης της σκυρόστρωσης, καθαίρεσης των αυθαίρετων κτισμάτων, μπετονένιων κατασκευών και χαρτογράφησης), αφετέρου κατ’ ανεπίτρεπτη μεταβολή του δασικού προορισμού.

Σημειώνουμε ότι από το συνολικό ποσό του προυπολογισμού των 9.150.000,00 € (περιλαμβ. ΦΠΑ) που είναι το κόστος της ανάπλασης, το 59%, ήτοι 4.495.000,00 € διατίθενται για έργα δομικά – πολιτικού μηχανικού, το 32%, ήτοι 2.473.000,00 € για έργα ηλεκτρολογικά και υδραυλικά και μόλις 9%, ήτοι 721.000,00 € για έργα φυτοτεχνικά.

Ενδεικτικά επισημαίνουμε τις ακόλουθες παράνομες επεμβάσεις (όπως αναφέρονται και σε άλλα έγγραφά μας), άλλες από τις οποίες προβλέπονταν από τα μετεξελιγμένα σχέδια Μελέτης Εφαρμογής της Αναπλάσεως, αφού ενσωματώθηκαν στο Τοπογραφικό και Φυτοτεχνικό Σχέδιο του 2008 και άλλες που διεξήχθηκαν – και συνεχίζουν να διεξάγονται ακόμη και εκτός διάρκειας συμβάσεως– εντελώς αυθαίρετα κατά την εκτέλεση του έργου, αγνοώντας σχετικές μηνύσεις της Διεύθυνσης Δασών Αθηνών και το υπάρχον επίσημο αρχείο αεροφωτογραφιών της ΓΥΣ και ΥΠΕΧΩΔΕ.
(photo ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΧΛΟΟΤΑΠΗΤΑ σε ΠΛΑΤΩΜΑ ΜΠΕΤΟΝΕΝΙΟ ΠΛΑΤΩΜΑ - ΕΛΙΚΟΔΡΟΜΙΟ)

Κατά τη διάρκεια των εκτελούμενων εργασιών έχουν αποκοπεί πολυάριθμα δέντρα που αντιστοιχούν σε δεκάδες στρέμματα πυκνής βλάστησης (πρωτόκολλο μηνύσεων Δ/νσης Δασών Αθηνών, έγγραφο 1086/27-5-2008). Επίσης έχει πραγματοποιηθεί σκυρόστρωση και μαρμαρόστρωση μεγάλων εκτάσεων εντός του Πεδίου του Άρεως κατά παράβαση της υποχρεώσεως μη σφραγίσεως του εδάφους. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε την εδαφολογική στρατηγική της Ε.Ε., COM 2006/231 και COM 2006/232 αλλά και παραπέμπουμε στις επανειλημμένες δημόσιες εξαγγελίες της Υπερνομάρχου, ότι «όλοι οι δρόμοι θα στρωθούν με χώμα» και ότι «δεν θα κοπεί ούτε ένα δέντρο». (βλ. ιστοσελίδα της υπερνομαρχίας ypernomarhia.gr ) καθώς επίσης και κατά παράβαση του σκεπτικού της παρ. 5 & 6 σελ. 7 της απόφασης 688/2009 της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας που αναφέρει οτι: α) «σημαντικές επιφάνειες που σήμερα καλύπτονται απο άσφαλτο και τσιμεντένιες κατασκευές θα αντικατασταθούν απο σκληρές χωμάτινες επιφάνειες» β) «τα έργα που πραγματοποιούνται επικεντρώνονται κυρίως στην αντικατάσταση του ασφαλτοτάπητα του δικτύου, από χώμα».

Υπό το κτίσμα και εκτός ερυθράς εστιγμένης Ο.Γ του κτιρίου Αλσους Οικονομίδη (Σχετ.οικ. άδεια 183/09 Πολεοδομίας Δήμου Αθηναίων: «επισκευή και εσωτερικές αναδιαρρυθμίσεις του υπάρχοντος κτιρίου άλσους περιγεγραμμένου με κόκκινη γραμμή και χωρίς στο Πεδίο του Άρεως» ) έχει πραγματοποιηθεί εκσκαφή υπόγειου γκαράζ χωρίς οιαδήποτε άδεια αρμόδιας αρχής, πράγμα εντελώς ανεπίτρεπτο εντός δασικής εκτάσεως σε αναγνωρίσιμο βάθος από τη φυσική στάθμη του εδάφους 4,50μ. σε μήκος 15.00μ. και πλάτος 5,00μ., αφού συνιστά διακοπή των υδροφόρων οριζόντων και της συνέχειας των υδάτινων ρευμάτων.

Στη θέση Πλατάνια κατασκευάστηκαν 2 αντλιοστάσια σε βάθος από οπλισμένο σκυρόδεμα, για τα οποία η Δ/νση Τεχν. Υπηρεσιών της Υπερνομαρχίας σε σχετικά διαφορετικά έγγραφά της μας διευκρίνιζε ότι στο εσωτερικό αυτών των γιγάντιων φρεατίων «θα τοποθετηθούν τα αντλητικά συστήματα ανακυκλοφόρησης των νερών της (ανοικτής) υδάτινης διαδρομής» παρ.A και Ε της 07/07/09 εγγράφου της Ν.Α Αθηνών – Πειραιώς προς ΓΕΔΔ) (αντιπλημμυρική προστασία των δυτικών του Π.Α περιοχών της Αθήνας) και ότι «πρόκειται να γίνει εξοικονόμηση νερού», φράσεις που υποδηλώνουν δυο αντικρουόμενες έννοιες, ΜΟΛΟΝΟΤΙ είναι γνωστό σε άπαντες, οικολόγους και μη, ότι μια δασική περιοχή ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΖΕΙ και ΔΙΗΘΕΙ ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΤΑ ΟΜΒΡΙΑ ΥΔΑΤΑ ΑΥΤΟΠΟΤΙΖΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ.

Σε κεντρικά σημεία του πάρκου σύμφωνα με τα σχέδια Μελέτης Εφαρμογής και με ενδειξη τον γαλάζιο χρωματισμό, καθαιρέθηκαν 2 μικρών διαστάσεων συντριβάνια και στη θέση τους κατασκευάστηκαν ογκοδέστατες σκάφες με πυθμένα από οπλισμένο σκυρόδεμα …. (πάχους 0.20μ ), η πρώτη σε έκταση 755 τετρ.μ σε βάθος 1.00μ. και η δεύτερη σε έκταση 200 τετρ.μ και σε βάθος 1.00μ., (οι φάσεις της κατασκευής τους αποτυπώνονται και σε ψηφιακές φωτό και σε ιστοσελίδα Blog ). Σύμφωνα με τα σχέδια ακόμη πρόκειται να κατασκευαστούν στις θέσεις Ροδώνα & Πλατάνια δύο ογκωδέστατα κανάλια επίσης από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Στη διαχρονικά καταπατηθείσα δασική έκταση του περιβόλου του Green Park κατά-σκευάστηκαν στο παρελθόν διαζώματα, κακότεχνοι εγκιβωτισμοί δένδρων από μπετόν και τοιχία περίφραξης από οπλισμένο σκυρόδεμα ( πάχους 0.20μ. ) σε ύψος 1.00μ. σε σημαντική έκταση, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της χρήσης του περιβόλου εντός του Π.Α.

Σύμφωνα με την απόφαση 688/2009 της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας απορίας άξιον είναι η αφαίρεση της Ανακαίνισης – Ανακατασκευής του κτ.Green Park απο την Εργολαβία της Ανάπλασης του Π.Α των 9.150.000 €. ενω είχε ήδη εκμισθωθεί «παράνομα» σε ιδιώτη αντί μηνιαίου μισθώματος 21.000 €.

Κατά των έργων της ανάπλασης έχουν αντιδράσει εγγράφως και σαφώς τόσο η Δ/νση Δασών Αθηνών (έγγραφο 2261/12-9-2008) δια του οποίου ζητείται από την Ν.Α Αθηνών – Πειραιώς η διακοπή των εργασιών της ανάπλασης ), όσο και η Γενική Δ/νση Προστασίας και Ανάπτυξης Δασών του Υπ. Αγρ. Ανάπτυξης (έγγραφο 98426/21–4– 2009 ).

Ταυτοχρόνως πλήθος περιοίκων και πολιτών έχουν αντιταχθεί με απολύτως νόμιμα μέσα στο σχέδιο και τη διεξαγωγή της απολύτως παράνομης ανάπλασης με δημοσίευση στοιχείων, ενημέρωση των περιοίκων και προσφυγή στις αρμόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές. Επισυνάπτεται κείμενο 42 υπογραφών πολιτών από τους οποίους οι 25 είναι νομικοί, καθηγητές Πανεπιστημίων και ένας ομότιμος καθηγητής και τ. υπουργός, ο κ. Αλέξανδρος Μαγκάκης. Πάγια είναι επίσης και η αρνητική άποψη δρομέων- αθλητών που δεν εγκρίνουν την διάστρωση «κακότεχνων» κυβόλιθων, δομικών υλικών, τσιμεντένιων και μαρμάρινων σκληρών επιφανειών» , που σύμφωνα με την εμπεριστατωμένη μελέτη μας αποτυπώ-νονται αδιευκρίνιστα στα επίσημα σχέδια Μελέτης Εφαρμογής του 2008. Όλοι αντιτάσσονται στο έργο της «ανάπλασης» και υπερασπίζονται τον δασικό χαρακτήρα του Πεδίου του Άρεως, ζητώντας την υλοποίηση της αναδασώσεως.

Πολλαπλές είναι οι διενεργηθείσες επιτόπιες επισκέψεις στο παρανόμως περιφραγμένο με συρματόπλεγμα και επικαλυμμένο με λινάτσα, μετατραπέν σε «εργοτάξιο οικοδομής» Πεδίο του Άρεως, πλήθος επίσης και οι ψηφιακές φωτογραφίες των παράνομων έργων που αποδεικνύουν προδήλως τα ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ.

Ως αρχιτέκτων-μηχανικός συμμετείχα κατ΄εντολή του ΓΕΔΔ και απο την πλευρά των κατοίκων σε αυτοψία με το κλιμάκιο δασολόγων του Δασαρχείου στις 21.12.2009 και συνέταξα τεχνική έκθεση σχετικά με τις καταστρεπτικές συνέπειες της «ανάπλασης» στον δασικό μνημειακό και ιστορικό χαρακτήρα του Πεδίου του Άρεως, την οποία συνυπέβαλα στο Συμβούλιο της Επικρατείας στο πλαίσιο εκκρεμούσας δίκης. Λειτουργώ ηλεκτρονικό ιστότοπο (blog) που ενημερώνω συνεχώς με πληροφορίες και φωτογραφίες στη διεύθυνση  http://kyameftopedioareos.blogspot.com 

και έχω παραστεί σε προανακρίσεις με πλήθος αναφορών στις αρχές, μεταξύ των οποίων προς την Εισαγγελία Αθηνών στην οδό Ευελπίδων, κτίριο 16, προς τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, τον Συνήγορο του Πολίτη.

(photo ΠΛΑΤΑΝΙΑ & τσιμεντένιες καλλιτεχνίες στο Δάσος)

Η δραστηριότητα αυτή κινείται απολύτως στο πλαίσιο της νομιμότητας και στηρίζεται σε κατοχυρωμένα θεμε-λιώδη δικαιώματα { άρθρο 24 παρ.1 του Συντάγματος, άρθρο 2 του ν.998/1979, άρθρο 14 παρ.1 του Συντάγματος, άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, άρθρο 5Α παρ.1 και 2 του Συντάγματος, άρθρο 5 παρ.5 του Συντάγματος }. Ωστόσο η στοχοποίηση και ο εκφοβισμός των «αντιφρονούντων» πολιτών που δραστηριοποιούνται κατά της παρανομίας της «ανάπλασης» είναι εντυπωσιακός ( δεδομένης της ύπαρξης πολλαπλών εγγράφων και οχλήσεων μας εδω και 2 ετη ): η υπερνομαρχία τροφοδοτεί αναληθή και κακόβουλα δημοσιεύματα, δημοσιοποιώντας το όνομα του δικηγόρου Δημητρίου Φαρμακίδη-Μάρκου (επειδή έχει προσφύγει στο ΣτΕ) και το δικό μου π.χ. στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (25-4-09, 18-6-09 και 8-11-09) και αργότερα στην εφημερίδα ΤΟ ΠΑΡΟΝ ή αποκόπτοντας τη δυνατότητα επικοινωνίας και παρέμβασής μας στα ΜΜΕ, μολονότι αρκετοί δημοσιογράφοι είχαν επισκεφθεί τον εργοταξιακό χώρο προς αναγνώριση και επιβεβαίωση των τεκταινόμενων».

Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη «ανάπλαση» αποτελεί σημαντικό ¨Δημόσιο Τεχνικό Έργο¨, προϋποθέτει την ευρεία ενημέρωση του κοινού μέσω ανάρτησης στο διαδίκτυο ή αλλού των βασικών σχεδίων της Μελέτης Εφαρμογής (Τοπογραφικό – Φυτοτεχνικό). Συγχρόνως η υπερνομαρχία επικαλείται το συσταθέν «Μέτωπο Μνημόνιο Συνεργασίας των 12 Φορέων», μεταξύ άλλων του ΤΕΕ, της ΓΣΕΕ, του Πολυτεχνείου κ.α, για το το οποίο σε έγγραφά μας στο παρελθόν δηλώσαμε οτι:

Όσον αφορά στη Συνεργασία των «Φορέων για το Περιβάλλον» «12+1» (Μνημόνιο Συνεργασίας Προέδρων, Πρυτανικών Αρχών, Υπερνομαρχίας, ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΤΕΕ, ΤΕΔΚΝΑ, ΔΣΑ, ΔΣΠ κ.ά.) παρατηρούμε ότι, σύμφωνα με την μελέτη της υπάρχουσας νομοθεσίας και των ΦΕΚ πουθενά δεν αναφέρεται οτι μια τέτοια μορφή άτυπης πρωτοβουλίας έχει ποτέ συσταθεί ή λάβει χώρα. Εχομε την εντύπωση οτι η συγκεκριμένη άτυπη κίνηση νομικά δεν λογοδοτεί σε κανένα και δεν δεσμεύεται ενώπιον του Νόμου, διαχέοντας μια μορφή νομικής εκεχειρίας καθότι οι νόμοι που προστατεύουν τη δασική εκταση και το πράσινο ελάχιστες φορές εφαρμόστηκαν στη Χώρα μας.

Σε περιόδους «ισχνών αγελάδων» για τη χώρα μας, η σπατάλη δεν έχει τέλος. Και εύλογο το ερώτημα, πώς να γνωρίζει ο « αμήχανος» πολίτης πού πάνε τελικά τα τεράστια αυτά ποσά σε περίοδο κρατικής υπερχρέωσης και κοινοτικής στήριξης;; Σημαντικές εκτάσεις σήμερα εντός του ΠτΑ σφραγίζονται, συμπιέζονται και ενδεχομένως αλλοιώνεται η σύσταση των εδαφών π.χ. η έκταση στο πρώην Φυτώριο 8 ½ στρεμμάτων, πρόσωπο με την οδό Μπούσγου, όπου βρίσκονται και δύο μικρά αυθαίρετα κτίσματα 20 τετρ.μ. το καθένα, δεν περιλαμβάνεται στον εν λόγω προϋπολογισμό και, αυτονόητα, ούτε στα σχέδια «Μελέτης Εφαρμογής» της Ανάπλασης 08 (και πιθανόν και στις υποχρεώσεις της Διαχειριστικής Αρχής του Π.Α από την έναρξη της ανάληψης καθηκόντων της το 2000 έως σήμερα ), η δε έκταση των κτιρίων Διαχείρισης, πρόσωπο με την οδό Ευελπίδων, αποτυπώνεται ως αποκλεισμένη, περιφραγμένη και τελικά μη κοινόχρηστη.

Παραθέτω Ανακοίνωση της Ε.Ε. που εξηγεί τις συνέπειες των δομικών έργων σε δασική έκταση και τις μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στον υδροφόρο ορίζοντα και στο κλίμα της πόλης.

Κατά τη γνώμη μας μια πραγματική ανάπλαση θα κόστιζε ελάχιστα, θα περιοριζόταν στην αποξήλωση όλων των παλαιών τοιχίων, ρείθρων και κτισμάτων, με αντικατάσταση ασφάλτου των δρόμων με χώμα, με αναδάσωση και τοποθέτηση νέων σωλήνων ηλεκτροφώτισης και ποτίσματος (ένα δάσος χρειάζεται ελάχιστο πότισμα, μόνο των λουλουδιών, και όχι αποχέτευση – καθότι διηθεί - συγκρατεί τα όμβρια ύδατα και τα αξιοποιεί στο υπέδαφος ) και αντικατάσταση των πάγκων και των κατεστραμμένων παιχνιδιών στις ήδη Μόνον υπάρχουσες παιδικές χαρές. Αυτά τα έργα θα ωφελούσαν το δάσος και όχι τους πολιτικούς μηχανικούς και τους εργολάβους.

Περί Σφραγίσεως Εδάφους.

Σχετικά με την COM ( 2002 ) τελικό.

Ανακοινώσεις της Επιτροπής των Ε.Κ προς το Συμβούλιο, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών.

Θεματική Στρατηγική για την Προστασία του Εδάφους.

Κύριες απειλές του εδάφους:

3.1 Διάβρωση

Η διάβρωση πυροδοτείται από συνδυασμό παραγόντων π.χ. ακατάλληλη χρήση γης (νταμαρόχωμα) ή το είδος της φυτικής εδαφοκάλυψης π.χ. αραιά βλάστηση. Συχνά ορισμένα εδάφη κινδυνεύουν ιδιαίτερα από την διάβρωση λόγω των εγγενών χαρακτηριστικών τους, π.χ. λεπτή στιβάδα φυτικών γαιών, ή εδάφη με χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ύλη.

3.2 Η μείωση της οργανικής ύλης

Η οργανική ύλη στο έδαφος αποτελείται από οργανικά υλικά ( υπολείμματα φυτικών ριζών, φύλλα, περιττώματα ), έμβιους οργανισμούς ( βακτήρια, μύκητες, γαιοσκώληκες και άλλη εδαφική πανίδα ) και από το γνωστό Χούμο, που είναι το σταθερό τελικό προϊόν της αποδόμησης της οργανικής ύλης στο έδαφος συνεπεία της αργής δράσης των εδαφόβιων οργανισμών. Η οργανική ύλη λοιπόν συγκεντρώνεται και αποδομείται συνεχώς με αποτέλεσμα να ελευθερώνεται άνθρακας στην ατμόσφαιρα ως Διοξείδιο του άνθρακα που εν συνεχεία επαναδεσμεύεται μεσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης.

Η οργανική ύλη διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντίσταση, στην διάβρωση και την εδαφική γονιμότητα και συμβάλλει στον περιορισμό της ρύπανσης που διαχέεται από το έδαφος στο νερό.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το οργανικό υλικό του εδάφους από την αποδόμηση συχνά δεν αντικαθίσταται. Η συγκέντρωση οργανικής ύλης είναι χρονοβόρα διαδικασία (πολύ βραδύτερη από την μείωση της οργανικής ύλης). Ο άνθρακας αποτελεί μείζονος σημασίας συστατικό της

οργανικής ύλης στο έδαφος, που με τη σειρά της διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στον όλο κύκλο του άνθρακα.

3.3 Η ρύπανση του εδάφους

Η είσοδος ρύπων στο έδαφος έχει σαν αποτέλεσμα να πληγούν ή απωλεσθούν πολλές από τις λειτουργίες των εδαφών και έμμεσα συνεπάγεται τη ρύπανση των υδάτων.

3.3.2 Διάχυτη εδαφική ρύπανση

Η διάχυτη ρύπανση εν γένει σχετίζεται με ατμοσφαιρικές εναποθέσεις, ορισμένες γεωργικές πρακτικές, την ανεπαρκή ανακύκλωση και επεξεργασία των αποβλήτων και του νερού. Οι ατμοσφαιρικές εναποθέσεις οφείλονται σε εκπομπές από τη βιομηχανία,

την κυκλοφορία οχημάτων και την γεωργία. Η εναπόθεση αερομεταφερόμενων ρύπων έχει ως αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται στο έδαφος ρύποι που προκαλούν οξύνιση ( π.χ SO2 NOx ) βαρέα μέταλλα ( π.χ κάδμιο, μόλυβδος, αρσενικό, υδράργυρος) και πολλές οργανικές ενώσεις ( π.χ διοξίνες, PCB, PAH ). Οι παράγοντες που προκάλουν οξύνιση σταδιακά μειώνουν τη ρυθμιστική ικανότητα του εδάφους. Η οξύνιση διευκολύνει την απόπλυση θρεπτικών στοιχείων με αποτέλεσμα να περιορίζεται η γονιμότητα του εδάφους και να εμφανίζονται προβλήματα ευτροφισμού στους υδατικούς πόρους.

3.4 Η σφράγιση του εδάφους

Η κάλυψη του εδάφους για οικιστικούς σκοπούς, κατασκευή οδικού δικτύου ή άλλων έργων αξιοποίησης των υφιστάμενων εκτάσεων, είναι γνωστή ως σφράγιση του εδάφους. Στις σφραγιζόμενες εκτάσεις περιορίζονται οι επιφάνειες που εκτε-λούν τις εδαφικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της απορρόφησης των ομβρίων υδάτων για παροχέτευση και διήθηση. Επιπλέον οι σφραγιζόμενες εκτάσεις ενδέχεται να έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις σε παρακείμενο έδαφος διότι μεταβάλλουν τις συνήθεις ροές ύδατος και επιδεινώνουν τον κατα-κερματισμό της βιοποικιλότητας, φαινόμενο μη ανεπιστρεπτό. ( Π τ Α ). Η εξέλιξη στον τομέα της σφράγισης του εδάφους ως επί το πλείστον καθορίζεται από τις στρατηγικές χωροταξικού προγραμματισμού στις οποίες δεν λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι συνέπειες της απώλειας αναντικατάστατων εδαφών. Όπως και για

άλλους κινδύνους που απειλούν το έδαφος, παρατηρείται έλλειψη ενημέρωσης και συνήθως δεν διατίθενται πληροφορίες σχετικά με το είδος του σφραγιζόμενου εδάφους, σφράγιση η οποία επηρεάζει αρνητικά την αειφόρο ανάπτυξη.

3.5 Η συμπίεση του εδάφους

Παρατηρείται όταν το έδαφος υφίσταται μηχανική πίεση λόγω της χρήσης βαρέων μηχανημάτων ή της υπερβόσκησης, ιδίως μάλιστα όταν αυτό είναι υγρό. Η συμπίεση μειώνει τους πόρους μεταξύ των σωματιδίων του εδάφους, με αποτέλεσμα τη πλήρη ή μερική απώλεια της απορροφητικής τους ικανότητας.

Η υποβάθμιση της εδαφικής δομής του εδάφους λόγω συμπίεσης περιορίζει τη δυνατότητα ανάπτυξης των ριζών, την αποθηκευτική ικανότητα προς το νερό, τη γονιμότητα, τις βιολογικές δραστηριότητες και τη σταθερότητα.

Επιπλέον όταν σημειώνονται έντονες βροχοπτώσεις δυσχεραίνεται η διήθηση του νερού στο έδαφος. Μεγάλες ποσότητες μη απορροφούμενου νερού επιτείνουν τον κίνδυνο διάβρωσης.

3.6 Η μείωση της βιοποικιλότητας στο έδαφος.

Το έδαφος αποτελεί το οικολογικό ενδιαίτημα για πολυποίκιλους έμβιους οργανισμούς. Η μείωση της εδαφικής βιοποικιλότητας καθιστά το έδαφος ευπαθέστερο έναντι άλλων διαδικασιών υποβάθμισης.

3.7 Αλάτωση

Η συσσώρευση στο έδαφος υδατοδιαλυτών αλάτων νατρίου, μαγνησίου και ασβεστίου έχει σαν αποτέλεσμα τη σοβαρή μείωση της εδαφικής γονιμότητας, ιδίως μάλιστα στις περιοχές όπου οι χαμηλές βροχοπτώσεις, η υψηλόρυθμη εξάτμιση – διαπνοή ή τα χαρακτηριστικά της υφής του εδάφους παρεμποδίζουν την απόπλυση των αλάτων που ως εκ τούτου συγκεντρώνονται εν συνεχεία στις επιφανειακές στιβάδες του εδάφους.

Με εκτίμηση

Μαρκαράς Πολύκαρπος

Παπαδοπούλου Ζωή

Παπαχρυσάνθου Ερση