Ο "Μεγάλος Αιρετικός"

Δεκαέξι χρόνια, από τον θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι (πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994), «αποβιβαζόµαστε» σε άγνωστες και γνωστές στάσεις του µύθου του

Από την ηλικία των τεσσάρων ετών αρχίζει τα πρώτα µαθήµατα πιάνου, µε δασκάλα τη µουσικό της Ξάνθης και αρµενικής καταγωγής Κ. Αλτουνιάν.

Με το έργο «Ασπροκόρακας», στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, κάνει την πρώτη του εµφάνιση ως συνθέτης το σκληρό έτος 1944. Η επιθυµία του να γίνει ηθοποιός αποτρέπεται από τον Κουν ενώ για 15 χρόνια συνεργάζεται ως συνθέτης µε το Θέατρο Τέχνης. Είναι η περίοδος που µε τον φίλο του Αραβαντινό (στίχοι) γράφουν και το λυρικό «Ηρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς», που πρωτοτραγούδησε χρόνια αργότερα η Νίκη Καµπά.

Το 1945 ως νεαρός και µέλος της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, προσκείµενη στο ΕΑΜ) και µε το κλιµάκιο των Ενωµένων Καλλιτεχνών ταξιδεύει ανά την Ελλάδα ως ακορντεονίστας και συνθέτης. Στη Λάρισα, µετά την παράσταση ξυλοκοπείται µαζί µε τους ηθοποιούς, από Αλφαµίτες.

Το ηµερολόγιο δείχνει 13 Ιανουαρίου 1949 όταν πραγµατοποιεί την περίφηµη διάλεξή του για το ρεµπέτικο στο Θέατρο Τέχνης (την εκδήλωση είχε διοργανώσει ο συγγραφέας και στιχουργός Κώστας Κοφινιώτης). Δύο χρόνια αργότερα θα µεταγράψει στο πιάνο έξι ρεµπέτικα για το έργο του «Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές».

Το 1959 ο Χατζιδάκις παρουσιάζει τον Μίκη Θεοδωράκη για πρώτη φορά. Μάλιστα κάνει την ενορχήστρωση και ηχογράφηση του «Επιταφίου» µε τη Νάνα Μούσχουρη, πριν από την ιστορική ηχογράφηση µε τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και αργότερα µε τους Μανώλη Χιώτη και Μαίρη Λίντα.

Μέχρι και το Οσκαρ του το πέταξε στα σκουπίδια!

Το 1960 δεν πάει στην τελετή απονοµής των Οσκαρ και δεν το παραλαµβάνει για «Τα παιδιά του Πειραιά». Ο πρόεδρος της FΟΧ Σπύρος Σκούρας τού το στέλνει σπίτι και εκείνος το πετάει στα σκουπίδια! Τελικά διασώζει η αδελφή του το πολύτιµο αγαλµατίδιο. Με τα χρήµατα από το βραβείο αγοράζει το διαµέρισµα στην οδό Ρηγίλλης.

Το 1980 προσκαλεί τον Γιάννη Φλωρινιώτη στο Γ Πρόγραµµα. Η εκποµπή έχει τίτλο «Ενας αστροναύτης χωρίς επιστροφή» και ξεσηκώνει θύελλα!

Το 1961 έρχεται σε σύγκρουση µε τον Γιώργο Μητσάκη αφού εντάσσει το «Κοµπολογάκι» του λαϊκού συνθέτη στον της Βαγγελιώς Βογιατζή (υπήρξε σύντροφος του Μιχάλη Πρέκα που σκοτώθηκε σε συµπλοκή µε την Αστυνοµία στην Καλογρέζα) µε το εφτά µηνών παιδί της. «Ενώνω κι εγώ την φωνή µου µε την δικιά σας, για να βγει αµέσως η Βογιατζή µε το παιδί της έξω απ την φυλακή ώσπου να δικαστεί», αναφέρει («Ο Καθρέφτης και το Μαχαίρι», Εκδ. Ικαρος).

Τον Σεπτέµβριο του 1990 συµµετέχει σε διαδήλωση αναρχικών για την κράτηση του Νίκου Παπαµατθαίου στις Φυλακές Ανηλίκων Κορυδαλλού.

Τον Οκτώβριο του 1990 υποστηρίζει την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών για τους χρήστες σε συναυλία της ΟΝΝΕΔ.

Το 1988 εκφράζει τη βαθιά του δυσαρέσκεια για την έκβαση της δίκης του αστυνοµικού Μελίστα που αθωώνεται για τη δολοφονία (τρία χρόνια πριν) του δεκαπεντάχρονου Μιχάλη Καλτεζά σε επεισόδια στο Πολυτεχνείο. Καταγγέλλει και την τότε κυβέρνηση, για την προφυλάκιση

Το 1991 αγνοεί το υπουργείο Προεδρίας και κυκλοφορεί στον Σείριο το απαγορευµένο τραγούδι «Το Μάθηµα» του Σταµάτη Κραουνάκη σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου µε τον Γιώργο Μαρίνο. «Ο Μάνος αγνόησε επιδεικτικά και εντελώς τις επιτροπές ελέγχου του υπουργείου», θυµάται ο συνθέτης του επίµαχου τραγουδιού. Τι έλεγε το τραγούδι µε τον εναλλακτικό τίτλο «Μάθηµα Ελληνικής Ιστορίας»;

«Οι Ελληνες είναι λαός

Ολο τιµή και δόξα

Το ένδοξό τους παρελθόν

Κλωσσάνε σαν την κλώσσα

Κι ανέκαθεν πολέµησαν

κατά της τυραννίας

Τους έµεινε η καρκατσουλιά

Και δυο αυγά Τουρκίας.

Οι Ελληνες είναι λαός

Με βίτσια και ψωνάρα

Γι αυτό τους µούντζωσε ο Θεός

Τους έριξε κατάρα

Κι αφού πολύ δοξάστηκαν

Και φτάσαν στην ακµή τους

Τους έσπασε ο τσαµπουκάς

Και βράζουν στο ζουµί τους...»

Οι πρωτοβουλίες του Μάνου Χατζιδάκι για την απενοχοποίηση του ρεµπέτικου µε λόγιους όρους προκάλεσαν σάλο σε µια Αθήνα που ζούσε στους ρυθµούς του «ελαφρού» τραγουδιού. Είχαν προηγηθεί ο Βασίλης Τσιτσάνης και ο Μανώλης Χιώτης στο πεδίο της δηµιουργίας, αλλά κάθε φαινόµενο έχει ανάγκη την ολοκλήρωσή του σε επίπεδο ιδεών, πράγµα που ο Μάνος πέτυχε µε µια διάλεξη για το ρεµπέτικο το 1949.

Ακόµη και το λαϊκό τραγούδι είχε ανάγκη τα θεωρητικά του δεκανίκια. Και τα βρήκε στο πρόσωπο (και) του Χατζιδάκι, την πιο συντηρητική εποχή. Οι διαρκείς παρεµβάσεις του στα κοινωνικά - πολιτικά ζητήµατα της εποχής, ακόµη και αιρετικά, είχαν ακόµη τη σηµασία τους. Σήµερα, που οι διανοούµενοι σιωπούν  αν δεν λείπουν εντελώς  η φωνή του λείπει ακόµη περισσότερο.

Αλήθεια, τι θα έλεγε για το ΔΝΤ; Επίσης είναι αυτός που άλλαξε άρδην τον ραδιοφωνικό λόγο µε τα Σχόλια του Τρίτου, πράγµα που σήµερα  την εποχή του playlist  εκπνέει.

Με τις Μουσικές Γιορτές στα Ανώγεια, τον Μουσικό Αύγουστο στο Ηράκλειο της Κρήτης και όχι µόνο, έβαλε στην ατζέντα πάλι την παράδοση µε µια φρέσκια µατιά. Η παράδοση υπήρξε γι αυτόν όχηµα για το καινούργιο, όχι βατήρας για έναν επαρχιώτικο και εγωιστικό εφησυχασµό.

Με τους Μουσικούς Αγώνες στην Κέρκυρα, µε τους Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού στην Καλαµάτα, γνώρισε στο κοινό νέους καλλιτέχνες που θα αναζωογονούσαν το µουσικό πεδίο για τα επόµενα χρόνια. Πολύ απ αυτούς είναι στη σηµερινή πρώτη γραµµή της δηµιουργίας  όπως ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου που πρωτοεµφανίστηκε το 1982 στον διαγωνισµό της Κέρκυρας.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1925: Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννιέται στις 23 Οκτωβρίου στην Ξάνθη 1960: Κερδίζει το Οσκαρ για την επιτυχία «Τα παιδιά του Πειραιά» της ταινίας του Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή».

Το συγκεκριµένο τραγούδι είναι ένα απ τα δέκα εµπορικότερα τραγούδια του 20ού αιώνα.

1962: Ανεβάζει στην Αθήνα την «Οδό Ονείρων», παράσταση - έµβληµα για το µουσικό θέατρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολοµού. Ο Τάκης Χορν στον πρωταγωνιστικό ρόλο. 1963: Γράφει τη µουσική για την ταινία «Αmerica Αmerica» του Ελία Καζάν.

1966: Φεύγει για την Αµερική όπου µένει µέχρι το 1972. Μερικά απ τα σηµαντικότερα έργα του γράφονται εδώ, όπως «Reflections», «Μεγάλος Ερωτικός», «Μεταµορφώσεις», «Χαµόγελο της Τζοκόντα» κ.ά.

1975: Διορίζεται αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής (1975-1977) και διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας (1975-1982). Επίσης, αναλαµβάνει τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράµµατος µέχρι και το 1981.

1985: Εκδίδει το περιοδικό «Τέταρτο» και δηµιουργεί τη δισκογραφική εταιρεία Σείριος.

1989: Ιδρύει την Ορχήστρα των Χρωµάτων δίνοντας είκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ.

1994: 15 Ιουνίου φεύγει από τη ζωή.

πηγη ΤΑ ΝΕΑ