ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Η μεγάλη στροφή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή

Του Κώστα Ράπτη

Μιλώντας την Παρασκευή σε εκδήλωση του Council on Foreign Relations, κυριότερης ημι-επίσημης δεξαμενής σκέψης των ΗΠΑ σε ζητήματα γεωπολιτικής, ο επικεφαλής της CIA John Brennan δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για την διάδοχη κατάσταση στην Συρία, σε περίπτωση ανατροπής του καθεστώτος Assad. Υπογραμμίζοντας την ανάδυση εξτρεμιστικών στοιχείων όπως το Ισλαμικών Κράτος και η αλ Κάιντα, ο Brennan ανέφερε χαρακτηριστικά: “το τελευταίο που θέλουμε είναι να τους δούμε να εισέρχονται στη Δαμασκό”.

Σε αυτό το πνεύμα, ο διευθυντής των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών επανέλαβε ότι είναι αναγκαίο να ενισχυθούν οι μετριοπαθείς δυνάμεις στην συριακή αντιπολίτευση, αλλά πρόσθεσε: “κανείς μας, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ρωσία, ούτε τα κράτη της περιοχής επιθυμεί την κατάρρευση της κυβέρνησης και των πολιτικών θεσμών” στη Συρία.

Παράλληλα, μέσω του τουρκικού πρακτορείου Anadolu γινόταν γνωστό ότι η εξόριστη συριακή αντιπολίτευση προσανατολίζεται σε αναθεώρηση της επίσημης θέσης της, ότι δηλ. δεν υπάρχει πολιτική λύση στη σύγκρουση χωρίς άμεση παραίτηση του Assad και επεξεργάζεται νέα πρόταση για διεξαγωγή εκλογών εντός διετίας – αντί της εξάντλησης της τρέχουσας θητείας του Σύρου προέδρου το 2011. 

Το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον αποτελεί τον κύριο ανάδοχο της εξόριστης συριακής αντιπολίτευσης (την οποία ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι προτίθεται να ενισχύσει με μη-φονική βοήθεια, ύψους 70 εκατ. δολαρίων) έχει ασφαλώς τη σημασία του.

Τα πράγματα έγιναν πολύ σαφέστερα την Κυριακή, οπότε σε συνέντευξή του στο CBS News, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry δήλωσε ότι η συριακή κρίση είναι μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες που έχουν υπάρξει” και ότι η αμερικανική διπλωματία “εργάζεται σκληρά μαζί με κάθε ενδιαφερόμενο για την επίτευξη μιας πολιτικής λύσης”, εφόσον “όλοι συμφωνούν ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση”.

Μολονότι δε επέρριψε την αποτυχία των έως τώρα προσπαθειών στην απροθυμία της συριακής κυβέρνησης να συνδιαλλαγεί, πρόσθεσε με νόημα ότι “εντέλει θα πρέπει να διαπραγματευτούμε με τον Assad”.

Η μεταστροφή είναι εντυπωσιακή, όσο και αν η εκπρόσωπος του State Department επέμεινε, μέσω Tweeter, ότι η πάγια αμερικανική θέση δεν αλλάζει και ότι “δεν υπάρχει μέλλον στη Συρία για τον Assad”.

Στην πραγματικότητα, η Ουάσιγκτον μετά από μία διετία κατά την οποία η μεσανατολική της πολιτική έδειχνε να μην έχει κατεύθυνση, προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που θέλουν το καθεστώς της Δαμασκού να έχει αποτρέψει την πιθανότητα ανατροπής του δια των όπλων, τη δε “μετριοπαθή αντιπολίτευση” να έχει περιθωριοποιηθεί από τους κάθε είδους τζιχαντιστές οι οποίοι αποτελούν μια καινοφανή και διόλου προβλέψιμη επιλογή.

Το ότι ο Kerry έκανε τις δηλώσεις αυτές ενόψει των νέων συνομιλιών με τον Ιρανό ομόλογό του, με την προσδοκία της επίτευξης συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης εντός της προθεσμίας της 31ης Μαρτίου, κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι. Το φιάσκο της ομιλίας του ισραηλινού πρωθυπουργού Binyamin Netanyahu στο αμερικανικό Κογκρέσο και της ανοιχτής επιστολής 47 Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών προς την ιρανική ηγεσία, με στόχο το σαμποτάρισμα της συμφωνίας, δεν ακύρωσε την επιλογή της συνεννόησης με το Ιράν, η οποία δείχνει να αποκτά όλο και πιο μεγάλη σημασία στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Το πνεύμα της συνεννόησης δείχνει να επεκτείνεται και προς τους περιφερειακούς συμμάχους του Ιράν, δηλ. τη Δαμασκό, αλλά και να εμπλέκει δυνάμεις όπως η Ρωσία, η οποία ήδη έχει πραγματοποιήσει επαφές τόσο με την κυβέρνηση όσο και με την αντιπολίτευση της Συρίας. Παρά την αντιπαράθεση για την Ουκρανία, η συνεργασία ΗΠΑ και Ρωσίας για τα μεσανατολικά ζητήματα δεν έχει τρωθεί.

Άλλωστε, η διαδικασία “Γενεύη 1” του 2012, την οποία ο Kerry επικαλέστηκε ως μοντέλο για την επιδιωκόμενη “αναζωπύρωση” της προσπάθειας πολιτικής επίλυσης της συριακής κρίσης, αποτελούσε κοινή αμερικανο-ρωσική πρωτοβουλία.

Επιπλέον, η ανάρρηση του Salman bin Abdulaziz στον θρόνο της Σαουδικής Αραβίας φέρεται να έχει οδηγήσει σε ριζική αποστασιοποίηση του Ριάντ από τους τζιχαντιστές, καθώς το Ισλαμικό Κράτους εκτιμάται ότι πλέον συνιστά απειλή και για τον Οίκο των Σαούντ. Στο δε Ισραήλ, η αναμενόμενη ήττα του Netanyahu στις εκλογές της Τρίτης, εκτιμάται ότι θα διευκολύνει την επανευθυγράμμιση της ισραηλινής πολιτικής με την αμερικανική. Εξάλλου, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες κάθε άλλο παρά έκρυψαν την απροθυμία τους να στηρίξουν επιλογές του πρωθυπουργού τους που θεωρούσαν τυχοδιωκτικές.