RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Προ των πυλών ο Α' Μεσανατολικός Πόλεμος!

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Εδώ και αρκετούς μήνες, το Ριάντ εκφράζει σε όλους τους τόνους και προς κάθε κατεύθυνση (κυρίως προς την Ουάσινγκτον) τη δυσφορία και την ανησυχία του για την ενεργό ανάμειξη της Τεχεράνης στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.

Οι Σαουδάραβες σεΐχηδες θεωρούν, δικαίως, ότι έτσι περνά σταδιακά στον έλεγχό της το μεγαλύτερο μέρος του Ιράκ, όπου ούτως ή άλλως η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Σιίτες, ενώ εκατοντάδες Φρουροί της Επανάστασης πολεμούν στο πλευρό των πολιτοφυλακών που έχουν συγκροτήσει. Ταυτόχρονα, βλέπουν ότι αυξάνουν οι πιθανότητες επιβίωσης του φιλικού προς την Τεχεράνη καθεστώτος της Συρίας -άλλωστε, είναι γνωστό ότι ο Μπασάρ αλ-Ασαντ έχει την πολύτιμη και αμέριστη βοήθεια των δυνάμεων της φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ του Λιβάνου.

Ετσι, όταν επιταχύνθηκε η προέλαση των σιιτών και φίλα προσκείμενων προς το Ιράν ανταρτών Χούτι στην Υεμένη, οι οποίοι από τον Σεπτέμβριο έχουν καταλάβει την πρωτεύουσα Σαναά, ελέγχουν το κεντρικό και βόρειο τμήμα της χώρας και πολιορκούν το τελευταίο προπύργιο του προέδρου Χάντι, το λιμάνι του Αντεν, το ποτήρι ξεχείλισε για το Ριάντ, που αισθάνθηκε την απειλή και στα νότια σύνορά του. «Εχοντας ήδη αναστατωθεί από την ισχυρή επιρροή του Ιράν στο Ιράκ, τον Λίβανο, τη Συρία και τώρα στην Υεμένη, η Σαουδική Αραβία δεν θέλει να το δει να την αμφισβητεί μέσα στην ίδια της την αυλή», σχολίαζε την Πέμπτη η γαλλική εφημερίδα le Monde.

Η απάντηση δεν άργησε να έρθει και, με ταχύτατες διαδικασίες, τα λόγια ακολούθησε η δράση: Από την 25η Μαρτίου, ισχυρές αεροπορικές δυνάμεις της Σ. Αραβίας βομβαρδίζουν θέσεις των Χούτι, ενώ 150.000 στρατού βρίσκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη, περιμένοντας την εντολή να προχωρήσουν και σε χερσαία επέμβαση. Μάλιστα, στο πλευρό τους έχουν το σύνολο σχεδόν των αραβικών χωρών -με πρώτη και καλύτερη την Αίγυπτο, η οποία, αφού βομβάρδισε τη Λιβύη (στο όνομα της πάταξης του τζιχαντισμού), τώρα στρέφεται και προς Ανατολάς, δηλώνοντας έτοιμη να συμμετέχει ενεργά σε μια εισβολή στην Υεμένη (με στόχο την ανάσχεση της επιρροής του Ιράν).

Αυτή τη φορά, ήταν η σειρά της Τεχεράνης και των συμμάχων της να διαμαρτυρηθούν, φοβούμενοι ότι οι Σαουδάραβες έχουν αποφασίσει να επιβάλουν διά πυρός και σιδήρου τη θέλησή τους και την κυριαρχία τους στη Μέση Ανατολή. Έτσι, το υπουργείο Εξωτερικών απαίτησε άμεση διακοπή όλων των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των αεροπορικών επιδρομών στην Υεμένη, θέση την οποία διατύπωσε το βράδυ της Πέμπτης και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, μετά από τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Ιρανό ομόλογό του, Χασάν Ρουχανί.

Πολύ πιο έντονη ήταν η αντίδραση της Δαμασκού, η οποία και είναι πιο ευάλωτη, με το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο να κάνει λόγο για «ωμή επέμβαση στην Υεμένη από αεροπλάνα των οποίων ηγείται το καθεστώς της οικογένειας των Σαούντ».

Η σύγκρουση, φυσικά, δεν αφορά μόνο ή κυρίως μια θρησκευτική διαμάχη ανάμεσα στις πιο ισχυρές πτέρυγες του Ισλάμ. Έχει να κάνει, πρωτίστως, με τα τεράστια οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή, με τις αντιθέσεις που οξύνονται λόγω της συνέχισης της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2008. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι η Υεμένη βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση, όπου ενώνονται ο Κόλπος του Άντεν με την Ερυθρά Θάλασσα, μέσω του στενού διαύλου του Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ, από όπου διέρχονται καθημερινά τάνκερ τα οποία μεταφέρουν κάπου 4 εκατ. βαρέλια αργού προς τις αγορές της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Ασίας.

Αυτός είναι, άλλωστε, ο λόγος για το «άλμα» που έκανε η τιμή του πετρελαίου την Πέμπτη, η οποία έφτασε να ενισχύεται μέχρι και κατά 6% (αν και την Παρασκευή εμφάνιζε τάσεις αποκλιμάκωσης).

Αξίζει δε να σημειώσουμε ότι αυτό προσέφερε μεγάλη ικανοποίηση στη Μόσχα και την Τεχεράνη, οι οποίες έχουν δει τα έσοδά τους να καταρρέουν από πέρυσι το καλοκαίρι, εξαιτίας της δραματικής πτώσης των τιμών του μαύρου χρυσού, μέχρι και κατά 50% -σε βαθμό που ορισμένοι να σπεύσουν να συμπεράνουν ότι η κρίση έχει «στηθεί» από τους Ρώσους και τους Ιρανούς, σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν μια τεχνητή κρίση και να αντιστρέψουν την τάση αυτή...

Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό ότι το σκηνικό έχει αρχίσει να αλλάζει στη Μέση Ανατολή και είναι πολύ πιθανό οι εξελίξεις το επόμενο διάστημα να επιταχυνθούν:

Οι δύο μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν, μοιάζουν αποφασισμένες να διεκδικήσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιρροή, έστω κι αν αυτό συνεπάγεται βία και αίμα για τους λαούς της περιοχής, έτσι ώστε στο τραπέζι της οριστικής μοιρασιάς να έχουν κατοχυρώσει σημαντικά ατού.

Αλλωστε, οι δύο χώρες δεν ενίσχυαν... κατά λάθος τα προηγούμενα χρόνια τις στρατιωτικές τους μηχανές. Γνώριζαν καλά ότι θα έρθει η ώρα να τις χρησιμοποιήσουν, είτε άμεσα είτε αποτρεπτικά. Αυτό ακριβώς κάνουν τώρα, έστω κι αν προς το παρόν δεν έχει κηρύξει επισήμως τον πόλεμο η μία στην άλλη...

Στηρίζουν τους Σαουδάραβες

Τουρκία - Ισραήλ κατά του Ιράν

Μιλώντας πρόσφατα στο αμερικανικό Κογκρέσο, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε καλέσει τους Αμερικανούς γερουσιαστές και βουλευτές να μην παρασύρονται από τον αποφασιστικό ρόλο του Ιράν στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών και να μην συνεργάζονται μαζί του. «Στη συγκεκριμένη περίπτωση -είχε πει ο πρωθυπουργός του Ισραήλ- ισχύει ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι επίσης εχθρός μου». Μάλιστα, το... δόγμα αυτό εφαρμόζει και ο ίδιος, στην περίπτωση της Τουρκίας. Παρά το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να ταχθεί ανοιχτά στο πλευρό των Σαουδαράβων, καταδικάζοντας ανοιχτά και επιθετικά τον «επεκτατισμό του Ιράν» στην περιοχή, για το Τελ Αβίβ παραμένει ανεπιθύμητος και εχθρικός για τα συμφέροντά του.

Η στάση του εβραϊκού κράτους είναι απολύτως λογική, ενώ το ίδιο ισχύει και με τη στάση της Άγκυρας -η οποία είναι αλήθεια πως έχει και έναν παραπάνω λόγο, καθώς η Αραβική Χερσόνησος είναι χρυσοφόρα για τις εταιρείες της. Στα επιτελεία της Τουρκίας και του Ισραήλ επικρατεί κυριολεκτικά «πυρετός», καθώς οι ανακατατάξεις επιταχύονται και, σε μεγάλο βαθμό, ευνοούνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι συμμαχίες τους επανακαθορίζονται, τίποτε δεν αποκλείεται εκ των προτέρων, οι Αρχές δίνουν τη θέση τους σε τακτικούς υπολογισμούς, μιας και κάθε λάθος κίνηση μπορεί να κοστίσει ακριβά και μακροπρόθεσμα.

Έτσι, από τη μία, οι δύο χώρες τάσσονται στο πλευρό του Ριάντ -άμεσα η Τουρκία, έμμεσα το Ισραήλ, για ευνόητους λόγους- εκτιμώντας ότι έχει περισσότερες συμμαχίες σε σχέση με το Ιράν και, με τη βοήθειά τους, έχει αρκετές πιθανότητες να του «ψαλιδίσει» τις φιλοδοξίες και να θέσει όρια στην επιρροή του στη Μέση Ανατολή. Από την άλλη, όμως, αυτό σε τίποτα δεν υποβαθμίζει τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, πολύ περισσότερο καθώς αισθάνονται και είναι πιο ευάλωτες από τη Σ. Αραβία και το Ιράν. Το μεν Ισραήλ παραμένει μια (πυρηνική) κουκίδα μέσα σε έναν ισλαμικό «ωκεανό» και δεν θα πάψει ποτέ (ειδικά με την Ακροδεξιά στην κυβέρνηση) να αποτελεί στόχο -ειδικά όσο παραμένει ανοιχτό το Παλαιστινιακό.

Η δε Τουρκία έχει να αντιμετωπίσει την απειλή του Κουρδικού, η οποία εντείνεται. Αυτός, εξάλλου, είναι και ένας από τους λόγους για τη ρήξη της Άγκυρας με την Τεχεράνη, με την οποία μέχρι πρόσφατα διατηρούσε καλές σχέσεις, φτάνοντας να αμφισβητεί ακόμη και τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της. Όμως, από τη στιγμή που οι Φρουροί της Επανάστασης βρέθηκαν στο πλευρό των Κούρδων πεσμεργκά, αλλά και των υπερασπιστών του Κομπάνι (την ώρα που οι Τούρκοι «έκλειναν το μάτι» στο Ισλαμικό Κράτος), τα δεδομένα άλλαξαν.

Και έτσι, ένα είναι σίγουρο: η νέα τάξη στη Μέση Ανατολή απέχει πολύ...

Σ. Αραβία

Ηγέτης: Βασιλιάς Σαλμάν μπινΑμπντουλαζίζ αλ-Σαούντ

Πληθυσμός: 28 εκατομμύρια, το 48% κάτω των 24 ετών

Θρησκεία: 85-90% Σουνίτες, 10-15% Σιΐτες

ΑΕΠ: 750 δισ.δολάρια

Ενεργειακά αποθέματα: 270 δισ. βαρέλια πετρελαίου, 8,2 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου

Στρατιωτικές δαπάνες: 8% του ΑΕΠ

Σύμμαχοι: Αίγυπτος, Κουβέιτ, Κατάρ, ΗΑΕ, Ιορδανία, Μαρόκο, Τουρκία, Πακιστάν, ΗΠΑ, Βρετανία (Ισραήλ)

Ιράν

Ηγέτης: Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ

Πληθυσμός: 81 εκατομμύρια, το 42% κάτω των 24 ετών