ΤΟΥΡΚΙΑ: Γιατί ο παντοδύναμος Ερντογάν φοβάται το 2015...

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο σύγχρονος «σουλτάνος» της Τουρκίας αποχαιρέτησε το 2014 με δύο συμβολικές κινήσεις, που μαρτυρούν τις προθέσεις του για το νέο έτος. 

Αφενός, «καρατόμησε» τέσσερις εισαγγελείς οι οποίοι είχαν πρωταγωνιστήσει στις έρευνες για διαφθορά που έγιναν τον Δεκέμβριο του 2013 και είχαν φτάσει μέχρι το πολύ στενό περιβάλλον του. 

Αφετέρου, διεμήνυσε στον διάδοχό του στην πρωθυπουργία, Αχμέτ Νταβούτογλου, ότι θα προεδρεύσει αυτοπροσώπως στην πρώτη ουσιαστικά συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, στις 19 Ιανουαρίου.  

Ο Ερντογάν παίρνει όλο το παιχνίδι στα χέρια του. Αν αποτύχει, θα πληρώσει και όλο το κόστος.

Δεν διστάζει να τα βάλει με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., αμφισβητώντας τις επιλογές και τις αποφάσεις τους. 

Έχει ανοιχτά μέτωπα με όλους σχεδόν τους γείτονές του -από το Ισραήλ και τη Συρία, μέχρι την Ελλάδα και την Κύπρο, για να μην αναφερθούμε στους Κούρδους. 

Όσο για το εσωτερικό, μοιάζει να έχει επιβάλει ένα άτυπο καθεστώς έκτακτης ανάγκης, «καρατομώντας» μαζικά δικαστικούς και αστυνόμους που τόλμησαν να του εναντιωθούν, αλλά και επιχειρώντας να ελέγξει ασφυκτικά τη λειτουργία της κυβέρνησης. Κι όλα αυτά, μάλιστα, χωρίς να ενδιαφέρεται μήπως η μετακόμισή του στο νέο προεδρικό «παλάτι» και η χλιδή που το χαρακτηρίζει πλήξει τη δημόσια εικόνα του και τη μαζική στήριξη που απολαμβάνει στα φτωχότερα και πιο καθυστερημένα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας.

Ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν συμπεριφέρεται ως παντοδύναμος, δικαιώνοντας έτσι όσους τον έχουν χαρακτηρίσει ως ένα σύγχρονο σουλτάνο. Οι δε φωτογραφίες και τα πορτρέτα του βρίσκονται ολοένα πιο συχνά σε ισότιμη θέση δίπλα σε αυτά του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος είναι και ο μοναδικός σύγχρονος πολιτικός με τον οποίο ο ίδιος καταδέχεται να συγκριθεί -είναι δε προφανές ότι στο πίσω μέρος του μυαλού του έχει τη φιλοδοξία η ιστορία να του επιφυλάξει μια ανάλογη θέση με εκείνη του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Από πού, όμως, αντλεί ο Ερντογάν την αυτοπεποίθηση που του επιτρέπει να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο;  

Είναι, πλέον, η Τουρκία τόσο ισχυρή και σταθερή ώστε να μην υπολογίζει κανέναν; 

Είναι η οικονομία της τόσο εύρωστη και υγιής ώστε να μη φοβάται κρίσεις και «αντίποινα» που θα τη φέρουν σε μια κατάσταση αντίστοιχη με αυτή που βρίσκεται σήμερα η Ρωσία του Πούτιν; 

Και είναι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν και το «βαθύ κράτος» κεμαλιστών και στρατηγών τόσο αποδυναμωμένοι, ώστε να μη συνιστούν ουσιαστική απειλή για την κυριαρχία του; 

Ή μήπως έχουμε απλώς να κάνουμε με ένα υπέρμετρα αλλαζονικό ηγεμόνα, ο οποίος αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει με πάταγο, μαζί με το σύστημα εξουσίας που έχει οικοδομήσει; 

Το 2015 ενδέχεται να δώσει απαντήσεις σε πολλά από αυτά τα ερωτήματα. Ο ίδιος ο Ερντογάν μοιάζει να τις υπολογίζει ή, ενδεχομένως, να τις φοβάται. Και γι' αυτό, παίρνει ήδη τα μέτρα του...

Στόχος του Ερντογάν είναι να ολοκληρώσει φέτος την «τριλογία» που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2014 από τους δήμους και τις περιφέρειες και συνεχίστηκε το καλοκαίρι με την εκλογή του στην προεδρία. Στις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαθούν φέτος θα επιδιώξει μια ακόμη συντριπτική νίκη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, που θα είναι η τέταρτη συνεχόμενη μετά το 2002, το 2007 και το 2011 -έτσι ώστε στο τέλος της θητείας της νέας κυβέρνησης, το 2019, μια ολόκληρη γενιά Τούρκων να έχει μεγαλώσει με το AKP και πολιτικό Ισλάμ στην κυβέρνηση...

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η δε λίρα να φοβάται το... ρούβλι

Το 2014 ήταν για τη λίρα το χειρότερο έτος από το 2009, καθώς έχασε σχεδόν το 16% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Συνολικά, έχει διολισθήσει κατά 28% από τον Μάιο του 2013, με αφετηρία την προαναγγελία από την αμερικανική Fed του τέλους της χαλαρής νομισματικής πολιτικής και της εκτύπωσης χρήματος -επίδοση που είναι η τρίτη χειρότερη στις αναπτυσσόμενες χώρες, μετά το 80% του ρουβλίου και το 30% του βραζιλιάνικου ρεάλ. Οι προοπτικές δεν είναι αισιόδοξες ούτε για το 2015, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις για αύξηση της εισροής κεφαλαίων, ενώ οι προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης εντείνουν τον προβληματισμό -όλα δείχνουν ότι για το 2014 θα διαμορφωθεί στο 2,8%, έναντι αρχικού στόχου για 4%. Έτσι, τα καλά νέα από τη συρρίκνωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν αρκούν για να διαψεύσουν όσους επιμένουν ότι η τουρκική οικονομία στηρίζεται σε πήλινα πόδια.

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Επικίνδυνο... σιμουλτανέ με τους γείτονες

Κάνει μπίζνες με τους Κούρδους του βορείου Ιράκ, αλλά ταυτόχρονα κλείνει το μάτι (αν δεν ενισχύει) στους τζιχαντιστές που σφάζουν τους ομοεθνείς τους. Ανήκει στο ΝΑΤΟ και έχει κάνει αίτηση ένταξης στην Ε.Ε., όμως διατηρεί φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν, αρνούμενη ουσιαστικά να εφαρμόσει τις δυτικές κυρώσεις. Ο πρωθυπουργός επισκέπτεται την Αθήνα φέροντας κλάδο ελαίας, ταυτόχρονα όμως ο ήχος των τουρκικών μαχητικών ακούγεται πιο συχνά και πιο έντονα στο Αιγαίο και την Κύπρο. Όσο για το Ισραήλ και την Αίγυπτο, η πολεμική συνεχίζεται και εντείνεται. Είναι φανερό, ότι η Άγκυρα παίζει ταυτόχρονα πολλές γεωπολιτικές παρτίδες (ένα σιμουλτανέ, όπως θα έλεγαν οι σκακιστές), η έκβαση των οποίων παραμένει άγνωστη. Το ρίσκο που αναλαμβάνει ο Ερντογάν είναι τεράστιο, καθώς είναι πιθανό να οδηγήσει τη χώρα του στα βράχια.

ΕΝΤΟΣ ΣΥΝΟΡΩΝ Το «βαθύ κράτος» περιμένει για ρεβάνς

Ο Ερντογάν έχει μέχρι σήμερα κερδίσει όλες τις κρίσιμες αναμετρήσεις με τους αντιπάλους του. Δεν τους έχει «σκοτώσει», όμως -κι αυτό αποδείχθηκε στη σύγκρουσή του με τον ιμάμη Γκιουλέν. Όταν, για να βγει ο ίδιος ζωντανός πολιτικά, αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με τους στρατηγούς, δίνοντάς τους ως αντάλλαγμα την αποφυλάκιση κάποιων που είχαν καταδικαστεί ως προδότες και πραξικοπηματίες.