ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: "Φίλοι Σκωτσέζοι να φοβάστε, να φοβάστε πολύ"

Του Paul Krugman / The New York Times

Σε λίγες ημέρεςθα διεξαχθεί στη Σκωτία δημοψήφισμα σχετικά με την απόσχισή της από τη Βρετανία. Οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν αυξημένο το ποσοστό υπέρ της ανεξαρτητοποίησής της, καθώς τα κόμματα που διεξήγαγαν την εκστρατεία, κατόρθωσαν να μειώσουν τον «παράγοντα του φόβου», την ανησυχία για τους οικονομικούς κινδύνους του εγχειρήματος.
Εχω ένα μήνυμα για τους Σκωτσέζους: Να φοβάστε, να φοβάστε πολύ. 

Οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Ισως πιστεύετε πως η Σκωτία μπορεί να γίνει σαν τον Καναδά, αλλά μάλλον θα καταλήξει σαν την Ισπανία χωρίς τον λαμπερό ήλιο. Ο Καναδάς όπως και η Σκωτία είναι μια σχετικά μικρή οικονομία που συναλλάσσεται εμπορικά κυρίως με τη γειτονική πολύ μεγαλύτερή του χώρα. Οπως και η Σκωτία, άλλωστε, είναι από πολιτικής απόψεως στα αριστερά του γιγάντιου γείτονα.
Ο Καναδάς ευημερεί, έχει σταθερή οικονομία (αν και εγκυμονεί κινδύνους το υψηλό επίπεδο χρέους των νοικοκυριών του και η φούσκα της αγοράς στέγης), ενώ έχει εφαρμόσει επιτυχώς πολιτικές πολύ πιο αριστερές από του νότιου γείτονά του. 

Εχει καταβάλει ο Καναδάς κάποιο τίμημα για την ανεξαρτησία του;  

Μάλλον ναι. Η παραγωγικότητα της εργασίας ανέρχεται στα 3/4 εκείνης των ΗΠΑ και το χάσμα μπορεί να αντανακλά εν μέρει το μικρό μέγεθος της καναδικής αγοράς. Και πάλι μπορεί να υποστηρίξει κανείς πως ο Καναδάς τα πηγαίνει καλά.
Ωστόσο, ο Καναδάς έχει δικό του νόμισμα, επομένως η κυβέρνηση δεν μπορεί να μείνει χωρίς χρήματα, μπορεί να στηρίξει τις τράπεζές της αν χρειαστεί και πολλά άλλα. 

Αυτό δεν ισχύει για τη Σκωτία. Θα μπορούσε η Σκωτία να έχει δικό της νόμισμα; Ισως, αν και η οικονομία της είναι πολύ πιο άρρηκτα συνδεδεμένη με της υπόλοιπης Βρετανίας από όσο η οικονομία του Καναδά με την αμερικανική και θα ήταν δύσκολο να επιχειρήσει ένα δικό της νόμισμα. Το κίνημα ανεξαρτησίας της Σκωτίας έχει διακηρύξει με σαφήνεια πως προτίθεται να διατηρήσει τη στερλίνα ως εθνικό νόμισμα. Ομως ο συνδυασμός της πολιτικής ανεξαρτησίας με ένα κοινό νόμισμα είναι συνταγή για καταστροφή.
Αν η Ισπανία και όσες χώρες εγκατέλειψαν τα νομίσματά τους για να υιοθετήσουν το ευρώ ανήκαν σε μια αληθινή ομοσπονδία με κοινούς κρατικούς θεσμούς, η πρόσφατη οικονομική της ιστορία θα ήταν παρόμοια με αυτή της πολιτείας της Φλόριντα. Οι δύο οικονομίες γνώρισαν μια τεράστια φούσκα στην αγορά στέγης από το 2000 ώς το 2007. Τόσο η μία όσο και η άλλη είδαν να σκάει αυτή η φούσκα με θεαματικό τρόπο. Γνώρισαν, έτσι, και οι δύο μια ραγδαία ύφεση, κατά συνέπεια και οι δύο γνώρισαν κατάρρευση των φορολογικών εσόδων και εκτίναξη των δαπανών για επιδόματα ανεργίας. Στη συνέχεια, όμως, οι πορείες τους ήταν διαφορετικές. Στη Φλόριντα, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις της ύφεσης επιβαρύνουν κυρίως όχι την τοπική κυβέρνηση αλλά την Ουάσιγκτον, που εξακολούθησε να καλύπτει το κόστος της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και των επιδομάτων ανεργίας. Η Φλόριντα δέχθηκε, άλλωστε, βοήθεια μεγάλης κλίμακας.
Η Ισπανία, αντιθέτως, ανέλαβε όλο το κόστος της φούσκας της αγοράς στέγης και το αποτέλεσμα ήταν μια δημοσιονομική κρίση που επιδεινώθηκε από τον φόβο μιας τραπεζικής κρίσης μη διαχειρίσιμης για την ισπανική κυβέρνηση που θα είχε κυριολεκτικά μείνει από ρευστό. Εκτινάχθηκε το κόστος δανεισμού της Ισπανίας και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να καταφύγει σε βάρβαρη λιτότητα. Ακολούθησε τρομερή ύφεση με ανεργία των νέων άνω του 50%. Ακόμη και χώρες της Ευρωζώνης με συνετά οικονομικά, όπως η Φινλανδία και η Ολλανδία, επλήγησαν από μια βαθύτατη και παρατεταμένη ύφεση.
Εν ολίγοις όλα όσα συνέβησαν στην Ευρώπη από το 2009 και μετά κατέδειξαν ότι ένα κοινό νόμισμα είναι πολύ επικίνδυνο χωρίς κοινή κυβέρνηση. Με οικονομικούς όρους, η δημοσιονομική και τραπεζική ενοποίηση αποτελούν στοιχειώδη συστατικά μια σωστής νομισματικής ζώνης.  

Και μια ανεξάρτητη Σκωτία που θα χρησιμοποιεί τη βρετανική στερλίνα θα είναι σε χειρότερη κατάσταση από τις χώρες της Ευρωζώνης που τουλάχιστον έχουν κάποιο λόγο στην ΕΚΤ.