Καθηγητή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτη καθηγητή στο Κολέγιο της Ευρώπης.
Η «Λύση Κύπρου» εισάγει νέα δεδομένα. Διδάσκω στους φοιτητές μου ότι
το ευρώ είναι ένα ελεύθερα μετατρέψιμο νόμισμα, κι ότι στην ενιαία
ευρωπαϊκή αγορά ισχύει η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων. Και τα δύο έχουν
περιοριστεί στην Κύπρο, για άγνωστο διάστημα.
Ελεγα στους φοιτητές μου
ότι η Ευρωζώνη έχει συστήσει έναν Ευρωπαϊκό Μηχανισμό (ESM) για τη
διάσωση κρατών-μελών και ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους.
Τα δάνεια του ESM επιβαρύνουν προς το παρόν το δημόσιο χρέος της χώρας
(Λύση 1). Τον Ιούνιο του 2012 η Ευρωζώνη αποφάσισε ότι η
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μπορεί να χρηματοδοτείται απευθείας από
τον ESM (Λύση 2), μόλις ολοκληρωθεί το ενιαίο σύστημα τραπεζικής
εποπτείας. Ομως, από τον περασμένο Οκτώβριο, Γερμανία και άλλοι
απορρίπτουν την απευθείας ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών από τον ESM. Και
σφυρίζουν αδιάφορα για τον τρίτο πυλώνα τραπεζικής ένωσης, την κοινή
εγγύηση καταθέσεων.
Ούτε η Λύση 1 ούτε η Λύση 2 εφαρμόστηκε στην Κύπρο.
Η Λύση 2 ήταν ήδη
καταδικασμένη: ελάχιστα κοινοβούλια θα δέχονταν να χρηματοδοτήσει ο ESM
τις κυπριακές τράπεζες του «μαύρου ρώσικου χρήματος».
Η Λύση 1, πάλι,
ήταν αδύνατη, καθώς θα έστελνε το κυπριακό χρέος στο 180%.
Ετσι, εταίροι
και ΔΝΤ κατέληξαν στη «Λύση Κύπρου». Χρηματοδότησαν την
ανακεφαλαιοποίηση από την εκκαθάριση των προβληματικών τραπεζών και το
κούρεμα των πιστωτών τους (μετόχων, ομολογιούχων, ανασφάλιστων
καταθετών).
Δεν ξέρουμε ακόμα αν η «Λύση Κύπρου» θα έχει γενικότερη εφαρμογή στο
μέλλον. Ξέρουμε όμως ότι αναιρεί τη λογική της ευρωπαϊκής τραπεζικής
ένωσης. Τραπεζική ένωση δεν είναι μόνο ενιαία κεντρική εποπτεία και
αναδιάρθρωση, αλλά και αποκοπή του ομφάλιου λώρου τραπεζών-κυβερνήσεων.
Ναι μεν η ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών με «Λύση Κύπρου» δεν αυξάνει άμεσα
το δημόσιο χρέος, επιβαρύνει όμως τον «κίνδυνο» χώρας. Προβληματικές
τράπεζες επιτείνουν αμοιβαία τις επιπτώσεις των δημοσιονομικών
προβλημάτων. Ετσι, εθνικοποιείται ξανά το τραπεζικό πρόβλημα της κάθε
χώρας.
Οι αδύναμες οικονομίες γίνονται ασθενέστερες, οι ισχυρές ακόμα
δυνατότερες. Το χάσμα μεταξύ «ενάρετου» Βορρά και «προβληματικού» Νότου
μεγαλώνει, καθώς οι επενδυτές της περιφέρειας αισθάνονται πιο
ανασφαλείς. Το κόστος κεφαλαίου αυξάνεται ακόμα περισσότερο για τις
οικονομίες του Νότου. Δεν ξέρω πόσο ευτυχής πρέπει να αισθάνεται ο κ.
Ντράγκι με αυτή την εξέλιξη, που δυσχεραίνει μια ενιαία νομισματική
πολιτική της ΕΚΤ. Τουλάχιστον πέφτει το ευρώ, βοηθώντας την ανάκαμψη -
κάτι είναι κι αυτό.
Να είμαστε ακριβείς. Η «λύση Κύπρου» είναι προοδευτική επί της αρχής.
Φορολογικοί παράδεισοι, τυμπανιαίες τράπεζες, καπιταλισμός - καζίνο
βρίσκονται επιτέλους υπό πίεση. Οι βραχυπρόθεσμες χρηματοοικονομικές
συναλλαγές φορολογούνται. H ΕΚΤ μπορεί να κλείσει μια τράπεζα αρνούμενη
την παροχή ρευστότητας. Κι οι επενδυτές έχουν ευθύνη για τις επιλογές
τους, πιέζοντας τις τραπεζικές διοικήσεις, για να μην καταλήγει πάντα ο
λογαριασμός στο κράτος. Ολα αυτά είναι δίκαια επί της αρχής. Ομως, μια
γενικευμένη εφαρμογή, τώρα που τα τραπεζικά συστήματα αιμορραγούν ακόμα
από το σοκ της κρίσης, ενέχει μεγάλο ρίσκο. Αυτά πρέπει η Ευρώπη να
προλάβει πριν κλιμακωθούν.
Το νέο πλαίσιο μετάθεσης στους ιδιώτες επενδυτές του βάρους εξυγίανσης
των τραπεζών, που επεξεργάζεται η Κομισιόν, δεν θα ισχύσει πριν από το
2018 - εκτός αν κάποιοι καταφέρουν να το επισπεύσουν για το 2015. Αλλά
οι σπασμωδικές δηλώσεις του νέου προέδρου του Eurogroup δυσκολεύουν την
τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση που εξελίσσεται στην περιφέρεια. Για μια
ακόμη φορά, η Ευρωζώνη σπεύδει να καταρτίσει νέους κανονισμούς
πυρασφάλειας για την αποτροπή της επόμενης κρίσης, ενώ μαίνεται ακόμα η
πυρκαγιά από την προηγούμενη.
Η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση από τον ΕSM θα επέτρεπε ευρωπαϊκό έλεγχο
στις κυπριακές τράπεζες και εξυγίανσή τους. Θα ήταν η καλύτερη λύση.
Δυστυχώς εκεί που χρειαζόμασταν περισσότερη Ευρώπη, οι ηγέτες της
προτίμησαν να αποφύγουν εχθρικά κοινοβούλια. Και η Ευρωζώνη επέλεξε να
θυσιάσει ανυποψίαστους, αν κι όχι απαραιτήτως αθώους, αποταμιευτές κι
επιχειρήσεις. Που ξύπνησαν μια 25η Μαρτίου, έχοντας χάσει 40%, 80% ή
100% των ανασφάλιστων καταθέσεών τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου