H πλάνη της μονιμότητας

Του Ανδρέα Ζαμπούκα

Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας

Η μονιμότητα στο δημόσιο ψηφίστηκε, για πρώτη φορά, επί πρωθυπουργίας Τρικούπη μεταξύ 1882 και 1885. Κάθε φορά που η κυβέρνηση άλλαζε έφερνε μαζί της και τους δικούς της υπαλλήλους, διώχνοντας τους παλιούς. Αργότερα, το 1911, κατοχυρώθηκε και συνταγματικά από τον Βενιζέλο, χωρίς να προβλεφθεί ποτέ ουσιαστικό ζήτημα άρσης. Η ειρωνεία των δραματικών εξελίξεων δείχνει ότι και με τους δύο αυτούς «θεοποιημένους» ηγέτες η χώρα χρεοκόπησε το 1893 και το 1932. 

Φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι; 

Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος και ούτε να εμπιστευθώ πηγές και κρίσεις ιστορικών της εποχής, αλλά αναρωτιέμαι ποιοι από τους Έλληνες πολίτες πληρώθηκαν τελευταίοι τις παραμονές της πτώχευσης του ΄93 και του ΄32. Ποιους προστάτευσε το κράτος μέχρι να τελειώσει και η τελευταία δραχμή, αναγκασμένο ίσως και από την ίδια τη νομοθεσία;

Η μονιμότητα, ως έννοια, από μόνη της δείχνει αφύσικη και αταίριαστη με την ίδια τη φιλοσοφία του πολιτεύματος. Η Δημοκρατία δημιουργήθηκε πάνω στις βάσεις του ανθρωπισμού και της προάσπισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ουσιαστικά πρόκειται για την καλλιέργεια των αξιών που η ίδια η ανθρώπινη φύση «εκλιπαρεί» για πραγμάτωση, μέσα στο στίβο των συγκρούσεων και αντιθέσεων. Οι νόμοι και οι θεσμοί εγγυώνται το σύστημα αξιών και βελτιώνουν την ποιότητα του ανθρώπου που συνεχώς εξελίσσεται στην πορεία του κύκλου της ζωής. Αυτή η εξέλιξη, όμως, δεν μπορεί να λειτουργήσει με μόνιμες καταστάσεις, ιδιότητες, σχέσεις, απόψεις, ιδέες και στάσεις ζωής. Ο χρόνος τρέχει και ο άνθρωπος πορεύεται με οδηγό την προσαρμογή του στις μεταβολές του. Πως είναι δυνατόν να ζητάς τη μονιμότητα; Ο ίδιος ο κύκλος της ζωής δεν σου επιτρέπει να την κατακτήσεις ποτέ! Ίσως ο πιο ασφαλής ορισμός της ηλιθιότητας είναι η πεποίθηση ότι ο χρόνος είναι ευθύγραμμος και στατικός.

Δυστυχώς, όμως, αντί να εδραιώσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και δημιουργίας, επιλέξαμε τα ψέματα της πρόσκαιρης και επίπλαστης ασφάλειας. Οι θέσεις στο δημόσιο αποτέλεσαν τις εφιαλτικές διελκυστίνδες για το μαρασμό και τη σήψη της ελληνικής κοινωνίας. Δεν μπορώ να ανεχτώ τη φιλοσοφία ζωής του «ασφαλούς» ανθρωπάκου που επιζητεί τη νιρβάνα. Είναι βέβαιο ότι θα γίνει εξαρτημένος και δούλος, όχι μόνο του εκάστοτε «φύλαρχου» αλλά και του ίδιου του εαυτού του! Όταν το δέλεαρ της επιτυχίας προτάσσεται ως κατάκτηση μονιμότητας, το πνεύμα, το ήθος, η ενέργεια ατροφούν και τελικά χάνονται στην παθητικότητα. 

Γέμισε η Ελλάδα από κακόμοιρα ανθρωπάκια χωρίς όνειρα, χωρίς σχέδια, χωρίς διεκδικήσεις, χωρίς αυτοεκτίμηση και αυταξία. Δε υπάρχει τίποτα μόνιμο στη ζωή. Περνάει ο χρόνος και δοκιμάζει τα πάντα στη δίνη των αντιθέσεων. Κανείς μας δεν είναι αυταπόδεικτος και απόλυτα διαθέσιμος για το μέλλον. Όλα είναι ρευστά. Στο γραφείο, στην απόδοση της δουλειάς μας και πολύ περισσότερο στην ευθύνη της δημιουργικότητας και της παραγωγής.

Το πολιτικό σύστημα των «αρματωλών» επένδυσε στη μονιμότητα. Σατανικά και πολύ εύστοχα εξασφάλισε ότι σ΄ αυτή τη χώρα οι ψυχές των ανθρώπων θα οδηγήσουν το πνεύμα στην αδράνεια, εγκλωβίζοντας παράλληλα την οποιαδήποτε δημιουργική διάθεση θα γεννιέται στους Έλληνες. Έστησαν, λοιπόν, ένα δίχτυ προστασίας που θα απέτρεπε την παραγωγή πολιτισμού, ξεριζώνοντας κάθε διάθεση για πρόοδο και ανάπτυξη. Κοίμισαν με το δέλεαρ της μονιμότητας τους νέους, έταξαν νιρβάνα στους διορισμένους και περιόρισαν στο «αντάρτικο» τους ανασφαλείς αλλά γενναίους που τόλμησαν να παλέψουν ρισκάροντας ζωές και περιουσίες. Από τη μία η σειρήνα της «εξασφάλισης» κι από την άλλη η «ιδιαιτερότητα» της προσπάθειας και της παραγωγικής δημιουργίας. Πόσο δυνατός πρέπει να είσαι για να ξεφύγεις από την πλάνη της μονιμότητας!

Να, όμως, που ήρθε η ώρα της «αποκάλυψης». Να, που ο χρόνος ανέστησε τους «μοιραίους τιμωρούς» της απάθειας. Και τώρα, πως οι γονείς θα εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι η προστασία τελείωσε; Πώς τα σχολεία να διδάξουν τη δημιουργικότητα και το επιχειρείν; Πώς να δεχτούν οι δημόσιοι υπάλληλοι την αξιολόγηση; Πώς να σταματήσουν οι εργολάβοι τη «μόνιμη συνεργασία» με το δημόσιο;

Υπάρχει ελπίδα. Όσο πιο γρήγορα φωτιστεί το μυαλό μας απ΄ τη σκληρή αλήθεια της φύσης, τόσο πιο γρήγορα θα σηκωθούμε στα πόδια μας . Όσο πιο δυναμικά αφήσουμε πίσω το ψέμα της «ασφάλειας» τόσο πιο εύκολα θα δημιουργήσουμε! Ευτυχώς ,δεν υπάρχει μονιμότητα σε τίποτα . Ούτε στη ζωή, ούτε στο χρήμα, ούτε στη δόξα, ούτε στον έρωτα. Ούτε καν στο ελληνικό δημόσιο! 

Κι όπως έλεγε κι ο Nietzsche «η πλάνη δεν είναι τύφλωση, ανανδρία είναι».