ΤΟΥΡΚΙΑ: Εγκλωβισμένη στις νεοοθωμανικές της εμμονές

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΙΛΗΣ

Επικεφαλής Κέντρου Ρωσίας - Ευρασίας και ΝΑ Ευρώπης του ΙΔΙΣ και ερευνητικός εταίρος του SEESOX

Ο μεγαλοϊδεατισμός της Τουρκίας σε Βαλκάνια και Μ. Ανατολή έχει αρχίσει να «ερεθίζει» τα αντανακλαστικά των εταίρων της, ενώ και η ευρωπαϊκή της προοπτική έχει αποδυναμωθεί αρκετά

Η σημερινή τουρκική ηγεσία έχει μία αναντίστοιχη της πραγματικότητας αντίληψη για τη θέση της και τις δυνατότητες της χώρας. Θεωρεί εαυτόν περιφερειακή υπερδύναμη, ενώ δεν μπορεί να καθορίσει ή να επηρεάσει καταλυτικά τις εξελίξεις.

Επιδιώκει να ανοιχτεί στους εξεγερμένους της «Αραβικής Ανοιξης», αλλά η συνεχής επίκληση του μεγαλείου της οθωμανικής αυτοκρατορίας θυμίζει στους τελευταίους όλα αυτά που αποστρέφονται για το μέλλον τους. Επιχειρεί να παρέμβει σε καίρια ζητήματα που ταλανίζουν την περιοχή (Ιράν, Συρία) για να πιστωθεί πιθανή ανατροπή των δεδομένων χωρίς απτό αποτέλεσμα.

Η φύση της στοχοποίησης του Ισραήλ και η ρητορική που τη συνοδεύει απομακρύνουν την Τουρκία από την κοσμικότητα και τον ρόλο του γεφυροποιού στην περιοχή, επαναφέροντάς την στις οθωμανικές της ρίζες. 

Της αρκεί, άραγε, ο προσεταιρισμός μέρους του αραβικού-μουσουλμανικού κόσμου (και δη του περιθωριοποιημένου) για να κατοχυρώσει ένα αναπτυγμένο λόγο και ρόλο στην ευρύτερη περιφέρεια;

Στα Βαλκάνια ο τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός έχει αρχίσει να «ερεθίζει» τα αντανακλαστικά των εταίρων της, με εξαίρεση τις Αλβανία και FYROM. 

Βοσνία, Κόσοβο και Σερβία βλέπουν πλέον με επιφύλαξη την πρόθεση της Αγκυρας είτε να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο (Βοσνία, Σερβία-Κόσοβο) είτε να παρεμβαίνει απροκάλυπτα στα εσωτερικά τους (π.χ. ζητήθηκε από τους Αλβανοκοσοβάρους να έχουν τα βιβλία τους περισσότερες αναφορές στην οθωμανική αυτοκρατορία).

Η ευρωπαϊκή προοπτική έχει αποδυναμωθεί αισθητά. Λίγο η απροθυμία μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών για πλήρη ενσωμάτωση, λίγο το ότι η ίδια φροντίζει να τορπιλίζει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με δύστροπες συμπεριφορές έναντι κρατών-μελών, λίγο ότι ο «άσος» της ΕΕ υπηρέτησε τον σκοπό του για να «ξε-καθαρίσει» ο Ερντογάν το εσωτερικό τοπίο, έχουν φέρει σε τέλμα τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Το κύριο πρόβλημα της γείτονος είναι πως παγκοσμίως οι διαφορές σε αντιλήψεις και πρακτικές ξεδιπλώνονται με ιδιαίτερη ένταση με αποτέλεσμα να είναι αναγκασμένη να επιλέξει με ποιους θα συνταχθεί.

Η νεοοθωμανική μετατόπιση της Αγκυρας της στοιχίζει, χωρίς ακόμη να αποδίδει καρπούς ο ρόλος του ηγεμόνα του μουσουλμανικού-αραβικού κόσμου. Αυτό αποδεικνύει πως η έντονη και προς πολλές κατευθύνσεις δραστηριοποίηση δεν συνεπάγεται αυτομάτως ενίσχυση των ερεισμάτων, πολύ περισσότερο όταν αυτή στερείται ουσίας και περιεχομένου. Επιπλέον, η εύθραυστη οικονομία της δεν επιτρέπει την παρατεταμένη χρήση κοστοβόρων μέσων που ενδέχεται να υπονομεύσουν τις προοπτικές της.

Κοντολογίς, η Τουρκία φαίνεται εγκλωβισμένη στις νεοοθωμανικές της εμμονές, που πλήττουν το προφίλ του εποικοδομητικού και υπεύθυνου εταίρου. Από την άλλη, το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι μία αντιπαραγωγική γείτονα με αποσταθεροποιητικές τάσεις.