Τα πέντε στάδια του θανάτου

Της ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑΣ ΚΑΖΑΛΟΤΤΙ

Από πέντε φάσεις περνάει ο άνθρωπος για να αποδεχθεί το θάνατο, ή οποιαδήποτε άλλη μορφή καταστροφικής απώλειας (εργασία, εισόδημα, ελευθερία) σύμφωνα με όσα περιέγραψε για πρώτη φορά το 1969 η γνωστή Ελβετίδα ψυχίατρος Ελιζαμπέτ Κιούμπλερ - Ρος, στο βιβλίο της «On Death and Dying» («Αυτός που πεθαίνει»).

Οι φάσεις αυτές που έγιναν γνωστές ως «Τα πέντε στάδια του θανάτου» περιλαμβάνουν την άρνηση (Αποκλείεται, δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμένα...), το θυμό (απέναντι σε οποιονδήποτε θεωρεί υπεύθυνο για την κατάσταση), τη διαπραγμάτευση (Θα τα αλλάξω όλα, δώσε μου όμως άλλη μία ευκαιρία...), την κατάθλιψη (Δεν έχω ελπίδα, απλώς περιμένω το αναπόφευκτο) και την αποδοχή (που εμπεριέχει και τη λύτρωση). 

Η Κιούμπλερ - Ρος επισήμανε επίσης ότι αυτά τα βήματα δεν έρχονται απαραιτήτως στην ίδια σειρά, ούτε βιώνονται από όλους, αν και ένα πρόσωπο αντιμέτωπο με ένα καταστροφικό γεγονός θα διανύσει πάντα τουλάχιστον δύο από αυτά τα στάδια.

Θυμηθήκαμε τις θεωρίες της γνωστής ψυχιάτρου για να αποκρυπτογραφήσουμε τα συναισθήματα που επικρατούν στις ημέρες όπου πλανιέται πάνω από τη χώρα το φάντασμα της χρεοκοπίας ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, μια παρατεταμένη περίοδος ύφεσης.

Είναι σαφές ότι από το στάδιο της άρνησης έχουμε περάσει οι περισσότεροι-και πρωτίστως οι εκάστοτε κυβερνήσεις της χώρας που, επί σειρά ετών και ώσπου ο κόμπος να φτάσει στο χτένι, αρνήθηκαν πεισματικά να παραδεχτούν όσα ο κόσμος τα είχε τούμπανο και αυτοί κρυφό καμάρι. Κάποιοι βέβαια παραμένουν ακόμη αγκιστρωμένοι σε αυτό το στάδιο και αρνούνται πεισματικά τη ζοφερή πραγματικότητα.

Για το στάδιο της θλίψης μπορούμε επίσης να μιλήσουμε οι περισσότεροι και ειδικότερα όσοι μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα έχασαν εκείνα για τα οποία είχαν παλέψει χρόνια και τώρα ατενίζουν το μέλλον χωρίς καμία ελπίδα.

Ο θυμός, ωστόσο, είναι σήμερα το πιο διαδεδομένο συναίσθημα και όχι μόνο στην Ελλάδα. έτσι δεν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισμός «αγανακτισμένοι πολίτες» με το οποίο αυτοπροσδιορίζονται όσοι διαδηλώνουν και αντιστέκονται στις πλατείες της Ευρώπης.

Αναμφισβήτητα στο στάδιο της διαπραγμάτευσης βρίσκεται η κυβέρνηση, που ευαγγελίζεται την αλλαγή και υπόσχεται στους δανειστές μας μέτρα τα οποία εκ των πραγμάτων δυσκολεύεται να εφαρμόσει, ενώ προσπαθεί να χρυσώσει το χάπι στους εξασθενημένους πολίτες με αόριστες υποσχέσεις για το μέλλον.

Γίνεται σαφές ότι σε διαφορετική φάση βρίσκεται καθένας από εμάς, αντιμέτωπος με τα εφιαλτικά σενάρια που κυκλοφορούν αυτές τις ημέρες. 

Το θέμα είναι πότε και αν θα επέλθει η λύτρωση που εμπεριέχεται στην αποδοχή. Και το ερώτημα που τίθεται είναι «τι ακριβώς καλούμαστε να αποδεχτούμε σε αυτήν τη φάση για να πετύχουμε την πολυπόθητη λύτρωση». Μήπως π.χ. ότι έχουμε όλοι ένα μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε; Καμία αντίρρηση... ωστόσο αυτή η ευθύνη δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνη όσων κρατούσαν επί χρόνια στα χέρια τους την τύχη της χώρας.

Μόνο αυτοί, με λίγα λόγια, με την αποδοχή της αποτυχίας τους και την αλλαγή πλεύσης είναι πλέον σε θέση να μας λυτρώσουν, με όποια σημασία μπορεί να έχει σήμερα αυτή η λέξη. Αλλωστε, με την αποδοχή των λαθών τους και την πρόθεση να πληρώσουν και να επανορθώσουν, λυτρώνονται όσοι κατηγορούνται για οποιοδήποτε παράπτωμα ή έγκλημα, ισχυρίζεται η Ε. Κιούμπλερ - Ρος.