Εστι δίκης οφθαλμός

Του Θανάση Θ. Νιάρχου

Ποιητή, συνεκδότη του περιοδικού «Η Λέξη»

Για όλα τα μεγάλα θέματα και προβλήματα, από όποια σκοπιά κι αν τα κοιτάξεις, είτε τη μικροσκοπική, την προσωπική, είτε την οικουμενική, ακόμα και τη συμπαντική, θα έχεις να εκφράσεις μιαν άποψη που θα είναι οπωσδήποτε σωστή. Ο λόγος βέβαια για την περιλάλητη κρίση που μας ταλανίζει και δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη θεωρεί υπεύθυνες γι' αυτήν τόσο την εγχώρια όσο και τη διεθνή πολιτική - αν όχι απολύτως, τουλάχιστον στον απείρως συντριπτικότερο βαθμό. Σε σημείο μάλιστα να ακούγονται απελπισμένες φωνές πώς είναι δυνατόν να βοηθήσουν να ξεπεραστεί η κρίση οι υπεύθυνοι για τη δημιουργία της; 

Κι ώς εδώ βέβαια «καλά» - αν μπορεί να ειπωθεί.  

Πώς όμως ήταν δυνατόν να φανταζόμαστε ή να πιστεύουμε ότι αν υπεύθυνη είναι η πολιτική, με το απτό μάλιστα παράδειγμα του Τρίτου Κόσμου, δεν θα ερχόταν κάποτε και η δική μας σειρά, ώστε όσο ενδιαφέρον έδειξε η πολιτική για τον κόσμο αυτόν το ίδιο ακριβώς θα επεδείκνυε και για εμάς;

Γιατί θα αποτελούσαμε εξαίρεση στον κανόνα, όσον αφορά στην αντιμετώπιση του συνόλου της ανθρωπότητας από την πολιτική, όταν θεωρούσαμε την εξαίρεση αυτή νόμιμη γιατί μας συνέφερε;

Τα πράγματα είναι πολύ απλά, απλούστατα:  

Επειδή λογαριάζουμε ότι, αν και η γη έχει γίνει μια γειτονιά, η δυστυχία του διπλανού μας μάς αφορούσε όσο και όταν η γη παρέμενε για τους περισσοτέρους μια μακρινή και άγνωστη υπόθεση, επόμενο ήταν η συμφορά να μας χτυπήσει την πόρτα μ' έναν τρόπο που τον συνειδητοποιούμε αιφνιδιαστικά, αν και προετοιμαζόταν για χρόνια.  

Από τον Χριστό ώς τον Μπρεχτ έχουν πει και έχουν επαναλάβει κατά κόρον αυτή την αλήθεια. Οσο αναίσθητη, κουφή ή αυτοσχεδιαστική υπόθεση και να είναι η πολιτική, αν όταν ευτυχούσαμε ή ακόμη και τώρα είχαμε ξεσηκωθεί για το τι συμβαίνει στον Τρίτο Κόσμο σαν να αφορούσε εμάς, θα μας υπολόγιζε περισσότερο τώρα που διαμαρτυρόμαστε για τον επικείμενο προσωπικό μας αφανισμό. Ή δεν θα μας είχε αγγίξει η προοπτική του. 

Δεν υπάρχει πιο χειραγωγήσιμος άνθρωπος στον κόσμο από εκείνον που διαμαρτύρεται μόνον όταν θίγονται τα συμφέροντά του. Θα βρει τον τρόπο η πολιτική να τον ξεγελάσει, να τον υποτάξει και με το δέλεαρ μιας προβληματικής ή αμφίβολης μελλοντικής επιβίωσης, που θα τον κάνει να την πιστέψει ως ανθοφορία, να δεχτεί το κάθε τι. 

Οταν βλέπεις στις εφημερίδες ή στην τηλεόραση αυτές τις τρομακτικές φυσιογνωμίες των αστέρων της διεθνούς πολιτικής που έχουν στραπατσάρει κάθε είδος κοινωνικού συμβολαίου, από πλευράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε σχέση με τον Τρίτο Κόσμο, γιατί αυτές οι τρομακτικές φυσιογνωμίες θα σέβονταν κάθε είδος συμβολαίου μαζί μας αφού τους είμαστε ουσιαστικά εξίσου άγνωστοι και αδιάφοροι όσο και ο Τρίτος Κόσμος.

Αφού εμείς οι ίδιοι δεν αισθανθήκαμε κανενός είδους αλληλεγγύη για τους πλησιέστερα σε μας, φύσει και θέσει, συνανθρώπους μας που δυστυχούσαν, θα αισθανθούν αλληλέγγυοι προς εμάς οι φύσει και θέσει μακρινότατοι προς εμάς πολιτικοί; 

Τι μέλλει γενέσθαι; 

Οταν μιλάνε οι πολιτικοί για ανάκαμψη με όρους οικονομικούς, που θα χρειαστεί χρόνια για να συντελεστεί, εκφράζουν ερήμην τους μια μεγάλη αλήθεια με τελείως διαφορετικό περιεχόμενο σε σχέση με αυτό που της δίνουν.

Η πραγματική ανάκαμψη θα υπάρξει όχι όταν σιάξουν οι οικονομικές προϋποθέσεις αλλά όταν ληφθούν σοβαρά υπόψη οι ηθικές παράμετροι των προβλημάτων. Δεν γίνεται μέσα στο ίδιο σπίτι, στην ίδια γειτονιά, στην ίδια πόλη, ένας να ευημερεί χωρίς καν να αντιλαμβάνεται την παρουσία του διπλανού του που λιμοκτονεί. Οσο τη συνείδηση μιας ενότητας παγκόσμιας που έχει θεωρητικά κατακτηθεί θα την αντιμάχεται πρακτικά μια μικροαστική συνείδηση, ότι ο καθένας χρειάζεται να δουλεύει για λογαριασμό του, προς ίδιον συμφέρον, οι συνέπειες αυτής της διάστασης στον κοινωνικό βίο θα είναι ακριβώς η σχιζοφρένεια που ζούμε όλοι μας.