Της Ελενας Μπέλλη
Το δικό της τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό επιλέγει η Αβάνα, υιοθετώντας δραστικά μέτρα για τον εκσυγχρονισμό της φθίνουσας οικονομίας και της γηράσκουσας πολιτικής ηγεσίας: Το 6ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος αποδεικνύεται ιστορικό όχι μόνον διότι σηματοδοτεί και το τέλος της πολιτικής ηγεσίας του Φιντέλ Κάστρο, αλλά και διότι θέτει εν κινήσει τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις από την επανάσταση του 1959. Ηταν, επίσης, η πρώτη φορά που ο Ραούλ Κάστρο αναγνώρισε πολλά λάθη σε πολλούς τομείς και μάλιστα με ευθύτητα που σπανίζει στα ανώτατα κλιμάκια των ιδιότυπων καθεστώτων.
Στην εισήγησή του στο συνέδριο, ο Ραούλ Κάστρο δεν αναφέρθηκε στον καπιταλισμό, δεν ανέφερε καν τη λέξη αλλαγή. Μίλησε μόνον για την ανάγκη εκσυγχρονισμού σε όλα τα επίπεδα, ανάγκη που είναι πλέον προφανής όχι μόνον εξαιτίας των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων στη χώρα, αλλά και της αποχώρησης της παλαιάς φρουράς από το πολιτικό προσκήνιο.
Εγκρίθηκαν 313 μέτρα
Το συνέδριο ενέκρινε συνολικά 313 μέτρα εκσυγχρονισμού που αφορούν σε πλειάδα ζητημάτων, κυρίως, όμως, θέτουν το οικονομικό μοντέλο της Κούβας σε σύγχρονες βάσεις, επιτρέποντας τη ροπή προς την οικονομία της αγοράς. Το κουβανικό μοντέλο δεν είναι ό,τι ούτε ο κρατικός καπιταλισμός της Ρωσίας, ούτε το μοντέλο μιας χώρας δύο συστημάτων της Κίνας. Είναι κάτι διαφορετικό, που εξ όσων συζητήθηκαν στο συνέδριο, θα ορίζεται βάσει προόδου. Το βέβαιο είναι ότι η κουβανέζικη οικονομία δεν θα υποστεί «θεραπεία-σοκ», ανάλογη με αυτή που ακολούθησε στην Ευρώπη μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Τα μέτρα, βεβαίωσε ο Ραούλ Κάστρο, θα εφαρμοστούν σταδιακά, τόσο σταδιακά που ήδη ανακλήθηκε η προγραμματισμένη απόλυση 500.000 δημοσίων υπαλλήλων.
Και, σε πολιτικό επίπεδο, παρότι ο Ραούλ Κάστρο προανήγγειλε μέτρα που θα περιορίζουν τη θητεία στα ανώτατα αξιώματα σε δύο πενταετίες και μίλησε για την ανάγκη νέου αίματος στην ηγεσία της χώρας, το νέο Πολιτικό Γραφείο απαρτίζεται από μέλη της παλαιάς φρουράς. «Διατηρούν τη σκληροπυρηνική παλαιά φρουρά, αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να είναι ταυτόχρονα και Λένιν και Γκορμπατσόφ», σχολίασε η Κουβανή Ούβα ντε Αραγκόν, υποδιευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών Κούβας, στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Αλλά αν η Αραγκόν, ως γνήσια αντικαθεστωτική, βλέπει μόνον την αρνητική πλευρά των εξελίξεων, άλλοι αναλυτές προσεγγίζουν θετικά «το πείραμα της Αβάνας». «Δεν πρόκειται για διάλυση του σοσιαλιστικού μοντέλου, αλλά για προσπάθεια διάσωσής του με την εξάλειψη των αδυναμιών του πολιτικού και οικονομικού συστήματος», εκτιμά ο Βαντίμ Τέπερμαν, του Κέντρου Οικονομικών Μελετών στο Ινστιτούτο Επιστημών Λατινικής Αμερικής στη Μόσχα. Και επισημαίνει ότι η ουσία του 6ου συνεδρίου «έγκειται στην πρόθεση να εγκαταλειφθεί διά παντός το αξίωμα ότι η ιδιωτική επιχείρηση δεν χωρά στην Κούβα».
Για τον πανεπιστημιακό του Χάρβαρντ Χόρχε Ντομίνγκες, η νέα προοπτική για την οικονομία της Κούβας, όπως διατυπώθηκε από το Ραούλ Κάστρο, έχει, ουσιαστικά, μόνον ένα αδύνατο σημείο: «Αυτό που λείπει είναι ένας πολιτικός, κάποιος να εξηγήσει, να υποκινήσει και να δώσει την ελπίδα ότι η δική τους είναι η σωστή γραμμή», δηλώνει. Ο Μαουρίσιο Φοντ, καθηγητής του City University of New York, συμφωνεί: «Το επαναστατικό καθεστώς έχει πράγματι ανάγκη από νέους ηγέτες και γρήγορα, αλλά οι προηγούμενες προσπάθειες να βρεθεί η διάδοχη κατάσταση απέτυχαν διότι οι νεαρότεροι σε ηλικία είχαν διαφορετικές ιδέες από την παλαιά φρουρά», εξηγεί.
Προς το παρόν, η παλαιά φρουρά παραμένει στο πηδάλιο έτοιμη να οδηγήσει τη χώρα σε νέα πορεία. Και δεν είναι λίγοι όσοι αμφισβητούν τον τελικό προορισμό, ειδικότερα υπό το πρίσμα του πρώτου, αποτυχημένου ανοίγματος στην Κούβα, στη δεκαετία του 1990. Ηταν τότε που το αμερικανικό δολάριο κυκλοφορούσε ελεύθερα, οι Ευρωπαίοι επενδυτές έχτιζαν πολυτελή ξενοδοχεία και οι Κουβανοί πειραματίστηκαν με την ιδιωτική εργασία για να ανακαλύψουν γρήγορα τους νέους περιορισμούς που θα αλλοίωναν την εικόνα της επανάστασης.
«Αυτά που εγκρίνουμε στο συνέδριο δεν μπορούν να υποστούν την ίδια τύχη με αυτά που εγκρίναμε σε προηγούμενα συνέδρια: Σχεδόν όλα ξεχάστηκαν, πριν καν ολοκληρωθούν», υποσχέθηκε, πάντως, ο Ραούλ Κάστρο...
Ορισμένα από τα 313 μέτρα
Τα σημαντικότερα από τα 313 μέτρα που συμφωνήθηκαν στο έκτο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας αφορούν:
Αγοραπωλησίες κατοικιών και αυτοκινήτων: Μέχρι τώρα οι Κουβανοί μπορούσαν να μεταβιβάζουν τα σπίτια τους χωρίς αντίτιμο, πρακτική που ευνόησε τη διακίνηση μαύρου χρήματος.
Ενίσχυση της ιδιωτικής εργασίας, με τη χορήγηση αδειών για περισσότερα «ελεύθερα επαγγέλματα» (εστιατόρια, καφέ, κουρεία κ.λπ.).
Εκχώρηση αυτονομίας στις κρατικές επιχειρήσεις ώστε να εκσυγχρονιστεί ο τρόπος λειτουργίας τους και να βελτιωθεί η παραγωγικότητά τους.
Κατάργηση της δωρεάν παροχής τροφίμων, του μέτρου που ίσχυε για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως ηλικίας ή εισοδήματος από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Εξυγίανση του δημόσιου τομέα, με κατάργηση ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας.
Διεύρυνση του πλαισίου λειτουργίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Μείωση των κρατικών επιδοτήσεων ώστε περισσότεροι Κουβανοί να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα.
Περιορισμό των δημοσίων δαπανών για την εξυγίανση των δημοσιονομικών.
Ενθάρρυνση ξένων επενδύσεων.
Ενοικίαση κρατικών εκτάσεων σε ιδιώτες για καλλιέργεια, στο πλαίσιο της γενικότερης προσπάθειας αποκέντρωσης, αλλά και εντατικοποίησης της παραγωγής τροφίμων.
HMEΡΗΣΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου