Εξαιρετικό άρθρο του 1993 (!!!)
Toυ ΣΑΡΑΝΤΟΥ ΚΑΡΓΑΚΟΥ
«Ὅτι καί τοῦτο ἀρχή φιλίας μηδέ τῶν ξένων ἀμελεῖν μηδέ ἀλλότριον ἡγεῖσθαι μηδένα ἀνθρώπων»
(Δίων Χρυσόστομος)
«Τάχ' οὖν παρ' ὑμῖν ῥάδιον ξενοκτονεῖν ἡμεῖν δέ γ' αἰσχρόν τοῖσι Ἕλλησι τόδε»
(Αισχύλος, Εκάβη, 1246)
Μέσα στην ποικιλία του χώρου και την εναλλαγή του χρόνου, η έννοια Έλλην ταυτίστηκε με την έννοια του μαχητή. Έλληνας σημαίνει να μάχεσαι. Για υψηλές ιδέες, για το χρήμα, για το ψωμί, "για ένα πουκάμισο αδειανό" - έστω. Ο ελληνισμός περίπου τρεις χιλιετίες "αλέθεται στις μυλόπετρες της ιστορίας" με πτώσεις και καταπτώσεις, με αναστάσεις και ανατάσεις, με ακρωτηριασμούς, συρρικνώσεις αλλά και συμπυκνώσεις, με μικρότητες και μεγαλεία. Πάντως όμως επιβιώνει. Και αυτό συνιστά ιστορικό θαύμα. Γιατί μάχεται ολομόναχος, χωρίς φυλετικές συγγένειες, χωρίς ιστορικούς συμμάχους, χωρίς φίλια πολιτιστική και εδαφική ενδοχώρα.
Η ιστορία του ελληνισμού είναι ιστορία ενός μοναχικού λαού που, ριγμένος από τα "κύματα" της ιστορίας στις αμμουδιές του Ομήρου, υπάρχει χωρίς αδελφούς, χωρίς συμμάχους, συναντιλήπτορες και συμπαραστάτες. Στη Δύση ο μεταρωμαϊκός λατινογερμανικός κόσμος, στην Ανατολή η ισλαμική συσσωμάτωση, που, παρά τις εσωτερικές αντιθέσεις της, στηρίζεται σε κοινό ιδεολογικό άξονα, και στο Βορρά η σλαβική πλημμυρίδα, που μετά τη χρεοκοπία της μαρξικής θεωρίας θ' αγκιστρωθεί ξανά στην παλιά θεωρία του πανσλαβισμού.
Και στο επίκεντρο του σημερινού ιστορικού κατακλυσμού η Ελλάς μόνη με την ιστορία των αγώνων της, με τον πολιτισμό και την εθνική ευαισθησία της. Σήμερα όμως αντιμετωπίζει μια πρόσθετη δοκιμασία. Απειλείται με πολιτιστική αλλοτρίωση και αφελληνισμό. Διαβρωτικά ρεύματα την αποφλοιώνουν από τα κύρια συστατικά της. Φαινομενικά πλούσια, μοιάζει ουσιαστικά με Κρανίου Τόπο. Ούτε στη γλώσσα της δεν μπορεί πια να έχει δικαιώματα. Γι' αυτό περισσότερο από κάθε άλλη φορά επιβάλλεται να επιστρατεύσει τις δυνάμεις της, να ανασυγκροτηθεί και να θωρακισθεί.
Μια από τις σίγουρες δυνάμεις της Ελλάδας είναι τα απόδημα τέκνα της.
Στην Ελλάδα κατοικούν μόνο τα 2/3 του ελληνισμού. Το υπόλοιπο έχει διασπαρεί ανά την υφήλιο και έχει μεταφυτευθεί και καρποφορεί σε άλλους τόπους. Οι Έλληνες του εξωτερικού θεωρούνται ως ένα από τα δυναμικότερα κεφάλαια της παγκόσμιας οικονομίας και πολιτιστικής δημιουργίας.
Μέσα στα σκοτεινά σχέδια κάποιων σκοτεινών κύκλων εγγράφεται και η προσπάθεια να αποσυνδεθεί συναισθηματικά, πνευματικά και θρησκευτικά ο απόδημος από το μητροπολιτικό ελληνισμό, να χάσει την ιδιοσυστασία του και να απορροφηθεί από την πληθυσμιακή θάλασσα των λαών εν μέσω των οποίων ζει.
Ευτυχώς όμως η ελληνική συνείδηση των αποδήμων παραμένει άγρυπνη σαν τη σπίθα στη στάχτη. Οι κινητοποιήσεις της ομογένειας για το εθνικό ζήτημα το αποδεικνύουν περίτρανα. Οι ομογενείς απέδειξαν ότι δεν είναι απλώς συμπατριώτες αλλά αληθινοί πατριώτες.
Αν για τους Άγγλους η λέξη "φίλος" βαραίνει περισσότερο από τη λέξη "γένος", για μας η συνείδηση μιας κοινής πατρίδας είναι συστατικό ταυτότητας. Γι' αυτό οι λέξεις "πολίτης" στην αρχαιότητα και "πατριώτης" στα νεότερα χρόνια προσέλαβαν τόσο μεγάλη ηθική φόρτιση. Ειδικά για τον ξενιτεμένο Έλληνα η λέξη "πατρίδα" έχει μία ιδιαίτερη σημασία [1].Κρύβει τη λαχτάρα του να γυρίσει σ' αυτή ή να ενεργήσει υπέρ αυτής. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά ένα μεγάλο ποσοστό η λογοτεχνία μας τρέφεται ή περιστρέφεται γύρω από κάποιο "νόστιμον ήμαρ", γύρω από κάποια Ιθάκη, με κορυφαία σύμβολα την Ιθάκη του Ομήρου (αφετηρία και τέρμα), την Ιθάκη του Καβάφη (μόνο τέρμα· η αφετηρία άγνωστη) και την Ιθάκη του Καζαντζάκη (μόνο αφετηρία).
Αυτή την τεράστια δύναμη του ελληνισμού που ζει και θαυματουργεί στο εξωτερικό δεν πρέπει να την αγνοούμε. Πρέπει να την αξιοποιούμε. Επιτέλους, η Ελλάς έχει κάπου ν' ακουμπήσει χωρίς να λερωθεί ή να ματώσει! Στο εξωτερικό η ομογένεια έχει κατακτήσει πολύ μεγάλες θέσεις. Σημαντικό είναι ν' αναφέρουμε ότι στις Η.Π.Α. το ελληνικό στοιχείο έρχεται πρώτο σε πνευματικές κατακτήσεις (περίπου 5.000 πανεπιστημιακοί και ερευνητές). Οι εκεί Έλληνες προσπαθούν με κάθε τρόπο να μείνουν Έλληνες. Εμείς, οι Έλληνες της μητροπολιτικής Ελλάδας, αγωνιζόμαστε να γίνουμε λίγο Αμερικανοί, λίγο Ευρωπαίοι.Ένας μιγαδικός λαός με μιγαδική γλώσσα και μιγαδικό πολιτισμό. Των Ελλήνων της διασποράς τούς λείπει η Ελλάδα, ενώ εμείς φαίνεται ότι την έχουμε... βαρεθεί. Ίσως, σε τελευταία ανάλυση, να είχε άδικο ο Σεφέρης. Η Ελλάδα δε μας πληγώνει· μας πλακώνει.
Ίσως πέφτει βαριά στις αδύναμες πλάτες μας η κληρονομιά της Ελλάδας. Γι' αυτό ευφρόσυνα αποδεχόμαστε την "κουλτούρα της διαφήμισης", την "κουλτούρα της αφίσας". Εγίναμε λαός των σπρέι, των απορρυπαντικών, των αποσμητικών. Δε μυρίζουμε Ελλάδα. Λαός υδαρής, ρευστός, που προσλαμβάνει το σχήμα που του προσφέρουν έτοιμο.
Οι Έλληνες είναι παντού. Μοιάζουν με τη γύρη που γονιμοποιεί τα άνθη. Και μόνο τα ελληνικά άνθη μένουν μαραμένα, καθώς είναι αποσπασμένα από τις πολιτιστικές ρίζες τους. Έτσι, ο σύγχρονος ελληνισμός, παρά την εξάπλωσή του, μοιάζει με άνθρωπο χωρίς σπονδυλική στήλη. Χρειάζεται τη δύναμη μιας νέας εθνικής πνοής, τη δύναμη μιας καινούριας ιδέας, για ν' αναστυλωθεί, ν' αποκτήσει τη χαμένη εθνική του αυτοπεποίθηση. Δεν είναι βέβαια οι μεγάλες ιδέες που κάνουν μεγάλους τους λαούς, αλλ' οι μεγάλοι λαοί γεννούν και τους μεγάλους ανθρώπους και τις μεγάλες ιδέες.
Ας δούμε λοιπόν τι πετυχαίνουν μόνοι, αβοήθητοι, συχνά υπό δυσμενείς όρους οι ξενιτεμένοι Έλληνες και ας αντλήσουμε κουράγιο. Ας δημιουργήσουμε ένα πνευματικό, πολιτικό, θρησκευτικό δίκτυο με τους απανταχού της γης Έλληνες και ας δημιουργήσουμε ένα συντονιστικό και κατευθυντικό όργανο. Τότε, δεν ξέρω αν ο ελληνισμός θα γίνει μεγάλος. Το έργο πάντως θα είναι μεγάλο. Η χαμένη ελπίδα μάς περιμένει. Ίσως το ρόλο αυτό μπορεί να παίξει η ελληνική ορθόδοξος εκκλησία. Βρίσκεται στη διακονία του Χριστού, που ήλθε στη γη σαν "ξένος". Ούτε είναι τυχαίο που οι πρώτες χριστιανικές εκκλησίες δημιουργήθηκαν στην "ξενιτιά". Είναι ενδεικτικό ότι οι πρώτες χριστιανικές κοινότητες λέγονταν "παροικία". Άλλωστε, ακόμα και σήμερα στις ευχές τους οι ιερείς μας θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα τους μακράν της πατρίδος: "μνήσθητι, Κύριε, πλεόντων, οδοιπορούντων, ξενιτευόντων χριστιανών...". Στις ελληνόφωνες εκκλησίες της Αιγύπτου ακούγεται μέχρι και σήμερα μία συγκινητική δέηση: "Τούς ἀποδημήσαντας ἡμῶν ἀδελφούς ἤ μέλλοντας ἀποδημεῖν ἐν παντί τόπῳ κατευόδωσον εἴτε διά γῆς ἤ ποταμῶν ἤ λιμνῶν ἤ ὁδοιποριῶν ἤ οἱουδήποτε τρόπου τήν πορείαν ποιοῦντας,πάντας πανταχοῦ ἀποκατάστησον εἰς λιμένα εὔδιον, εἰς λιμένα σωτήριον, σύμπλους καί συνοδοιπόρος αὐτῶν χαίροντας χαίρουσιν, ὑγιαίνοντας ὑγιαίνουσιν...".
Κλείνοντας το σημείωμα αυτό, θα θέλαμε να κλείσουμε με μια αποστροφή προς τους ξενιτεμένους αδελφούς μας παραλλάσσοντας ελαφρώς το στίχο του Οδυσσέα Ελύτη: "Μη, παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα σας".
[1]Χαρακτηριστική προσφώνηση των ξενιτεμένων Ελλήνων είναι η λέξη "πατρίδα".
ΠΗΓΗ Εκ-Θέσεις Ιδεών -- 13/10/1993
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου