Αν πέρυσι τέτοιο καιρό ακούγαμε, στη διάρκεια μιας τηλεοπτικής συζήτησης, ένα στέλεχος είτε της κυβέρνησης είτε της αντιπολίτευσης να λέει «οριζόντια μιλάω», μάλλον θα τον κοιτάζαμε απορημένοι ή θα αναρωτιόμαστε αν συνηθίζει να ομιλεί σε οριζόντια θέση, ξαπλωμένος σε ένα ανάκλιντρο. Αυτό που θέλει να πει ο πολιτευτής είναι ότι δεν κατηγορεί κανέναν για το δράμα της οικονομίας. Ολοι φταίμε και οι ευθύνες ανήκουν σε όλες τις κυβερνήσεις, σε όλα τα κόμματα, σε όλο τον λαό. «Πρέπει να εξορθολογίσουμε», συνέχισε, «μια σπατάλη η οποία υπάρχει» – και όποιος κατάλαβε κατάλαβε.
Το επίθετο «οριζόντιος» ήρθε στην επικαιρότητα λόγω των οριζόντιων περικοπών σε μισθούς και συντάξεις και υποθέτουμε ότι το αντίθετό τους είναι οι επιλεκτικές, οι κλιμακωτές, οι ιεραρχημένες ή οι πυραμιδωτές περικοπές.
Αντίθετα, πριν από λίγα χρόνια ήταν της μόδας το «διαφωνώ κάθετα», ένας νεολογισμός που προφανώς δεν είχε γεωμετρική έννοια.
Κάθε σχετικά σύντομη και ιστορική περίοδος αποκτά το ιδιαίτερο άγραφο λεξικό της, κάποιες λέξεις ή φράσεις που υποτίθεται ότι περιγράφουν το κλίμα ή μάλλον αυτό που «σήμερα» θεωρούμε κλίμα, ύφος μιας εποχής την οποία μπορεί να μην έχουμε καν ζήσει. Π. χ., ο «μαυραγορίτης», ο «σαλταδόρος», ο «χειμώνας του ’41–’42», το «κάρο» (του δήμου) ή η «Λευτεριά πανώρια κόρη κατεβαίνει από τα όρη», τα «συσσίτια» μάς μεταφέρουν στα χρόνια της Κατοχής. Με παρόμοιο τρόπο, οι λέξεις «γύψος», «Μπουμπουλίνας», «Πολυτεχνείο», «απαγορευμένα τραγούδια» ανήκουν στο λεξικό της περιόδου της δικτατορίας. Είναι αυτονόητο ότι αυτό το άτυπο λεξικό δεν μπορεί να αναφέρεται σε μια μεγάλη γεωγραφική έκταση ή μια παρατεταμένη εποχή, π. χ., στον Μεσαίωνα ή στη μεταπολεμική Ασία.
Ενα τέτοιο λεξικό δεν είναι οριστικό και αμετάκλητο. Εχει σχέση με τον τρόπο που σήμερα βλέπουμε το χθες, με τις αξίες και τις υποκειμενικές ματιές ή και τις τρέχουσες ιδεολογικές επιλογές ή σκοπιμότητες. Κάποια λήμματα διαγράφονται, κάποια αναδύονται ξανά, άλλα ηχούν σαν ανέκδοτο, όπως η «δυνατή Ελλάδα», τα «μεγάλα έργα», η «τιμαριθμική αναπροσαρμογή» μισθών και συντάξεων.
Το λεξικό της κρίσης τώρα συντάσσεται. Κάποιες λέξεις του πολιτικού συρμού ίσως να αντέξουν μερικές μήνες ή χρόνια, ίσως όμως και να τις καταπιεί η σκόνη της Ιστορίας. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι «κερδοσκόποι», οι «αγορές», η «επαναδιαπραγμάτευση», η «αξιοποίηση», η «επιμήκυνση», το «κούρεμα», οι συγχωνεύσεις κ. λπ., ενώ θέλουμε να ελπίζουμε ότι κάποιες μαύρες λέξεις, όπως η ανεργία και η ξενιτιά, δεν θα στοιχειώσουν το μέλλον των παιδιών μας.
Και μετά, και μετά; Πιο πολύ μας ανησυχούν οι λέξεις που θα ακολουθήσουν, που θα γεμίσουν τις άγραφες σελίδες των επόμενων μηνών και χρόνων. Θα είναι η συναίνεση, η ελπίδα, η τυφλή οργή, το «όλοι ίδιοι είναι», τα αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς; Θα είναι το επίδομα ανεργίας, οι διακοπές του καλοκαιριού, η αύξηση των επιτοκίων, οι πόλεμοι, η διαρκής ειρήνη, η πείνα, η ανάπτυξη (είτε πράσινη είτε αχρωμάτιστη), η ανάταξη, η άνθηση της δημοκρατίας σε Δύση και Ανατολή ή κάποιος νέος μαζικός φόβος που ακόμη δεν τον έχουμε φανταστεί;
Φαίνεται ότι ο καθένας μας πρέπει να επιμηκύνει τις αντοχές του, να επαναδιαπραγματευθεί με τη συνείδησή του, να κουρέψει τις προσδοκίες του, να συγχωνεύσει τα όνειρά του, να «υποστηρίξει» τις επιλογές των ισχυρών, χωρίς όμως να συμμετάσχει στη δράση τους, όπως επισήμως η Ελλάδα δεν συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις στη Λιβύη.
Οριζοντίως ευθυνόμαστε, οριζοντίως μοιράζεται το άδικο, κατακορύφως το οικοδόμημα τρίζει. Οριζοντίως αγωνιούμε, κατακορύφως ο καθένας σκαρφαλώνει ή βουλιάζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου