Ζώντας στο δικό μας «Μάτριξ»

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Σαν να ζούµε στο «Μάτριξ». Σε µια άλλη πραγµατικότηταστην οποία, όπου κι αν κοιτάξει κανείς, συµβαίνουν πράγµατα που µόλις ένα εικοσιτετράωρο νωρίτερα φαίνονταν αδιανόητα. Σε µια πραγµατικότητα στην οποία οι τραπεζίτες αρχίζουν να µιλούν σαν πολιτικοί και οι πολιτικοί σαν τραπεζίτες.

Από τη µια µεριά πολιτικοί ηγέτες των χρεωµένων περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης απορρίπτουν µετά βδελυγµίας οποιαδήποτε αναδιάρθρωση των χρεών τους ως καταστροφική. Και από την άλλη, άνθρωποι που υπηρέτησαν το διεθνές τραπεζικό σύστηµα, όπως το πρώην στέλεχος του ΔΝΤ Μπάρι Αϊχενγκριν, αρθρώνουν τον πολιτικό λόγο που δεν τολµούν να αρθρώσουν οι πολιτικοί. «Η παρατεταµένη λιτότητα που δεν συµπληρώνεται από κάποια µείωση του χρέους κατά την οποία θα αναλάβουν µέρος των απωλειών και οι δανειστές, δεν είναιµόνο αναποτελεσµατική, αλλά και άδικη», έγραφε οΑϊχενγκριν στους «Τάιµς της Νέας Υόρκης». «Οταν µειώνεις το εισόδηµα του λαού που εξυπηρετεί το χρέος, χωρίς να µειώνεις το εισόδηµα των δανειστών, δεν µειώνεις το επίπεδο του χρέους. Κάποιοι µπορεί να το λένε αυτό θυσία, αλλά σε αυτή τη θυσία δεν συµµετέχουν όλοι».

Στη θεωρία µια χώρα µπορεί να µειώσει το χρέος της µέσω της ανάπτυξης. Στην πράξη, ελάχιστες χώρες τα κατάφεραν έτσι. Επειδή οι µηχανισµοί των δανειστών, όπως το ΔΝΤ, προκειµένου να σιγουρέψουν πως θα πάρουν πίσω τα λεφτά τους, επιβάλλουν τόση λιτότητα, που καταπνίγει κάθε ελπίδα για ανάπτυξη. Ο Κένεθ Ρογκόφ και η Κάρµεν Ράινχαρτ, ειδικοί στιςχρηµατοπιστωτικές κρίσεις και συγγραφείς του βιβλίου «Αυτή τη φορά είναι αλλιώς», λένε πως από τις 22 χώρες που αποµείωσαν τα χρέη τους από το 1970 έως το 2000, µόνο τέσσερις το κατάφεραν µέσω της ανάπτυξης. Ιστορικά, από το 1990, οι απώλειες που υπέστησαν οι δανειστές από διάφορες αναδιαρθρώσεις χρεών ανέρχονται σε 25-35% κατά µέσο όρο, σύµφωνα µε το ΔΝΤ. Εκεί που έπαθαν µεγάλη ζηµιά ήταν στην Αργεντινή το 2005, όπου υπέστησαν «κούρεµα» 73% (και 66% το 2010). Η Αργεντινή ήταν όµως µια κυρίαρχη χώρα που καθόρισε η ίδια τους όρους του παιχνιδιού. 

Στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης, που έχουν εκχωρήσει τη νοµισµατική και µεγάλο µέρος της οικονοµικής κυριαρχίας τους, οι όροι οποιασδήποτε απόπειρας να µειώσουν τα χρέη τους θα τεθούν από εξωτερικά κέντρα αποφάσεων που θα επιβάλουν σκληρότατα πειθαρχικά µέτρα. Η ανακούφιση για τις κυβερνήσεις θα είναι προσωρινή, ενώ η αγωνία των λαών τους θα παραταθεί, άγνωστο για πόσο ακόµη. Η αναδιάρθρωση µπορεί να επιτευχθεί, στον βαθµό που θα διασφαλίζει τα συµφέροντα των δανειστών.

Μια άλλη αναδιάρθρωση θα έχει χαθεί όµως διά παντός: η αναδιάρθρωση της χαµένης εµπιστοσύνης του λαού προς το πολιτικό και το οικονοµικό σύστηµα, που µε τον µηχανισµό του χρέους, όπως έλεγε ο φιλόσοφος Ζαν Μποντριγιάρ, έχει επιστρέψει τον κόσµο σε µια κατάσταση φεουδαλικής δουλείας, στην οποία ένα µέρος της εργασίας των ανθρώπων, ακόµη και πριν να γεννηθούν, οφείλεται προκαταβολικά στον αφέντη.