Ενα θαύμα στην Πόλη

Tου Σταυρου Λυγερου

Ακόμα και σε αντίξοες συνθήκες, η δημιουργικότητα μπορεί να κάνει θαύματα. Ενα τέτοιο θαύμα έχει συντελεσθεί στην Κωνσταντινούπολη από τον γενικό πρόξενο Βασίλη Μπορνόβα. 

 Το εντυπωσιακό Σισμανόγλειο Μέγαρο, που βρίσκεται στην καρδιά της Πόλης, από μία πληθωρική προξενική κατοικία έχει μετατραπεί σ’ ένα ελληνικό πολιτιστικό κέντρο, οι δραστηριότητες του οποίου βρήκαν μεγάλη απήχηση. Το κορυφαίο περιοδικό Time Out Istanbul έχει κατατάξει το Σισμανόγλειο ανάμεσα στους πέντε πιο δημοφιλείς χώρους πολιτισμού στην Πόλη. Από το φθινόπωρο του 2009 έχει αναπτύξει στοχευμένες πολιτιστικές δράσεις. Διοργανώθηκαν εκθέσεις ζωγραφικής (Ελληνες ζωγράφοι για την Πόλη, Τσόκλη κ.ά.), καθώς και θεματικές εκθέσεις, όπως «Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», «Οι Ελληνορθόδοξες Εκκλησίες πριν από τις Μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ» και «Νοσταλγία για την Πόλη» (στηρίζεται σε ντοκιμαντέρ Τούρκου κινηματογραφιστή και σε υλικό και μαρτυρίες Ελλήνων Κωνσταντινουπολιτών, οι οποίοι σε διαφορετικές εποχές εξαναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την πατρογονική εστία τους). Τις εκθέσεις έχουν επισκεφθεί περίπου 30.000 άτομα. Πραγματοποιήθηκαν επίσης ομιλίες, προβολές ταινιών, μουσικές βραδιές και ετοιμάζονται εκδόσεις για τους Ελληνες ζωγράφους της Πόλης, για τους Ελληνες στην οθωμανική εποχή, Οδηγός της Βυζαντινής Πόλης κ.ά.

Επιπλέον, λειτουργεί σπουδαστήριο δωρεάν διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Τον Φεβρουάριο 2010 οι σπουδαστές ήταν 40. Σήμερα είναι δεκαπλάσιοι. Η συντριπτική πλειοψηφία τους είναι επιστήμονες και φοιτητές. Η ζήτηση είναι πολύ μεγαλύτερη και επιβεβαιώνει ότι το Σισμανόγλειο έρχεται να ανταποκριθεί στην ανάγκη μιας νέας γενιάς Τούρκων να ανακαλύψει την ιστορία του τόπου, τις χαμένες ταυτότητες και να γνωρίσει την Ελλάδα.

Υπογραμμίζουμε ότι το πρωτοφανές αυτό έργο δεν είναι αποτέλεσμα μιας σχεδιασμένης κρατικής πολιτικής, αλλά προϊόν του οράματος, της εργασίας και του πάθους ενός διπλωμάτη. Ο Μπορνόβας χρειάσθηκε να ξεπεράσει πολλά εμπόδια και να αποφύγει πολλές τρικλοποδιές και όχι μόνο από τις τουρκικές αρχές. Ελπίζω να μη χρειασθεί να γράψω αναλυτικά γι’ αυτήν την πτυχή.

Το Σισμανόγλειο πολιτιστικό κέντρο λειτουργεί χωρίς κρατικό χρήμα. Οι βασικές δαπάνες υποδομών καλύπτονται από το Ιδρυμα Μποδοσάκη και οι δάσκαλοι πληρώνονται από τα ιδρύματα Νιάρχου και Κανελλοπούλου. Τα εν λόγω ιδρύματα ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του γενικού προξένου όταν διαπίστωσαν ιδίοις όμμασι ότι οι χορηγίες τους έπιαναν τόπο.

Το Σισμανόγλειο είναι πια ο καλύτερος πρεσβευτής της Ελλάδας στην Τουρκία, η επαφή των νέων Τούρκων με τον ελληνικό πολιτισμό και τη γλώσσα. Εχει γίνει αποδεκτό από την τουρκική κοινωνία, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα επιβιώσει όταν ο Μπορνόβας ολοκληρώσει τη θητεία του στην Πόλη. Γι’ αυτό και είναι επιβεβλημένο να θεσμοθετηθεί και να στηριχθεί από την ελληνική Πολιτεία. Ο Γιώργος Παπανδρέου επανειλημμένως μιλάει για τη σημασία που έχει ο διάλογος σε επίπεδο κοινωνιών. Ιδού, λοιπόν, η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.