Το δίδαγμα της Τουρκίας

Του Β. Κελεσιδη

Αν. καθ. Πολυτεχνείου Κρήτης

Εν μέσω της πολύ μεγάλης κρίσης και με τη διαφαινόμενη έξοδο ύστερα από σημαντικές και μακροχρόνιες θυσίες του ελληνικού λαού, το ζητούμενο για όλους τους πολίτες είναι το τι πρέπει να πράξει η χώρα για να κάνει το άλμα προς τα εμπρός. Θα ήθελα να εστιάσω στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων σε ένα πλαίσιο λειτουργίας επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων. Σήμερα θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο πείραμα, στην Tεχνόπολη του Πολυτεχνείου της Κωνσταντινούπολης (ITU), ARITeknokent.

Πρόσφατα επισκέφθηκα την Τεχνόπολη του πανεπιστημίου και θα ήθελα να παραθέσω μερικά από τα εντυπωσιακά επιτεύγματά της. Η Τεχνόπολη ιδρύθηκε μόλις το 2001 (στην Ελλάδα η κίνηση των τεχνολογικών πάρκων χρονολογείται τουλάχιστον 10 χρόνια πριν), αυτή τη στιγμή διαθέτει δύο 8ώροφα κτίρια συνολικού εμβαδού 30.000 τετ.μ., φιλοξενεί 70 επιχειρήσεις όπου απασχολούνται 2.500 υψηλής εκπαίδευσης εργαζόμενοι. Το μοντέλο ανάπτυξης, σύμφωνα με τη διευθύντρια Επιχειρηματικής Ανάπτυξης κ. Arzu Eryilmaz, βασίζεται στη θεωρία της τριπλής έλικας πανεπιστήμιο – βιομηχανία – κράτος. Ας δούμε πώς ο κάθε κρίκος συνεισφέρει στο επιτυχημένο αυτό πείραμα.

Το κράτος δημιούργησε απλά, εφαρμόσιμα και πάρα πολύ ουσιαστικά κίνητρα για τη δημιουργία των Ζωνών Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΖΤΑ) όπου μπορούν να εγκατασταθούν οι τεχνοπόλεις ή τα τεχνολογικά πάρκα. Δεν υπάρχει φόρος εισοδήματος εταιρειών από δραστηριότητες Ερευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α), δεν υπάρχει φόρος εισοδήματος για το προσωπικό των εταιρειών που ασχολείται με Ε&Α προσελκύοντας έτσι υψηλότατου επιπέδου επιστήμονες, δεν υπάρχει φόρος εισοδήματος για την εταιρεία διαχείρισης και, τέλος, υπάρχει απαλλαγή ΦΠΑ στην πώληση προϊόντων λογισμικού που αναπτύσσονται εντός των ΖΤΑ. Ολα τα κίνητρα είναι εύκολα εφαρμόσιμα, ελέγξιμα και πολύ σημαντικά για την προσέλκυση επιχειρήσεων στις ΖΤΑ. Επιπρόσθετα, το τουρκικό κράτος δεν έχει συνεισφέρει ούτε μία τουρκική λίρα στην ανάπτυξη της Τεχνόπολης, πέρα από το αναφερθέν πλέγμα κινήτρων. Πώς δημιουργήθηκε συνεπώς η υποδομή της Τεχνόπολης; Εδώ φυσικά συνεισφέρει ο δεύτερος κρίκος, το πανεπιστήμιο.

Το Πολυτεχνείο Κωνσταντινούπολης είναι από τα παλαιότερα ανώτατα ιδρύματα της Τουρκίας, ιδρύθηκε το 1773, έχει 12 σχολές, 37 τμήματα, 15 ερευνητικά κέντρα, 2.100 καθηγητές διαφόρων βαθμίδων και περίπου 23.000 φοιτητές. Το Πολυτεχνείο έδωσε στην Τεχνόπολη το οικόπεδο (200 εκτάρια) και κατέχει το 94% των μετοχών της εταιρείας, με 64% να ανήκουν στο Ιδρυμα Ανάπτυξης ITU και 30% στην πρυτανεία, ενώ 6% κατέχουν 6 μεγάλες εταιρείες που ανήκουν σε αποφοίτους του Πολυτεχνείου. Τα κτίρια χτίστηκαν με δάνειο από την Παγκόσμια Τράπεζα, το οποίο έχει ήδη αποπληρωθεί ύστερα από 9 χρόνια λειτουργίας!

Ο τρίτος κρίκος είναι οι επιχειρήσεις, που οπωσδήποτε βρίσκουν ένα πολύ ελκυστικό περιβάλλον για να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν στην Τεχνόπολη. Το 83% των επιχειρήσεων είναι εταιρείες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, 3% ασχολούνται με το περιβάλλον, 3% με ενεργειακά θέματα και 7% άλλες κατηγορίες. Εταιρείες που δημιουργήθηκαν από ακαδημαϊκούς του ITU αφορούν στο 26% των επιχειρήσεων, 18% είναι ξένες εταιρείες ενώ 56% των επιχειρήσεων είναι άλλου τύπου.

Ατυχώς, έπειτα από πάρα πολλά χρόνια παλινωδιών και μη στοχευμένης στήριξης ενός παρόμοιου θεσμού στη χώρα μας, η Ελλάδα ακόμη αναζητεί τον δρόμο της ανάπτυξης μέσα από την οικονομία της γνώσης, όταν χώρες όπως η γείτων Τουρκία φαίνεται να το επιτυγχάνουν με αξιοζήλευτα αποτελέσματα.