The Economist
Εάν ένα μικρόβιο από το Διάστημα, κατελάμβανε τον εγκέφαλο του μισού πληθυσμού της Γης και μέσω της βιοχημείας του μετέβαλλε την ανθρώπινη συμπεριφορά, είναι βέβαιο ότι η είδηση του ερχομού του θα ήταν πρωτοσέλιδη σε όλο τον πλανήτη. Και όμως κάτι τέτοιο ίσως ήδη να συμβαίνει.
Το toxoplasma grandii, βέβαια, δεν έρχεται από το Διάστημα. Αντίθετα, σε κάποια σημεία της Γης έχει προσβάλει περισσότερο από το 60% του πληθυσμού. Θέτει σε κίνδυνο τη ζωή των εμβρύων και όσους πάσχουν από έιτζ, ενώ για άλλους τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά μιας ήπιας γρίπης. Οι επιστήμονες, όμως, λένε ότι δεν είναι τόσο «άκακο» και πιθανολογούν ότι η μόλυνση από το παράσιτο μπορεί να προκαλέσει μόνιμες μεταβολές της συμπεριφοράς. Οσοι πάσχουν από σχιζοφρένεια έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν προσβληθεί από το τοξόπλασμα, συγκριτικά με όσους δεν πάσχουν.
Επίσης διαπιστώθηκε ότι όσοι έχουν προσβληθεί από το τοξόπλασμα έχουν βραδύτερους χρόνους αντίδρασης και συνήθως εμπλέκονται σε αυτοκινητικά ατυχήματα, έχουν μικρότερο χρόνο συγκέντρωσης, ενώ ταυτόχρονα δεν ενδιαφέρονται για καινούργια πράγματα.
Το τοξόπλασμα προσβάλλει τις γάτες και τα τρωκτικά. Η Τζοάν Ουέμπστερ του Imperial College του Λονδίνου διαπίστωσε ότι το παράσιτο περνάει διαφορετικές φάσεις της ζωής του σε κάθε ξενιστή του. Στις γάτες ζει στα τοιχώματα του εντέρου και αποβάλλεται με τα κόπρανα. Από εκεί μεταφέρεται στα τρωκτικά και άλλα θηλαστικά και δημιουργεί κύστεις στον εγκέφαλο, το ήπαρ και τους μυς.
«Οταν οι γάτες καταβροχθίζουν τα άρρωστα τρωκτικά ο κύκλος του τοξοπλάσματος αρχίζει ξανά» λέει η ερευνήτρια.
Ωστόσο, ο κύκλος αυτός εμφανίζει ένα μικρό πρόβλημα για την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό του τοξοπλάσματος, καθώς υπό φυσιολογικές συνθήκες τα ποντίκια αποφεύγουν τις γάτες. Ομως, τρωκτικά που έχουν προσβληθεί από τοξόπλασμα περιφέρονται ανέμελα προσελκύοντας τους φυσικούς τους θηρευτές. Μάλιστα, τα άρρωστα ποντίκια προσελκύονται από τη μυρωδιά της γάτας.
Μέχρι πρόσφατα αγνοούσαμε για ποιο λόγο αλλάζει η συμπεριφορά του προσβεβλημένου ζώου. Το 2009 ο Γκλεν ΜακΚόνκι του Πανεπιστημίου Λιντς ανέλυσε το γονιδίωμα του τοξοπλάσματος και το συνέκρινε με αυτό άλλων ιών. Δύο γονίδια του τοξοπλάσματος ευθύνονταν για την παραγωγή ενός μορίου, της ντοπαμίνης, που δρα στα ζώα με νευρικό σύστημα ως νευροδιαβιβαστής. Δεν διαδραματίζει, ωστόσο, κανένα ρόλο στους μονοκύτταρους οργανισμούς. Η ντοπαμίνη επίσης έχει κάποια σχέση με τη σχιζοφρένεια. Μάλιστα, το φάρμακο Haloperidol δρα μπλοκάροντας τους υποδοχείς της ντοπαμίνης.
Παραδόξως το ίδιο φάρμακο βάζει τέλος στη θανατηφόρα έλξη των ποντικών από τις γάτες. Αυτό υποδεικνύει ότι το παράσιτο πράγματι μεταβάλλει το σύστημα ντοπαμίνης του εγκεφάλου του μολυσμένου ποντικού. Ισως κάνει το ίδιο και στον άνθρωπο.
Τώρα ο Βρετανός επιστήμονας δημιουργεί ένα είδος μεταλλαγμένου τοξοπλάσματος από το οποίο λείπουν τα δύο γονίδια. Αραγε, τα ποντίκια με το μεταλλαγμένο γονιδίωμα προστατεύονται από τη θανατηφόρα έλξη;
Η σχέση του τοξοπλάσματος με τη σχιζοφρένεια έγινε γνωστή το 2003, όταν ο Φούκερ Τόρεϊ του Ινστιτούτου Ιατρικής Ερευνας Στανλεϊ σε συνεργασία με τον Μπομπ Γιόλκεν του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς διαπίστωσαν ότι οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια έχουν τριπλάσιες πιθανότητες, συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό, να έχουν αντισώματα για το τοξόπλασμα.
Ο Γιάροσλαβ Φλεγκρ του Πανεπιστημίου της Πράγας διαπίστωσε ότι οδηγοί και πεζοί που εμπλέκονταν σε δυστυχήματα είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να έχουν προσβληθεί από τοξόπλασμα. Επίσης είχαν μικρότερους χρόνους αντίδρασης και δυσκολεύονταν να εστιάσουν την προσοχή τους, ενώ δεν αναζητούσαν νέα πράγματα. Αντιθέτως, οι ποντικοί που έχουν προσβληθεί αναζητούν νέες εμπειρίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου