ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: 10 απαντήσεις για την επόμενη μέρα στη Σκοτία

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ

Δύο ημέρες απομένουν μέχρι το δημοψήφισμα της ερχόμενης Πέμπτης και η ανησυχία κορυφώνεται γύρω από το μεγάλο ντέρμπι της Σκοτίας. Το αποτέλεσμα της κάλπης στις 18 Σεπτεμβρίου αναμένεται άλλωστε να έχει επιπτώσεις και πολύ πέρα από τα σύνορα της Γλασκόβης ή του Λονδίνου.

Οι δονήσεις έχουν ήδη γίνει αισθητές από τις Βρυξέλλες έως τη Μαδρίτη και από το Βερολίνο έως το Πεκίνο. Ακόμη και η κινεζική κυβέρνηση έφτασε στο σημείο να πάρει ανοιχτά θέση υπέρ της ενότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ σε ανάλογη ανακοίνωση προχώρησε και η Deutsche Bank.

Οι δημοσκοπήσεις από την άλλη εξακολουθούν να δείχνουν ντέρμπι, με το «Οχι» να έχει πάρει μεν κεφαλή έναντι του «Ναι» αλλά βραχεία (51-49%, 52-48% την Παρασκευή) και το τελικό αποτέλεσμα να παραμένει αμφίρροπο.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον προφανώς δεν φανταζόταν, όταν υπέγραφε τη Συμφωνία του Εδιμβούργου τον Οκτώβριο του 2012 δίνοντας έτσι το πράσινο φως για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, πως η Σκοτία θα έφτανε όντως ένα βήμα πριν από την έξοδο από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Την περίοδο εκείνη άλλωστε οι δημοσκοπήσεις έδειχναν άνετη επικράτηση του «Οχι» στην ανεξαρτησία. Τα δεδομένα ωστόσο στην πορεία άλλαξαν. Το στρατόπεδο του «Ναι» υπό τον Αλεξ Σάλμοντ πήρε τα πάνω του, ενώ το στρατόπεδο του «Οχι» υπό τον Αλιστερ Ντάρλινγκ υποχώρησε. Στις αρχές Σεπτεμβρίου «έσκασε» και η πρώτη δημοσκόπηση που έδειχνε μπροστά το «Ναι», με αποτέλεσμα να ακολουθήσει πανικός. Σύσσωμο το Λονδίνο (οι ηγέτες των κομμάτων και οι βουλευτές) μετακόμισε εσχάτως στη Σκοτία για να κάνει προεκλογική εκστρατεία, ενώ στον αγώνα ενεπλάκη αναπόφευκτα και η βασίλισσα.  

Τι αναμένεται να συμβεί, ωστόσο, πρακτικά σε περίπτωση που οι Σκοτσέζοι όντως γίνουν ανεξάρτητοι;

 

1 Η ανεξάρτητη Σκοτία θα παραμείνει μέλος της ΕΕ;

Οχι. Θα βρεθεί εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης και θα χρειαστεί να υποβάλει εκ νέου αίτηση για ένταξή της σε αυτήν. 

Οι Σκοτσέζοι αυτονομιστές υποστηρίζουν πως η διαδικασία μπορεί να έχει ολοκληρωθεί μέσα σε 18 μήνες. Οι παροικούντες τις Βρυξέλλες προειδοποιούν ωστόσο πως ίσως χρειαστεί να περάσουν χρόνια μέχρι η Σκοτία να ξαναγίνει μέλος... εάν ξαναγίνει.

Η νέα αίτηση για ένταξη θα πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα από τα λοιπά 28 κράτη-μέλη. Κάποιες χώρες ωστόσο όπως η Ισπανία, που βρίσκονται αντιμέτωπες με αποσχιστικά κινήματα στο εσωτερικό τους και φοβούνται τη δημιουργία «προηγουμένων», είναι σχεδόν βέβαιο πως θα προβάλουν αντιστάσεις.

 

2 Η ΕΕ βλέπει θετικά την ανεξαρτησία της;

Οχι. Η ΕΕ θα ήθελε να μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Οι ευρωπαϊκές Συνθήκες άλλωστε δεν προβλέπουν τι γίνεται σε περίπτωση απόσχισης-ανεξαρτητοποίησης μιας περιοχής ενός κράτους-μέλους. Ως εκ τούτου η Ενωση θα βρεθεί ξαφνικά σε... αχαρτογράφητα νερά, πράγμα ιδιαιτέρως προβληματικό, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία δίνει αγώνα για να ανακάμψει οικονομικά και να κλείσει άλλες πληγές.

3 Στο «Ναι» ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην ΕΕ;

Η Ενωση θα εισέλθει αναπόφευκτα σε μια νέα φάση εσωστρέφειας, καθώς θα βρεθεί ξαφνικά αντιμέτωπη με νέους εσωτερικούς τριγμούς και ανακατατάξεις. Θα χρειαστεί να επαναδιαπραγματευτεί τη σχέση της με τη Σκοτία και να αναπροσαρμόσει τη σχέση της με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο θα έχει ξαφνικά γίνει μικρότερο πληθυσμιακά και οικονομικά. Η «συρρίκνωση» του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει κανονικά να συνοδευτεί από ανάλογη «συρρίκνωση» της παρουσίας του στο Ευρωκοινοβούλιο και μείωση των εισφορών του στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Οι προερχόμενοι από τη Σκοτία ευρωβουλευτές θα πρέπει επίσης να απομακρυνθούν.

 

4 Τι είδους σχέση επιθυμεί ως ανεξάρτητη με την ΕΕ;

Οι Σκοτσέζοι αυτονομιστές θέλουν μεν να παραμείνουν στην ΕΕ... αλλά με όρους Ηνωμένου Βασιλείου. Θέλουν πιο συγκεκριμένα να διατηρήσουν τη στερλίνα και να μείνουν εκτός Συνθήκης Σένγκεν. Θέλουν επίσης να διατηρήσουν κάποιες ρήτρες εξαίρεσης / μη-εφαρμογής (opt-out) από ορισμένες κοινοτικές νομοθεσίες. Θέλουν παράλληλα να έχουν και αυτοί εκπτώσεις (rebates) στην οικονομική συνεισφορά τους στον κοινοτικό προϋπολογισμό.

 

5 Θα αναζωπυρώσει άλλες αποσχιστικές τάσεις;

Ναι. Η Καταλονία έχει ήδη διακηρύξει πως θέλει να κάνει δημοψήφισμα στις 9 Νοεμβρίου για την απόσχισή της από την Ισπανία. Ανάλογες τάσεις έχουν εκδηλώσει και: οι Βάσκοι στην Ισπανία, οι Φλαμανδοί στο Βέλγιο, κάποιοι Βαυαροί στη Γερμανία, κάποιοι Ιταλοί (σε Σαρδηνία, Βενετία), κάποιοι σουηδόφωνοι Φινλανδοί, κάποιοι Ρουμάνοι κ.ά.

 

6 Ως ανεξάρτητη θα παρα­μείνει μέλος του ΝΑΤΟ;

Οχι. Ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Α.Φ. Ράσμουσεν τόνισε πως η παραμονή της Σκοτίας στο ΝΑΤΟ δεν είναι εγγυημένη ούτε αυτόματη. Αυτό σημαίνει πως θα χρειαστεί να υποβάλει εκ νέου αίτηση για ένταξη η οποία θα πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα από τα 28 κράτη-μέλη. Η διαδικασία ίσως διαρκέσει χρόνια. Ανάλογα με τις εξελίξεις, υπάρχει επίσης κίνδυνος το Ην. Βασίλειο να χάσει τη μόνιμη θέση του στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

7 Τι θα γίνει με το βρετανικό πυρηνικό οπλοστάσιο;

Οι Σκοτσέζοι αυτονομιστές θέλουν να το στείλουν πίσω στη Βρετανία, πράγμα που ωστόσο στην πράξη θα είναι εξαιρετικά δαπανηρό, χρονοβόρο, δύσκολο και επικίνδυνο, ενώ θα δημιουργήσει προβλήματα και στο ΝΑΤΟ. Μιλάμε για τέσσερα πυρηνικά υποβρύχια και πλήθος πυραυλικών συστημάτων, θερμοπυρηνικών κεφαλών κ.ά. που βρίσκονται σε ναυτική βάση στη δυτική ακτή της Σκοτίας.

 

8 Θα φέρει ανακατατάξεις και στο Λονδίνο;

Ναι. Ο Συντηρητικός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, καθώς αυτός ενέκρινε το δημοψήφισμα που πιθανόν να μικρύνει τη χώρα. Ενδεχομένως θα οδηγηθεί και σε παραίτηση από την πρωθυπουργία. Οι Εργατικοί θα πληγούν εκλογικά, καθώς έχουν μεγάλη δεξαμενή ψηφοφόρων στη Σκοτία τους οποίους θα χάσουν. Υπάρχει επίσης περίπτωση να αναβληθούν (για μετά τον Μάρτιο του 2016) οι επόμενες γενικές εκλογές που είναι προγραμματισμένες κανονικά για τον Μάιο του 2015.

 

9 Πώς θα επηρεαστεί η οικονομία της;

Η Σκοτία από τη μία πανηγυρίζει καθώς θα μπορεί να κρατήσει για τον εαυτό της τα έσοδα από τα ενεργειακά-πετρελαϊκά κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας. Η οικονομία της Σκοτίας με τις πλούσιες εξαγωγές της (ενέργεια, ουίσκι, θαλασσινά, ψάρια, κρέατα κ.ά.) έχει όλα τα φόντα ώστε να «πορευτεί» μόνη, χωρίς τη Βρετανία. Ωστόσο, η (έστω προσωρινή) έξοδος από την ΕΕ και το (και εμπορικό) ρήγμα στους δεσμούς με τη Βρετανία είναι σχεδόν βέβαιο πως θα δημιουργήσουν έστω προσωρινά προβλήματα στις εξαγωγές. Πολλές εταιρείες-κολοσσοί (τράπεζες, ασφαλιστικές κ.ά.) εξετάζουν το ενδεχόμενο να μετακομίσουν στην Αγγλία. Η πετρελαϊκή BP, που έχει πάνω από 4.000 υπαλλήλους στη Βόρεια Θάλασσα, κάλεσε τους Σκοτσέζους να πουν «όχι» στην ανεξαρτησία. Είναι επίσης πιθανό να αυξηθούν οι τιμές ορισμένων προϊόντων-υπηρεσιών εντός της Σκοτίας.

 

10 Οι δεσμοί με το υπόλοιπο Ην. Βασίλειο;

Θεωρητικά, όλες οι λεπτομέρειες θα πρέπει να έχουν ρυθμιστεί έως τον Μάρτιο του 2016, οπότε αναμένεται να υλοποιηθεί η απόσχιση από το Ηνωμένο Βασίλειο. Στην πράξη, ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες. Οι Σκοτσέζοι θέλουν να διατηρήσουν τη στερλίνα, αλλά ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας υποστήριξε πως αυτό θα ήταν «ασύμβατο» με τη νέα τάξη πραγμάτων. Η Σκοτία θα κληθεί να συνάψει νομισματική ένωση με την Αγγλία. Δεν είναι ξεκάθαρο επίσης πόσο ελεύθερη θα είναι η μετακίνηση στα νέα σύνορα Σκοτίας-Βρετανίας. Μένει επίσης να αποφασιστεί πόσο από το χρέος του Ηνωμένου Βασιλείου θα «κληρονομήσει» η Σκοτία.