ΤΟΥΡΚΙΑ: "Αν δεν μας θέλει η Δύση, πάμε Ανατολή"

Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ

Ο ανέμελος περίπατος της τουρκικής πολιτικής πάνω στα νοητά σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης είναι παραδοσιακό χόμπι της Αγκυρας.

Ενίοτε έλκει ιδιαίτερα την προσοχή όταν αγγίζει στρατηγικές προοπτικές, όπως έκανε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Εντογάν, με τη δήλωσή του περί ενδεχομένου να στραφεί η χώρα του στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης αντί της Ευρωπαϊκής Ενωσης. 

Το αποτέλεσμα ήταν να πέσουν με τα μούτρα στη δήλωση πολλοί στην Τουρκία, η Ε.Ε., ακόμη και οι ΗΠΑ.

Δεν ξέρω αν θα είχε σημασία να υποσημειώσω εξ αρχής ότι όλα αυτά, στη φάση αυτήν τουλάχιστον, είναι κουβέντες και περίπατοι εκ του ασφαλούς για λογαριασμό της Αγκυρας. Και είναι εκ του ασφαλούς, διότι η Αγκυρα και ιδιαίτερα η υφιστάμενη πολιτική εξουσία δείχνει εδώ και αρκετό καιρό ότι έχει επιλέξει μεν την τοποθέτηση του βασικού άξονά της στα ανατολικά, διά χειρός Αμερικανών δε. Η καταριανή εποχή στα επιλεγμένα ερείσματα της Αγκυρας στην Ανατολή διανύει τη χρυσή της εποχή, με τρόπο μάλιστα που έχει ξεπεραστεί η σημασία της Σαουδικής Αραβίας. Πράγμα λογικό, αφού το Κατάρ έχει εδώ και καιρό μεγαλύτερη σημασία από τους Σαουδάραβες στα μάτια των Αμερικανών.

Τέλος πάντων, ο Ερντογάν πριν από λίγες μέρες επιδόθηκε στο γνωστό παιχνίδι «αν δεν μας θέλει η Ε.Ε., κι εμείς θα πάμε στην Ανατολή». Ανέφερε ότι η Ε.Ε. πρέπει να αποφασίσει αν θέλει ή όχι την Τουρκία, έτσι ώστε και αυτή να αποφασίσει. «Είπα πρόσφατα στον Πούτιν, "Πάρτε μας στην Πεντάδα της Σαγκάης, για να πούμε κι εμείς αντίο στην Ε.Ε."» κατέληξε.

Η λεγόμενη Πεντάδα της Σαγκάης είναι η εξής εξάδα: Ρωσία, Κίνα, Καζακστάν, Κιργιζιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν. Το τελευταίο εντάχθηκε τελευταία, το 2001, ενώ ο οργανισμός συστάθηκε το 1996 στη Σαγκάη. Υπάρχουν όμως και παρατηρητές, που είναι η Μογγολία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Ιράν.

Ο ίδιος ο Πούτιν αναφερόμενος στην Πεντάδα έχει πει ότι «ο κόσμος βρίσκεται ενώπιον μιας ποιοτικά διαφορετικής γεωπολιτικής κατάστασης, με τη διαμόρφωση νέων εστιών οικονομικής ανάπτυξης και χώρων επιρροής. Θα γίνουμε μάρτυρες της μεταμόρφωσης των περιφερειακών και παγκόσμιων δομών ανάπτυξης και ασφάλειας και θα πάρουμε μέρος σε αυτές».

Εάν η ανάπτυξη του καπιταλισμού καθιστά αναγκαία και την περαιτέρω εξάπλωσή του στον κόσμο, είναι λογικό να διαμορφωθούν και οι αντίστοιχες δομές που εννοεί ο Πούτιν. Δυστυχώς όμως, το παράλληλο υπό εξέλιξη καυτό ζήτημα είναι αυτό της ενέργειας -που σε διαστάσεις δεν συγκρίνεται με εκείνες της δεκαετίας του '70-, πράγμα που καθιστά ακόμη πιο έντονες τις σχέσεις. Ετσι, πιθανή διαμόρφωση νέων στρατηγικών δομών θα κλιμάκωνε επικίνδυνα την ένταση. Υπό αυτήν την έννοια, δεν είναι τόσο απλό να λέει ένας Τούρκος ηγέτης «Βγαίνουμε από δω και πάμε εκεί».

Πράγμα που του το υπενθύμισε ουσιαστικά η Ουάσιγκτον, μια μέρα μετά τη δήλωσή του περί Πεντάδας της Σαγκάης. «Θα έχει ενδιαφέρον αυτό. Η Τουρκία είναι μέλος και του ΝΑΤΟ», είπε Αμερικανός αξιωματούχος.