Η εκδίκηση της Ιστορίας

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Toυ Γιώργη Γιατρομανωλάκη

Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα.

∆εν γνωρίζω αν το πονηρό πνεύµα της Ιστορίας, ή κάποια συµπαιγνία των ουρανών, όρισε ώστε να βρεθεί το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνηµα (οτιδήποτε πια κι αν σηµαίνει αυτό) στους αντίποδες όλων των καταστατικών και οραµατικών διακηρύξεών του. Ακριβώς τριάντα χρόνια από τη µεγαλειώδη νίκη του, η Ελλάδα εξακολουθεί να µην ανήκει στους Ελληνες... Το µόνο που φαίνεται να έχει διασωθεί από εκείνη τη ρητορική, αλλά ως παρωδία πλέον, είναι το θρυλούµενο «το ΠΑΣΟΚ στη Βουλή, ο Λαός στην εξουσία»! Οντως ένα µεταλλαγµένο ΠΑΣΟΚ κυκλοφορεί ακόµη στη Βουλή, έντροµο µπροστά στο οργισµένο φάντασµα του ιδρυτή. Οσο για τον λαό προσπαθεί, απεγνωσµένα, να συνειδητοποιήσει πού πράγµατι βρίσκεται...

Συνεπώς είναι πολύ εύκολο, και ανώφελο τελικά, να ασκήσει κάποιος κριτική, να οργισθεί, να γιουχαΐσει και να λοιδορήσει. Αλλά ας µη λησµονούµε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν ήρθε στις αυλές µας ουρανοκατέβατο. ∆εν κατέλαβε την εξουσία παράνοµα (αφήνουµε στην άκρη την ηθική πλευρά των εκλογών). Οχι µόνο ψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία αλλά, στα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της διακυβέρνησής του, το αποδέχονταν και οι αντίπαλοί του εξαιτίας των προσχηµατικά φιλολαϊκών, πλην, όπως αποδείχθηκε, ασύδοτων, ασύνετων, ανήθικων παροχών κ.λπ.

Η έννοια ενός λαϊκίστικου, «µεγαλόκαρδου», ανοιχτόχερου ΠΑΣΟΚ θέρµαινε πάντοτε τις καρδιές των Ελλήνων. Καθώς το ΠΑΣΟΚ ήταν εδώ πριν από το ΠΑΣΟΚ, η ανακάλυψή του ήταν ζήτηµα χρόνου. Ας µη λησµονούµε λοιπόν ότι το ΠΑΣΟΚ, είτε µε την ψήφο µας είτε µε την ανοχή µας, καθόρισε σε πάρα πολύ µεγάλο βαθµό την πορεία του Εθνους τα τελευταία 30 χρόνια. Και µε όσα θετικά έπραξε, αλλά κυρίως µε όσα αρνητικά.

Οπωσδήποτε δεν πρέπει να µας διαφύγουν οι ιστορικές συνθήκες µέσα στις οποίες γεννήθηκε και κυριάρχησε το ΠΑΣΟΚ. Η χώρα µόλις είχε βγει από το άγος της δικτατορίας, παντού έπνεε άνεµος φιλελεύθερος, παντού το αίτηµα για µια ριζική, µαγική Αλλαγή. Ποτέ άλλοτε στη νεότερη ιστορία µας οι συνθήκες δεν υπήρξαν τόσο ευνοϊκές για ένα νέο και ελπιδοφόρο κόµµα. Ωστόσο, πάνω από όλα και πάνω από όλους, ο ιδρυτής και ηγέτης του ήταν εκείνος που, ευφυής και χαρισµατικός, ακόµη και όταν δηµαγωγούσε, καθόρισε µε ευκολία τη φύση του ΠΑΣΟΚ, τα «οράµατα» και τις φαντασιώσεις του. Αλλά ακριβώς αυτή η ευκολία µε την οποία επιβλήθηκε η Νέα Τάξη, αυτή, τελικά, η έλλειψη πολιτικής βασάνου και στοχασµού και η απαξίωση κάθε παιδευτικής, πολιτικής και οικονοµικής πειθαρχίας θα δείξουν µε τον καιρό πόσο κούφια ήταν τα «οράµατα», πόσο κάλπικες ήταν οι διακηρύξεις.

Ωραία! Εκ των υστέρων όλα µπορούν να ερµηνευθούν! Οχι. ∆υστυχώς δεν ερµηνεύουµε τα πρώτα µε βάση τα ύστερα. Το µέλλον δεν έχει έρθει ακόµη. Το παρελθόν εξακολουθεί και ζει στη Βουλή και έξω από αυτήν. Αρκεί να δούµε µε ποιο τρόπο, τώρα, τη στιγµή της κρίσης, συµπεριφέρονται και το ΠΑΣΟΚ και τα υπόλοιπα κόµµατα. Βάζω στον λογαριασµό και τα υπόλοιπα κόµµατα επειδή όλα τους, σε µικρότερο ή µεγαλύτερο βαθµό, απέκτησαν µε την πάροδο του χρόνου – και µε την προσδοκία της εξουσίας – το δοκιµασµένο πολιτικό DNA του ΠΑΣΟΚ! Ετσι το ΠΑΣΟΚ αποδεικνύεται, εκτός των άλλων, το κόµµα που επηρέασε και αλλοίωσε τον χαρακτήρα των λοιπών κοµµάτων. Γι’ αυτό η ευθύνη είναι συλλογική. Το πρωτογενές ΠΑΣΟΚ δεν γέννησε µόνο τα µετέπειτα, µεταλλαγµένα ΠΑΣΟΚ. Χρωµάτισε ολόκληρο το φάσµα του πολιτικού µας συστήµατος, µε πρώτη και καλύτερη τη Νέα ∆ηµοκρατία!

Μια κύρια πλευρά αυτής της «αγωγής», που καθόρισε βαθύτατα την πορεία του ΠΑΣΟΚ και του τόπου, είναι πως ως Ελληνες είµαστε ωραίοι και χαρισµατικοί. Ως εκ τούτου δεν χρειάζεται να αλλάξουµε τίποτε. Βασική ιδεολογία του ΠΑΣΟΚ είναι ότι αρκούν οι εξωτερικές, «ορατές» αλλαγές του Εδώ και Τώρα – που έτσι κι αλλιώς αποδείχθηκαν µηδενικές. Αρκεί το επίχρισµα. Ωστόσο η έλλειψη – κάποτε και η απόρριψη – πολιτικής κουλτούρας και αγωγής ευνόησε και εξέθρεψε ανεξίτηλες ανοµίες, οικονοµικές και πολιτικές. Εύκολα λοιπόν το λαϊκό ΠΑΣΟΚ άλλαξε σε λαϊκίστικο. Εύκολα η παλαιά τάξη αντικαταστάθηκε από µια νέα τάξη. ∆εν χρειάζεται να πάµε στο παρελθόν. Οι κατά καιρούς εξεταστικές επιτροπές της Βουλής µάς δίνουν µια εικόνα του πολιτικού αµοραλισµού.

Συνωµοσία των ουρανών; Σατανικές δυνάµεις; Μοίρα; Οχι βέβαια. Απλή εκδίκηση της ιστορίας. 

Η ιστορία δείχνει ότι συχνά τα όνειρα παίρνουν εκδίκηση από την ανάποδη. Και αυτά τα όνειρα δεν είναι απλά «όνειρα». Είναι η παιδεία. Ο πολιτισµός. Η πολιτική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση. Η οικονοµική δικαιοσύνη. Για τούτο η σηµερινή εφιαλτική κρίση δεν είναι απλώς οικονοµική. Είναι βαθύτατη κρίση του όποιου πολιτισµού µας. 

Το χειρότερο: αυτή η υβριστική συµπεριφορά των πολιτικών µας ούτε στο ελάχιστο δεν έχει αλλάξει. Συµπεριφέρονται όλοι (ο καθείς από το πόστο του) µε οίηση, αυταρχισµό και ασυγχώρητη επιπολαιότητα. 

Και εµείς; Πού είµαστε εµείς, οι χαρισµατικοί, οι ωραίοι Ελληνες; Πάλι φαντασιώσεις και ιδεολογήµατα; Πάλι το συνδικαλιστικό µας συµφέρον; Τη στιγµή που η λύση µόνο από µας µπορεί να προέλθει;