KANTAΦΙ: Ο άνθρωπος που ηξερε πολλα...

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Του Γιώργου Καπόπουλου

Το τέλος του Καντάφι μετά την πτώση της Τρίπολης ήταν προδιαγεγραμμένο. Η εμφάνισή του στο εδώλιο Λιβυκού ή Διεθνούς Δικαστηρίου θα ήταν ένας υψηλότατος κίνδυνος για πολλούς ηγέτες της Δύσης με άγνωστες παρενέργειες, καθώς ο Καντάφι θα μπορούσε να ελιχθεί ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα των δυνάμεων που συμμετείχαν στη νατοϊκή επέμβαση.

Στην εξουσία από το Σεπτέμβριο του 1969 ο Καντάφι γνώρισε όλες τις δυνατές αλλαγές και μεταπτώσεις στις σχέσεις του με τις ευρωπαϊκές χώρες: Στενής συνεργασίας, συγκρουσιακής συνύπαρξης, ακήρυκτου πολέμου μυστικών υπηρεσιών και τρομοκρατίας, διαπλοκής με τη χρηματοδότηση από την Τρίπολη ηγετών και πολιτικών κομμάτων.

Ετσι ο Καντάφι δεν είχε καν την πολυτέλεια μιας συνοπτικής δίκης -όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν- αλλά γνώρισε την τύχη του ζεύγους Τσαουσέσκου που εκτελέστηκε από τους μέχρι προ ολίγων ωρών πραιτοριανούς του.

Ειδική περίπτωση αποτελεί ο Μιλόσεβιτς, η υγεία του οποίου απήλλαξε όλους από τη συνέχεια μιας δίκης που θα μπορούσε να επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις για πολλούς αξιωματούχους σε δυτικές πρωτεύουσες.

Η τύχη που επιφυλάχθηκε στον Καντάφι θα έχει και επιπτώσεις και παρενέργειες, καθώς θα πείσει τους υπό αμφισβήτηση ηγέτες στον Αραβικό Κόσμο και κυρίως τον Ασαντ στη Συρία ότι η παραμονή τους στην εξουσία είναι συνώνυμη με την επιβίωσή τους. Η εξόντωση των ανατραπέντων συρρικνώνει δραματικά τα περιθώρια διαπραγμάτευσης για εθελούσια αποχώρηση των δικτατόρων.

Με τον Καντάφι εν ζωή στο εδώλιο στην Τρίπολη ή στη Χάγη δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε η ελάχιστη σταθερότητα και προβλεψιμότητα στη χώρα.

Με την εκτέλεση του Καντάφι διευκολύνεται η ενσωμάτωση του μηχανισμού του ανατραπέντος καθεστώτος στις νέες ισορροπίες, καθώς υπάρχει το παράδειγμα προς αποφυγήν του Ιράκ, όπου η διάλυση των μηχανισμών του κόμματος Μπααθ υπήρξε μοιραίο λάθος της Ουάσιγκτον.

Πριν από μερικές δεκαετίες από τη Λατινική Αμερική μέχρι τον Αραβικό Κόσμο και τον Τρίτο Κόσμο συνολικά υπήρχε ένας κώδικας καλής μεταχείρισης των ανατραπέντων ηγετών: Από τη χρυσή φυλακή του Μπεν Μπέλα σε έπαυλη στο Αλγέρι μέχρι την έκλυτη ζωή του πρώην μονάρχη της Αιγύπτου Φαρούκ στη Ρώμη, τη μακρά παραμονή του Χουάν Περόν στη Μαδρίτη με μοναδική εξαίρεση τον απαγχονισμό του ανατραπέντος από τους πραξικοπηματίες του 1960 Μεντερές, η εξορία η συνήθης κατάληξη των ανατραπέντων.

Ο θάνατος του Καντάφι δεν δίνει απάντηση στο ερώτημα της διατύπωσης νέων ισορροπιών στη Λιβύη, πιο περίπλοκων αυτή τη φορά, καθώς εκτός από τους μηχανισμούς εξουσίας και τις φυλές υπάρχουν και τα συμφέροντα και οι ανταγωνισμοί των δυνάμεων που πήραν μέρες στη νατοϊκή επέμβαση.

Ο Σαντάμ Χουσεΐν απαγχονίστηκε το 2006 και το Ιράκ παραμένει ακόμη ακυβέρνητη πολιτεία. Η παρατεταμένη πολύμηνη αντίσταση του καθεστώτος Καντάφι αλλά και η σκληρή μάχη οπισθοφυλακής στη Σύρτη δείχνουν ότι η εκτέλεση του πρώην ισχυρού άνδρα δεν ξεκαθαρίζει τον πολιτικό ορίζοντα.