Ο Ποτέμκιν και η Τρόικα

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Τα χωριά Ποτέμκιν γιατί άραγε ξεγέλασαν ακόμη και τους πιο πανούργους και ισχυρούς ηγέτες της Ευρώπης του 18ου αιώνα; Επειδή ήταν τόσο απελπισμένοι που ήθελαν οπωσδήποτε να πιστέψουν σε αυτά.

Οι πρεσβευτές των μεγάλων δυτικών δυνάμεων της εποχής έτριβαν τα μάτια τους με όσα αντίκριζαν στις όχθες του Δνείπερου, όπου είχε αναλάβει να τους ξεναγήσει με τσαρικά πλοία ο στρατάρχης Ποτέμκιν, εραστής της Μεγάλης Αικατερίνης. Ολοκαίνουργια και αστραφτερά χωριά, με χαρούμενους χωριάτες να πλημμυρίζουν τους δρόμους και τα χωράφια, στα νεοκατακτηθέντα εδάφη της Ουκρανίας. Και όμως, μόλις έπεφτε η νύχτα και τα τσαρικά πλοία προχωρούσαν παρακάτω, τα χωριά ξεστήνονταν από το μέρος όπου είχαν περάσει οι ξένοι πρεσβευτές για να συναρμολογηθούν ξανά εκεί όπου θα περνούσαν την επόμενη μέρα. 

Επειδή δεν ήταν χωριά πραγματικά αλλά «βιτρίνες» φτιαγμένες από τσίγκο και χαρτόνι. Τέτοιος απατεώνας ήταν ο Ποτέμκιν. Και τέτοια ήταν η ανάγκη των δυτικών μοναρχιών να πιστέψουν ότι η Ρωσία ήταν και αυτή μια μεγάλη και επιτυχημένη δύναμη. Επειδή όλα αυτά συνέβαιναν το 1787, όταν η μοναρχική Αμερική είχε γίνει δημοκρατική και η αυτοκρατορική Γαλλία βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Στη θέση του τσαρικού στρατάρχη, η τρόικα (που είναι άλλωστε λέξη ρωσική) στήνει σήμερα τα χωριά Ποτέμκιν της σύγχρονης εποχής. Οπου και αν πάει, η τρόικα δείχνει στον κόσμο χαρμόσυνα και αισιόδοξα στοιχεία, που όμως πίσω τους αποκρύπτονται τα ερείπια της λιτότητας, της ανεργίας, της κατάρρευσης της κοινωνίας. Επειδή θέλει να γίνει πιστευτή η προπαγάνδα της. Ο σκοπός της δεν ήταν να σώσει τις χώρες όπου πήγε, αλλά να τις απομονώσει, να τις βάλει σε καραντίνα για να μη μεταδώσουν την κρίση τους αλλού. Η περίπτωση της Ιρλανδίας είναι χαρακτηριστική. «Μας δανείζουν για να πληρώνουμε τους πιστωτές μας, ώστε να μη ζημιωθούν οι τράπεζες που είναι εκτεθειμένες στο ιρλανδικό χρέος» γράφει ο οικονομολόγος και πρώην τραπεζίτης Ντέιβιντ Μακουίλιαμς στην ιρλανδική «Ιντιπέντεντ». «Ο σκοπός λοιπόν της τρόικας δεν ήταν να σώσει την Ιρλανδία αλλά να αποκρύψει τι συμβαίνει πραγματικά στα λογιστικά βιβλία των ευρωπαϊκών τραπεζών». 

Οι άνθρωποι όμως παντού έχουν αρχίσει να κάνουν ερωτήσεις. Και οι απαντήσεις που παίρνουν δεν τους αρέσουν καθόλου. Τα λογιστικά βιβλία των τραπεζών είναι γεμάτα ζημιές από κακές επενδύσεις. Υπάρχει κρίση ρευστότητας. Μάταια οι κυβερνήσεις και οι πολίτες υπερχρεωμένων χωρών όπως της Ισπανίας και της Ιταλίας ελπίζουν ότι αυτές οι τράπεζες θα δεχτούν να μην πληρωθούν τα χρέη τους τώρα αλλά αργότερα. Η μετάδοση της κρίσης έχει προχωρήσει.

Η καραντίνα της τρόικας απέτυχε. Τι απέγινε η χώρα όπου ο στρατάρχης Ποτέμκιν έστησε τα απατηλά χωριά του; Υπέστη την εισβολή της μετεπαναστατικής Γαλλίας. Συνέβη δηλαδή εκείνος ακριβώς ο πολιτικός Αρμαγεδδώνας που η Ρωσία ήθελε με αυτά τα «χωριά» να αποτρέψει. Από το 1789, το 1787 απείχε μόλις δύο χρόνια, αλλά το 2011 ίσως να απέχει πολύ λιγότερο.