Η Ευρώπη κυνηγά την ουρά της

Γράφει ο Γιώργος Καριπίδης

gkaripidis@hotmail.com

Πίσω από την κρίση του ελληνικού χρέους βρίσκεται η κρίση του ελληνικού οικονομικού (αλλά και διοικητικού) μοντέλου. Η ψευδής ανάπτυξη που στηριζόταν στα φθηνά δάνεια, η κρατικοδίαιτη και μη ανταγωνιστική παραγωγή, η κάκιστη θέση της χώρας στο διεθνή καταμερισμό της εργασίας, αποτυπώθηκαν επί δεκαετίες στο αρνητικό ελληνικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η κρίση του ελληνικού χρέους ήρθε μοιραία. Τα Μνημόνια ήταν αποτελέσματα αυτής της κρίσης και γι' αυτό δεν μπορεί να παρακαμφθούν.  


Η Ελλάδα πρέπει να ελέγξει τα ελλείμματά της και να προχωρήσει επιτέλους σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα τη βγάλουν από την καθυστέρηση. Η ελληνική προσπάθεια είναι αναγκαίος όρος για τη διάσωση της χώρας. Είναι αναγκαίος όρος αλλά όχι επαρκής. Η Ελλάδα σε τελευταία ανάλυση μπορεί να σωθεί μόνο μέσω της Ευρώπης και μαζί με την Ευρώπη, αφού αυτή (η Ευρώπη) πρέπει ταυτοχρόνως να σώσει τον εαυτό της.

Πίσω από την κρίση του ευρωπαϊκού χρέους (δηλαδή από την αδυναμία αναχρηματοδότησης του χρέους πολλών κρατών-μελών της Ε.Ε. από την ελεύθερη αγορά) βρίσκεται το πρόβλημα του ημιτελούς χαρακτήρα της Οικονομικής Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ). Η Νομισματική Ενωση όταν δεν στηρίζεται σε μια πραγματική Οικονομική Ενωση αντί συγκλίσεων μπορεί αντιθέτως να επιτείνει τις εσωτερικές ανισορροπίες στην Ευρώπη. Το κοινό νόμισμα χωρίς κοινή οικονομική πολιτική είναι ένα ευάλωτο νόμισμα. Τα Σύμφωνα Σταθερότητας (δηλαδή οι διοικητικές ρυθμίσεις) χωρίς ισχυρό κοινοτικό προϋπολογισμό δεν επαρκούν για την εξασφάλιση κοινής δημοσιονομικής πολιτικής. Αυτή η πραγματικότητα ωθεί αντικειμενικά στην εμβάθυνση της Ενωσης, δηλαδή στην κάλυψη των ελλειμμάτων οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης. Το δίλημμα τίθεται επιτακτικά: εμβάθυνση ή διάλυση.

Εάν η Ευρώπη συνεχίσει να αντιμετωπίζει την κρίση του χρέους ως ένα επιμέρους ευρωπαϊκό πρόβλημα και ακόμη χειρότερα σαν ένα πρόβλημα ορισμένων μόνον κρατών-μελών ή σαν τεχνικό πρόβλημα, τότε θα συνεχίσει να στριφογυρίζει κυνηγώντας την ουρά της. Η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει την κρίση πρέπει να προωθήσει μέτρα για την αποφασιστική ενίσχυση της κοινής οικονομικής διακυβέρνησης. Σε αυτή τη διαδικασία ο αντικειμενικός παράγοντας είναι ισχυρός, αλλά ο υποκειμενικός παράγοντας είναι αδύναμος. 

Η εμβάθυνση της Ενωσης είναι αναγκαία, αλλά συνεπάγεται τη μεταβίβαση κρίσιμων αρμοδιοτήτων και εξουσιών από το εθνικό στο κοινοτικό επίπεδο. Αυτή η μεταβίβαση θα γίνει αποδεκτή από τις εθνικές κοινωνίες; Οι εθνικές κυβερνήσεις θα συναινέσουν στην αποδυνάμωσή τους; Θα τολμήσουν να συγκρουστούν με τον οικονομικό εθνικισμό και τον πολιτικό λαϊκισμό; Οσο επείγει η λήψη άμεσων πρακτικών μέτρων για την αμυντική αντιμετώπιση της κρίσης άλλο τόσο επείγει και μία επιθετική αντιμετώπιση της κρίσης, δηλαδή η επαναδιατύπωση του ευρωπαϊκού οράματος. 

Ο Ολι Ρεν ίσως έχει δίκιο: Η Ευρώπη για να σωθεί πρέπει «να φύγει προς τα εμπρός», δηλαδή να συγκροτηθεί επιτέλους ως Ομοσπονδιακή Ευρώπη. Ο Κέινς ίσως είχε δίκιο: Μία μεγάλη κρίση είναι πάντα και μία μεγάλη ευκαιρία.