Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Από το Δεκέμβριο του 1999, τη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι, όπου η Τουρκία κατέστη υποψήφια προς ένταξη χώρα, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, με πρώτο τότε τον Ετζεβίτ, είχε το προνόμιο της κοινής φωτογράφησης με τους υπόλοιπους ηγέτες της Ε.Ε. μετά τη λήξη των Συνόδων Κορυφής.
Σήμερα ακόμη και αυτή η συμβολική σκηνή έχει χάσει τη σημασία της καθώς η συμμετοχή της Τουρκίας στην Ομάδα των G-20 είναι η πιο άμεση και ουσιαστική πολιτική αναγνώριση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Οι Σύνοδοι Κορυφής της Ομάδας G-20 είναι το κατ' εξοχήν Φόρουμ όπου η ρητορική της τουρκικής αναβάθμισης έχει μικρή απόκλιση από την πραγματικότητα.
Κατά τα άλλα μία σιωπηρή συμφωνία κυρίων, άτυπη, φαίνεται να έχει διαμορφωθεί για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας - Ε.Ε.: Να επιβιώσει η διαπραγμάτευση ώστε όταν και εάν προκύψουν οι προϋποθέσεις για ουσιαστική επανεκκίνηση να μη χρειάζεται νέα πολιτική απόφαση από τους «27».
Επί του παρόντος η δυναμική των μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία έχει αποσυνδεθεί από την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής προοπτικής ενώ η εν εξελίξει κρίση στην Ευρωζώνη βραχυκυκλώνει εκ των πραγμάτων τη δυνατότητα ουσιαστικών βημάτων προς νέα διεύρυνση.
Ρητορική και πραγματικότητα
Οι Ερντογάν-Νταβούτογλου σε πολύ μεγάλο βαθμό συνεχίζουν στην εξωτερική πολιτική την παράδοση του Οζάλ: Σε επικοινωνιακό τουλάχιστον επίπεδο η Τουρκία έχει ενεργοποιηθεί στο μεγαλύτερο τμήμα της Μέσης Ανατολής μία επιστροφή σε πάλαι ποτέ Οθωμανικές Επαρχίες σε αντίθεση με τον Οζάλ που έβλεπε την τουρκική ζώνη επιρροής να ξεκινά από την Αδριατική και να φθάνει μέχρι το Συνικό Τείχος.
Σε πολύ μεγάλο βαθμό η ρητορική της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι εσωτερικής κατανάλωσης: Η σκληρή ρητορική κατά του Ισραήλ κολακεύει την αλληλεγγύη της εκλογικής του βάσης προς τους παλαιστίνιους ομόθρησκους, ενώ η επιδείνωση των σχέσεων και στη συνέχεια η ψυχροπολεμική αντιπαράθεση με το Εβραϊκό Κράτος έχει στερήσει το Κεμαλικό Κατεστημένο από ένα στρατηγικό περιφερειακό σύμμαχο.
Κατά τα άλλα η επιρροή και τα ερείσματα που υποτίθεται ότι έχει διασφαλίσει η διπλωματία των Ερντογάν - Νταβούτογλου στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι αμφίβολης διάρκειας: Η δραστηριοποίηση της Αγκυρας κυρίως προς τη Συρία, τη Χεζμπολά, τη Χαμάς, αλλά και το Ιράν έγινε σε μία στιγμή απομόνωσης του Αραβικού Ριζοσπαστισμού και διεθνούς πίεσης προς την Τεχεράνη.
Σήμερα οι ανατροπές στον αραβικό κόσμο έχουν ήδη οδηγήσει στην επαναδραστηριοποίηση της Αιγύπτου που μεσολάβησε για τη συμφιλίωση Φατάχ-Χαμάς μία εξέλιξη που περιορίζει την εμβέλεια της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ενώ η αιματηρή καταστολή στη Συρία καθιστά υψηλού κόστους τη στενή διμερή συνεργασία με το καθεστώς Ασσαντ.
Ιδιαίτερα επισφαλείς είναι και οι σημερινές καλές σχέσεις με το Ιράν: Μπορεί η Αγκυρα να επιδιώκει ρόλο ως μεσολαβητής ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις και την Τεχεράνη, την ίδια όμως στιγμή βλέπει σαν στρατηγική απειλή την ανάδειξη του Ιράν ως Πυρηνικής Δύναμης μία εξέλιξη που θα έσπρωχνε την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο στον ίδιο δρόμο.
Τέλος σε επίπεδο ρητορικής έχουν παραμείνει οι προσπάθειες της τουρκικής διπλωματίας για ουσιαστικό μεσολαβητικό ρόλο στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη και πολύ περισσότερο στον Καύκασο όπου μετά την πολεμική σύγκρουση Γεωργίας - Ρωσίας τον Αύγουστο του 2008 προκάλεσαν τον έντονο εκνευρισμό της Μόσχας.
Τα συνολικά πεπραγμένα της εξωτερικής πολιτικής Ερντογάν δείχνουν ότι η μεσανατολική δραστηριοποίηση της τουρκικής διπλωματίας απέφερε κέρδη κυρίως στο εσωτερικό μέτωπο και σε καμία περίπτωση δεν μπόρεσε να εξισορροπήσει το βραχυκύκλωμα στην ενταξιακή διαπραγμάτευση με την Ε.Ε. ή την κρίση εμπιστοσύνης στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου