Hγεσίες κατώτερες των περιστάσεων

Του Ρούσσου Βρανά

rvranas@otenet.gr

Μικρή αγγελία που δηµοσίευσε ιρλανδός πολίτης. «Πωλείται νησί: Δηµοκρατία της Ιρλανδίας. Τιµή: 900 δισ. ευρώ. Εκταση: 74.000 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Τιµή ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο: 12,1 εκατ. ευρώ. Πληροφορίες: Μπράιαν Κόουεν, πρωθυπουργός της Ιρλανδίας».

Για τις πολιτικές ηγεσίες του δυτικού κόσµου έλεγε τις προάλλες ο ιστορικός Εµανουέλ Τοντ σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Λιµπερασιόν»: «Πρόκειται για ηγεσίες που δεν βρίσκονται στο ύψος των περιστάσεων, για ηγεσίες που είναι χρεοκοπηµένες, παραδοµένες σε παµπάλαιες οικονοµικές αρχές όπως οι “ελεύθερες συναλλαγές”, ανήµπορες να συναρθρώσουν ένα ευρωπαϊκό σχέδιο οικονοµικής προστασίας που θα βάλει ένα τέλος στην κοινωνική οπισθοδρόµηση. Και αυτό είναι σήµερα πια σε θέση να το δει ο λαός που δεν νιώθει καθόλου ευχαριστηµένος βλέποντας πως τα επόµενα τριάντα χρόνια θα ζήσει χειρότερα από ό,τι πρώτα, µολονότι θα µπορούσε να γίνει διαφορετικά». 

Αυτό ισχύει σήµερα ιδιαίτερα στις περιφερειακές ευρωπαϊκές χώρες της ευρωζώνης όπου τα αφόρητα χρέη τους τις υποχρεώνουν να εκχωρούν τονεθνικό πλούτο τους στους τραπεζίτες (όπως η Ιρλανδία που µε το πρόγραµµα «διάσωσης» ανέλαβε την επώδυνη υποχρέωση να µεταβιβάζει κάθε χρόνο σε αυτούς το 10% του εθνικού εισοδήµατος ως αποζηµίωση). Αυτό όµως δεν είναι πολιτικά βιώσιµο – δεν έχουµε ξεχάσει ακόµη τη γερµανική εµπειρία από τις επαχθείς επανορθώσεις που η Γερµανία υποχρεώθηκε να καταβάλει µετά την ήττα της στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο.

Η οικονοµική κατάσταση αυτών των χωρών δεν είναι βιώσιµη παρατηρεί ο Μπάρι Αϊχενγκριν, καθηγητής των οικονοµικών και πολιτικών επιστηµών στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας (Μπέρκλεϊ). «Τις αναγκάζουν να µειώνουν τους µισθούς και τις δαπάνες µε εσωτερική υποτίµηση, δεδοµένου ότι δεν διαθέτουν δικό τους εθνικό νόµισµα» λέει ο καθηγητής. «Οσο πιο επιτυχηµένη είναι όµως αυτή η µείωση τόσο πιο δυσβάστακτο γίνεται το βάρος του χρέους. Ετσι, οι δηµόσιες δαπάνες κόβονται ακόµη πιο βαθιά. Οι φόροι ανεβαίνουν κι άλλο για να εξυπηρετούν το χρέος και τις τράπεζες. Κι αυτό επιβάλλει ακόµη µεγαλύτερη εσωτερική υποτίµηση, η οποία κάνει ακόµη πιο ασήκωτο το χρέος. Φαύλος κύκλος». 

Ο µόνος τρόπος για να λειτουργήσει η εσωτερική υποτίµηση είναι να διαγραφεί τουλάχιστον ένα σηµαντικό µέρος τους χρέους, προσθέτει ο καθηγητής Αϊχενγκριν. Αυτό όµως είναι κάτι που οι πολιτικές ηγεσίες δεν θέλουν ούτε να το ακούσουν. Οπως έλεγε ο Ταλεϋράνδος για τους Βουρβόνους: «Δεν έµαθαν τίποτα, δεν ξέχασαν τίποτα». Τρέµοντας µπροστά στις συνέπειες που θα είχε στα τραπεζικά τους συστήµατα η παραγραφή έστω και ενός µικρού µέρους των χρεών, διακινδυνεύουν µια γενικευµένη πολιτική και κοινωνική αναταραχή, καθώς δεν παύουν να φορτώνουν τις ήδη χρεωµένες χώρες µε ακόµη περισσότερα χρέη, λες και αυτές που δεν ήταν σε θέση να ξεπληρώσουν ούτε τα λίγα θα γίνει ευκολότερο να ξεπληρώσουν τα πολλά. 

Τα χρέη των µικρών χωρών βρίσκονται στα χέρια των µεγάλων. Θα µπορούσαν να διαπραγµατευτούν όλες µαζί µια παραγραφή. Θα µπορούσαν. Αν δεν υπήρχε σήµερα µια απελπιστική έλλειψη πολιτικών ηγεσιών.