ΝΑΤΟ και Τουρκία

Του ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Είναι εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία καταφέρνει σχεδόν κάθε φορά να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε μια σύνοδο. Το ίδιο πράγμα θα συμβεί όπως φαίνεται και το διήμερο που ξεκινά σήμερα στη Λισαβόνα. Κρίσιμα και καυτά θέματα θα απασχολήσουν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία αναμένεται να υιοθετηθεί και το νέο στρατηγικό δόγμα της Συμμαχίας. Τα φώτα όμως έχουν ήδη πέσει πάνω στην Αγκυρα λόγω της εμπλοκής της στους σχεδιασμούς για την αντιπυραυλική ασπίδα.

Οι Τούρκοι παίζουν τα ρέστα τους αυτή τη στιγμή. Ακολουθώντας την αγαπημένη τους λογική μιας διαπραγμάτευσης-«πακέτου» προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη τους. Για να αποδεχθεί λοιπόν την εγκατάσταση τμήματος της ασπίδας στο έδαφός της η τουρκική κυβέρνηση διά στόματος του ιδίου του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε να αναλάβει η Αγκυρα τη διοίκηση μιας τέτοιας μονάδας. Ο Ερντογάν φέρεται να μετέφερε αυτό το μήνυμα και στον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο περιθώριο της Συνόδου του G20 στη Σεούλ.

Και πολύ έξυπνα έριξε στο τραπέζι το χαρτί του να αναλάβει τη διοίκηση το σημερινό νατοϊκό αεροπορικό στρατηγείο στη Σμύρνη. Η κίνηση αυτή δεν είναι τυχαία. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της δομής διοίκησης του ΝΑΤΟ, η οποία θα ολοκληρωθεί πιθανότατα εντός του 2011, η Τουρκία θα μπορούσε να χάσει το αεροπορικό στρατηγείο της Σμύρνης (με διοικητή αμερικανό πτέραρχο). Κάνει λοιπόν ό,τι μπορεί για να το κρατήσει.

Η Αγκυρα θέτει όμως και άλλους όρους. Δεν θέλει π.χ. να αναφέρεται ρητώς στα επίσημα κείμενα εναντίον ποιας (ή ποιων) χωρών στρέφεται η ασπίδα. Εφόσον όλοι γνωρίζουν όμως εναντίον ποίου στρέφεται (βλέπε Ιράν), η Αγκυρα θέλει «Και την πίτα αφάγωτη και τον σκύλο χορτάτο»: επιθυμεί και να εγκατασταθεί η ασπίδα στο έδαφός της και να μην τα χαλάσει με την Τεχεράνη. 

Η τακτική αυτή έχει εξοργίσει πολλούς από τους συμμάχους, ακόμη και τις ΗΠΑ. Ωστόσο φαίνεται ότι η Αγκυρα θα πάρει τελικά αυτό που θέλει. Τώρα το αν θα επιτύχει να ενταχθεί και όλη η τουρκική επικράτεια εντός ασπίδας (ώστε εμμέσως να αναβαθμίσει και τα δικά της συστήματα αεράμυνας) μένει να αποδειχθεί... 

Η Αθήνα θα πρέπει να έχει τα μάτια της ανοιχτά και για τις εξελίξεις στο μέτωπο των σχέσεων ΝΑΤΟ- ΕΕ. Υπάρχει ισχυρή πίεση για σύσφιξη αυτών, όπως προκύπτει και από τις προτάσεις που προσφάτως κατέθεσε ο ΓΓ της Συμμαχίας Αντερς Φογκ Ράσμουσεν. Το σημείο-«κλειδί» εδώ είναι η επιδίωξη της Αγκυρας να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας χωρίς όμως να κάνει την παραμικρή παραχώρηση στο θέμα της Κύπρου. Οι ανεπίσημες επαφές έχουν ανάψει στις Βρυξέλλες και όλα είναι ανοιχτά όταν οι Σύμμαχοι συναντηθούν σήμερα στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας.