Ο «πόλεμος» των πτυχίων

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Τουλάχιστον τέσσερις λίστες με τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου παρουσιάστηκαν τους τελευταίους μήνες και στη χώρα μας έλαβαν τον χαρακτήρα απανωτών χτυπημάτων στο ακαδημαϊκό κύρος των ανωτάτων ιδρυμάτων μας, καθώς κανένα από αυτά δεν περιλαμβανόταν στα 200 πρώτα.  

Πιο πρόσφατη η κατάταξη του ένθετου της βρετανικής εφημερίδας Times, THE (Times Higher Education) - μόνο μέσα στα 500 πρώτα εμφανίζονται 5 ελληνικά ΑΕΙ. 

Προηγήθηκαν: 

Η λίστα της Ακαδημαϊκής Ταξινόμησης των Παγκόσμιων Πανεπιστημίων (ARWU), όπου το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν στη 221η θέση και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στην 301η. 

Η λίστα των QS World University Rankings με το Καποδιστριακό στην 286η θέση από την 177η το 2009. 

Η λίστα της Σαγκάης (Institute of Higher Education of Shanghai) με το Καποδιστριακό στα 300 καλύτερα και το ΑΠΘ στα 400 καλύτερα. 

Αντίστοιχες λίστες δημοσιοποιούν κάθε χρόνο τα Business Week, US News, Financial Times, Der Spiegel κ.ο.κ. επηρεάζοντας δραστικά την κατανομή των δισ. ευρώ που διατίθενται παγκοσμίως για τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη μετακίνηση εκατομμυρίων φοιτητών στον κόσμο.

Είναι γνωστά τα παράπονα για την κυριαρχία του αγγλοσαξονικού μοντέλου, για την κυμαινόμενη βαρύτητα των κριτηρίων: φήμη του ιδρύματος, πόσοι καθηγητές του έχουν τιμηθεί με Νομπέλ, αναλογία φοιτητών-προσωπικού, βιβλιογραφικές δημοσιεύσεις, δυνατότητα των αποφοίτων να βρουν εύκολα δουλειά, ερευνητικός προσανατολισμός, πολυεθνική σύνθεση του διδακτικού προσωπικού, αλλά και των φοιτητών, δυσκολία εισαγωγής…  

Οι λίστες με τη διεθνή κατάταξη των πανεπιστημίων δημοσιοποιούνται κάθε χρόνο. Ομως φέτος, με τη χώρα σε πρωτοφανή οικονομική και κοινωνική κρίση, τα αποτελέσματά τους μοιάζουν να αποκτούν ένα πολύ ιδιαίτερο, συντριπτικό βάρος και να φυτεύουν στην ψυχή χιλιάδων νέων και των γονιών τους έναν τεράστιο σπόρο αμφιβολίας για τα ήδη απαξιωμένα ελληνικά ιδρύματα. Κομματικές επεμβάσεις και δικτυώσεις έχουν πλήξει την ποιότητα των σπουδών και το πανεπιστημιακό ήθος, έχουν διαβρώσει βαθιά την ελευθεροφροσύνη διδασκόντων και διδασκομένων, έχουν χαλαρώσει εντυπωσιακά την προσήλωση στις ακαδημαϊκές αρχές, συρρικνώνοντας, στη συνείδηση του κόσμου, τα πανεπιστήμια σ’ ένα μηχανισμό παραγωγής άχρηστων πτυχίων.

Οι Ελληνες γονείς, με την ψυχή γεμάτη φρίκη από το σφυροκόπημα των κακών νέων, εμφανίζονται έτοιμοι να εγκλωβιστούν σε μια νέα παγίδα. Την πάση θυσία μετανάστευση των παιδιών τους. Αν παλαιότερα απαρέγκλιτος στόχος ήταν η Ιατρική ή η Νομική, μέχρι πρόσφατα ο με κάθε κόστος μεταπτυχιακός τίτλος, σήμερα οι ψευδαισθήσεις γύρω από το νόημα της επιτυχίας και της ανόδου, οδηγούν στον συνωστισμό των νέων μπροστά στις πύλες ξένων πανεπιστημίων ή καλύτερα των παραρτημάτων τους που υπόσχονται έναντι παχυλών διδάκτρων ένα υψηλής ανταποδοτικότητας πτυχίο. Εφόσον πληρώνουν, λοιπόν, αποκτούν πτυχία. 

Και η παιδεία; Διότι στον σπαρασσόμενο κόσμο του άκρατου ανταγωνισμού, του ατομικισμού και της χρηματολατρίας ξεχνάμε ότι το υπ’ αριθμόν ένα εχέγγυο σταθερότητας είναι η παιδεία.