ΤΟΥΡΚΙΑ - ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Eτοιμες να χτίσουν συμμαχία με βάση το πολιτικό Ισλάμ

Του Tim Arango  / The New York Times

Καθώς ο πόλεμος μαίνεται στα σύνορα της Τουρκίας και η Αίγυπτος αντιμετωπίζει πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, οι δύο χώρες επιδιώκουν η μία την υποστήριξη της άλλης, θέλοντας να χτίσουν μια συμμαχία που θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική γεωπολιτική στροφή στη Μέση Ανατολή, συνέπεια της Αραβικής Ανοιξης: θα ήταν η συμμαχία δύο χωρών με περιφερειακές φιλοδοξίες, των οποίων ηγούνται κόμματα με ρίζες στο πολιτικό Ισλάμ.

Η Αίγυπτος και η Τουρκία εξετάζουν σχέδια για την άρση των περιορισμών στις θεωρήσεις διαβατηρίων και πρόσφατα ολοκλήρωσαν κοινά ναυτικά γυμνάσια στη Μεσόγειο. 

Η Τουρκία προσέφερε σειρά μέτρων για την ώθηση της αιγυπτιακής οικονομίας, περιλαμβανομένου ενός πακέτου βοήθειας ύψους δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Μια ευρύτερης κλίμακας συνεργασία αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες, όταν ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μεταβεί στο Κάιρο. 

Η αναδυόμενη συμμαχία προήλθε από τον σεισμό που συγκλόνισε την περιοχή όταν ανετράπη ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Χόσνι Μουμπάρακ. Είναι επίσης συνέπεια του πολέμου στη Συρία. Παρότι η Αίγυπτος ήταν εξαρχής σε δύσκολη θέση λόγω των οικονομικών της προβλημάτων και της φθίνουσας διπλωματικής της ισχύος, παρέμεινε άγκυρα στην περιοχή, σε μια συμμαχία με τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία. Η Αίγυπτος συχνά συνεπλάκη με την Τουρκία, καθώς αμφότερες ανταγωνίζονταν για τις καρδιές και το πνεύμα των Αράβων, με την Τουρκία να παρουσιάζεται ως πρωταθλητής των Παλαιστινίων, στάση που δυσαρεστούσε τον Χόσνι Μουμπάρακ.

Αλλά οι στενές σχέσεις της Τουρκίας με τη Συρία επιδεινώθηκαν, υπονομεύοντας τους πολιτικούς και οικονομικούς της δεσμούς με τον αραβικό κόσμο. Ως αποτέλεσμα, η μία χώρα χρειάζεται την άλλη σε μια συμμαχία που θα μπορούσε να διαμορφώσει την περιοχή για δεκαετίες και να συμβάλει στην ανάδειξή της μέσα από την αναταραχή των αραβικών εξεγέρσεων.

«Προφανώς τώρα η Αίγυπτος είναι ο πιο στενός εταίρος της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Γκαμάλ Σολτάν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι ένας από τους παράγοντες που ώθησαν τις δύο χώρες σε αυτή τη συμμαχία ήταν η απώλεια για την Τουρκία «ενός μεγάλου συνεργάτη: της Συρίας».

Η Τουρκία προσπαθεί να εδραιώσει την επιρροή της στην περιοχή σε μια περίοδο πολέμου και επανάστασης, λαμβάνοντας από κοινού με την Αίγυπτο τα ίδια μέτρα που χρησιμοποίησε στο άνοιγμά της προς τη Συρία, μόλις πριν από λίγα χρόνια. Ηταν ο ακρογωνιαίος λίθος μιας εξωτερικής πολιτικής στραμμένης μάλλον στη Μέση Ανατολή, παρά στην Ευρώπη. Στο μεταξύ, μια νέα Αίγυπτος κάνει την εμφάνισή της έπειτα από δεκαετίες απολυταρχισμού, με μια κατακερματισμένη οικονομία, κι ενώ μαίνεται η μάχη μεταξύ ποικίλων ιδεολογιών, περιλαμβανομένων εκείνων των ισλαμιστών και των φιλελεύθερων, σε έναν αγώνα που η πείρα της Τουρκίας θα μπορούσε να προσφέρει καθοδήγηση.

Η κατάρρευση των σχέσεων με τη Συρία μπορεί να ώθησε την Τουρκία να επιταχύνει τη συμμαχία της με την Αίγυπτο, αλλά η συνεργασία βασίζεται επίσης στην ισλαμική πολιτική των ηγετών των δύο χωρών και στις αμοιβαίες κινήσεις τους: του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του κ. Ερντογάν και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας του Αιγύπτιου προέδρου, Μοχάμεντ Μόρσι. Αυτή η σύνδεση δίνει την ευκαιρία για ένα νέο σουνιτικό ισλαμικό μπλοκ, παρότι η κάθε χώρα υιοθετεί διαφορετική άποψη για το πώς μπορούν να συνυπάρχουν το Ισλάμ και η δημοκρατία. Με τη συνεργασία τους, όμως, οι κ. Ερντογάν και Μόρσι κινδυνεύουν να αποξενώσουν τα εσωτερικά τους ακροατήρια, σημειώνουν οι αναλυτές. Ο κ. Ερντογάν μπορεί να αντιμετωπίσει κριτική από τους σκληροπυρηνικούς θεματοφύλακες του κοσμικού κράτους.