ΚΟΙΝΩΝΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Φταίει για όλα???

Του Θανάση Διαμαντόπουλου 

Καθηγητή Πολιτικών Θεσμών και Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Το ερώτημα επανέρχεται αφότου ξέσπασε η κρίση: «Ευθύνεται πρωτίστως η κοινωνία, με τους εγωισμούς και τις πιεστικά προβαλλόμενες παράλογες απαιτήσεις της ή το πολιτικό σύστημα με την ενδοτικότητά του;». (Υπάρχουν, βέβαια, και οπαδοί της «σύνθεσης», κινούμενοι στη λογική «η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;».)

Οι οπαδοί της πρώτης άποψης έχουν, βέβαια, το επιχείρημα της διαχρονικότητας. «Τελευταίους κρίκους της αμαρτωλής αλύσου, της οποίας πρώτοι είναι οι εκλογείς», αποκαλούσε στον Μεσοπόλεμο τους πολιτευτές ο Γεώργιος Βλάχος. Ακόμη παλαιότερα, ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος επεσήμαινε: «Οι άρχοντες [...] δεν ενεργούσιν ει μη ως το έθνος θέλει... Ωσπερ τα κάτοπτρα απεικονίζουσι... Δεν πταίουσι τα κάτοπτρα. Μάτην [...] θραύομεν αυτά προμηθευόμενοι νέα, διότι και τα νέα τας αυτάς θέλουσι παραστήσει εικόνας»...

Από την άλλη πλευρά, όμως...

Ηταν η κοινωνία που επέβαλε τις προκλητικές δαπάνες στη  λειτουργία της Βουλής και του Ιδρύματός της;  

Η κοινωνία παγίωσε, στο συνταγματικώς ανώτατο επιτρεπτό, τον αριθμό των βουλευτών; (Ισως, μόνο, στον βαθμό που πολλοί βουλευτές σήμαιναν πολλοί συν«εργάτες»...) 

Η κοινωνία τούς έδωσε κρατικά αυτοκίνητα; Η κοινωνία αποφάσισε τη μαζική τακτοποίηση των συγγενών των πολιτικών; (Γνωρίζει κανείς πόσων σημερινών υπουργών οι σύζυγοι, συχνά Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, απασχολούνται στη Βουλή;) 

Η κοινωνία αποφάσισε τη γενναιόδωρη χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων των πρώην πρωθυπουργών; 

Η κοινωνία - έστω και αν εκλογικά κάπως την επιβράβευσε - εμπνεύστηκε την προεκλογική εξαγγελία Σαμαρά περί  «ισοδυνάμων 18 δισ. ευρώ» (που καθιστά «ισοδύναμης ευθύνης» όλους τους πρωθυπουργούς); 

 Κυρίως, δε, ευθύνη της κοινωνίας ήταν να αναζητήσει θεσμικές μεθόδους εκρίζωσης της παθογένειας;

Παλαιότερα είχα προτείνει μια σειρά εξυγιαντικών μεταρρυθμίσεων:

 Πρώτον, την εισαγωγή στη χώρα μας μιας αμβλυμένης παραλλαγής του προεδρικού συστήματος. (Το σύστημα αυτό επιτρέπει στην πολιτική εξουσία να αντιστέκεται στις συντεχνίες. Κυρίως, όμως, διευκολύνει την εκλογική νίκη ηγετών ικανών για ευρύτατες πολιτικές συσπειρώσεις, στοιχείο σημαντικό όταν κινδυνεύουμε να δούμε Τσίπρα πρωθυπουργό και Μιχαλολιάκο αρχηγό της μείζονος αντιπολίτευσης)... 

Δεύτερον, πρότεινα την κατάργηση του, παραγωγού συναλλαγής και φαυλότητας, σταυρού προτίμησης, χωρίς όμως προσφυγή στη λύση των λιστών - πωπώ τι συνειρμούς προκαλεί! -, αλλά με εκλογικό σύστημα βασιζόμενο σε πολλές μονοεδρικές περιφέρειες: αυτές ευνοούν την ενδοκομματική δημοκρατία και οδηγούν σε υποψηφιότητες πολιτικής και ιδεολογικής σύνθεσης. (Στις πολυεδρικές, αντίθετα, τα κόμματα κατεβάζουν, π.χ., έναν ποδοσφαιριστή για να απευθυνθεί στους θυροφίλαθλους, έναν ομοφυλόφιλο, έναν εκπρόσωπο συντεχνιών, έναν νεολαίο, ένα άτομο με ειδικές ανάγκες κ.ο.κ., οπότε η Βουλή καταντά χώρος εκπροσώπησης κατηγοριακών ευαισθησιών και όχι πολιτικής σύνθεσης.) 

 Επίσης, έχω εισηγηθεί τη διακομματική ανάδειξη των ευρωβουλευτών... Την αποσύνδεση της εκλογής ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής, χωρίς ωστόσο να καταλήγουμε σε κομματικό πρόεδρο κ.ο.κ. Σήμερα εξάλλου θα πρότεινα προβληματισμό για «εκλογικό σύστημα συγγενών κομμάτων», που θα αποδυνάμωνε, σε έδρες και ψήφους, τους ακραίους. Το  πολιτικό σύστημα, όμως, ουδέποτε ασχολήθηκε με σοβαρές θεσμικές βελτιώσεις. Και γι' αυτό δεν ευθύνεται βέβαια η κοινωνία...

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η συζήτηση για επιμερισμό των ευθυνών μεταξύ πολιτικής εξουσίας και κοινωνίας είναι αποπροσανατολιστική, γιατί υποβαθμίζει την ενοχή ενός τρίτου παράγοντα, του συνδετικού ιμάντα μεταξύ των δύο που επιβάλλει τις νοσηρές πλευρές αμφοτέρων: των ΜΜΕ. Δεν υπήρξε αρρωστημένη πολιτική πρακτική και ανορθολογική κατηγοριακή διεκδίκηση που να μην εκθειάστηκε, εξωραΐστηκε, εξαγνίστηκε ή να μην περιβλήθηκε με «προοδευτικό προσωπείο» από «λειτουργούς» της τέταρτης εξουσίας. Διασφάλιζαν, έτσι, η διαρκώς επιταχυνόμενη πορεία του εθνικού συρμού προς τον γκρεμό να γίνεται με τυμπανοκρουσίες, επευφημίες και χειροκροτήματα μέσα σε μια πανεθνική αμεριμνησία.  Το ότι κανείς πολιτικός (με εξαίρεση τον Ανδρέα Λοβέρδο στο τελευταίο του βιβλίο)  δεν τόλμησε να τα δακτυλοδείξει ως, τουλάχιστον, συνυπεύθυνα για την κατάντια μας, ασφαλώς και αυξάνει την ενοχή του πολιτικού συστήματος. Πράγματι... Η στάση των κοινοβουλευτικών μας προς τους γνωμοδιαμορφωτές δημοσιογράφους υπήρξε η αισθητικά και ηθικά απεχθέστερη πτυχή της «τελευτησάσης» μεταπολίτευσης!

ΚΑΙ ΤΑ ΑΣΧΕΤΑ ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΑ:

1. Ισως είμαι ο τελευταίος που θα μπορούσε να κατηγορηθεί για «αντιμνημονιακή» στάση. Ωστόσο κάποιες - λογιστικής λογικής - ακραίες απαιτήσεις των εκπροσώπων των δανειστών μας τους κάνουν να λειτουργούν σαν στρατολόγοι των τσιπρομιχαλολιάκων...

2. «Η Ζωή είναι ωραία;». Δεν ξέρω τι ενοχλεί περισσότερο τα πολιτισμένα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ: Η επί της γλώσσας κατ' εξακολούθηση ασέλγεια του ηγέτη τους ή η λογοδιαρροϊκή αμετροέπεια της βουλευτού τους;

3. Εδώ τα επιχειρήματα της δύναμης κυριάρχησαν της δύναμης των επιχειρημάτων απέναντι στην Κανέλλη, θα ορρωδούσαν στο «Corpus Christi»; Ολες οι θρησκείες, κοσμικές ή ουράνιες, διαθέτουν συνταγή καθολικής σωτηρίας: τη φυλετική καθαρότητα, την ταξική ισότητα, την αιώνια ζωή κ.ο.κ. Είναι επομένως στη φύση τους να «φωτίζουν» τους απίστους. Εστω βιαίως. Για να τους «σώσουν»...