Του Γιωργου Λιαλιου
Η Σαντορίνη, το νησί που βρίσκεται πρώτο στις λίστες του Conde Nast Traveller ως το ομορφότερο του κόσμου, το νησί που εκατομμύρια ταξιδιώτες επισκέπτονται κάθε χρόνο, είναι κατά τα φαινόμενα παραδομένο στην αυθαιρεσία. Η απελθούσα επικεφαλής του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νησιού περιγράφει ένα πολεοδομικό χάος, οι συνέπειες του οποίου -περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές- είναι σαφώς πιο σύνθετες λόγω ακριβώς της ιδιαιτερότητάς του.
Η κ. Ελσα Βαγιανού, αρχιτέκτονας, διετέλεσε για δύο χρόνια επικεφαλής του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος της Σαντορίνης, του οργάνου το οποίο γνωμοδοτεί επί των αποφάσεων της πολεοδομίας. Ωστόσο ασχολείται με το νησί από το 1982, από διάφορες υπηρεσίες του (τότε) ΥΠΕΧΩΔΕ και κατόπιν του υπουργείου Αιγαίου. «Η εικόνα που αποκόμισα είναι απογοητευτική. Υπάρχουν άνθρωποι που μοναδικό τους στόχο έχουν το εφήμερο κέρδος, οι οποίοι δεν διστάζουν πουθενά. Υπάρχει μια ομάδα μηχανικών που «λυμαίνεται» το νησί χωρίς αίσθηση αρχιτεκτονικής, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι η Σαντορίνη έχει μια ιδιαίτερη κλίμακα. Χτίζουν χωρίς σεβασμό. Τα παλιά παραδοσιακά κτίσματα, αντί να τα προβάλλουν και να τα αναδεικνύουν, τα γκρεμίζουν ή τα «κρύβουν» πίσω από θηριώδεις κατασκευές. Γκρέμιζαν μέχρι και τις «κάναβες» για να χτίσουν σπίτια, αντιγράφοντας νεοκλασικά στοιχεία ή στοιχεία της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής που δεν έχουν σχέση με το νησί. Τα «σπίτια αρωγής», που έχτισε ο Δεκαβάλλας μετά τον μεγάλο σεισμό του 1956 και τα οποία θα έπρεπε να προστατευθούν, είναι συχνά αγνώριστα καθώς τούς έχουν προσθέσει ορόφους ή έχουν κάνει κάθε είδους προσθήκες. Μέσα σε όλα αυτά ήρθε και η κυβέρνηση να νομιμοποιήσει όλες τις αυθαιρεσίες, δικαιώνοντας όλους αυτούς».
Η πρώτη προσπάθεια για την προστασία του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους του νησιού έγινε το 1990, με τη θέσπιση ζώνης οικιστικού ελέγχου (ΖΟΕ). Η κ. Βαγιανού ήταν επικεφαλής της ομάδας που την εκπόνησε. «Η ΖΟΕ κάλυπτε όλη την εκτός ορίων οικισμών περιοχή του νησιού. Ενα από τα δυνατά της σημεία ήταν ότι προστάτευε με αυστηρούς όρους την Καλντέρα και τους αμπελώνες. Ομως, στην πράξη καταστρατηγήθηκε. Για παράδειγμα, προέβλεπε δυνατότητα 200 τ. μ. για κατοικία και 600 τ. μ. για κτίρια καταστημάτων, όλοι έβγαζαν άδειες των 600 τ. μ. και μετά τα μετέτρεπαν παρανόμως σε κατοικίες (σ. σ.: μια σχετική υπόθεση έφθασε στον επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, αλλά το πιθανότερο είναι να έχει τεθεί στο αρχείο λόγω της ρύθμισης των αυθαιρέτων). Στη ζώνη της Καλντέρας, εκεί όπου ήταν περιορισμένη η δόμηση, ερχόταν ο ΕΟΤ και έδινε άδειες για τεράστια ξενοδοχεία!».
Η κ. Βαγιανού θεωρεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της κακής «αναπτυξιακής» νοοτροπίας, η οποία τελικά οδηγεί σε υποβάθμιση του νησιού, την κατασκευή ενός δρόμου ταχείας κυκλοφορίας από το αεροδρόμιο του νησιού στην Οία. «Από παλιά υπήρχε η σκέψη για τη δημιουργία ενός παρακαμπτήριου των Φηρών, το οποίο έχει μια λογική. Αυτό όμως που προωθήθηκε ήταν η κατασκευή σε νέα χάραξη ενός δρόμου μήκους 8 χλμ. και πλάτους από 12 έως 38 μέτρα! Ο οποίος, μάλιστα, θα διέλθει μέσα από τους παραδοσιακούς αμπελώνες (σ. σ.: σύμφωνα με τη μελέτη θα πρέπει να απαλλοτριωθούν περισσότερα από 100 στρ. αγροτικής γης). Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, βέβαια, δεν βλέπει... καμία επίπτωση σε τίποτα. Αυτή είναι η ήπια ανάπτυξη που πρέπει να έχει ένα νησί σαν τη Σαντορίνη;».
Ενα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «νομιμοποίηση» ενός τοίχου 17 μέτρων στην Οία (την υπόθεση είχε αναδείξει προ διετίας ο ΣΚΑΪ). «Κρίθηκε αυθαίρετος, επιβλήθηκε ένα τεράστιο πρόστιμο και κατόπιν πέρασε από την επιτροπή αυθαιρέτων της πολεοδομίας Σαντορίνης... και νομιμοποιήθηκε και ήρθε στο ΣΧΟΠ για έγκριση!», λέει η κ. Βαγιανού. «Βλέποντάς τον, ο ιστορικός του μέλλοντος θα πιστέψει ότι εκεί υπήρχε κάστρο».
Στο Πειθαρχικό Συμβούλιο ανακρίτρια
Μια «παράλληλη» δικαστική εξέλιξη με φόντο πολεοδομικές ανομίες στις Κυκλάδες (πιο συγκεκριμένα στη Μύκονο) αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για όσα έχουν γίνει (και διαπραχθεί) στο παρελθόν και έχουν δει το φως μέσα από τις στήλες της «Κ». Συγκεκριμένα, σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες, ανακρίτρια, η οποία χειριζόταν υπόθεση για δράση κυκλωμάτων, παραπέμπεται στο πενταμελές Πειθαρχικό Συμβούλιο Πειραιώς.
Ο λόγος; Οπως αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο, η εν λόγω δικαστική λειτουργός επέδειξε κωλυσιεργία μη αποστέλλοντας κλήσεις για εξέταση μαρτύρων, δεν διέταξε πραγματογνωμοσύνη για πολεοδομικές παραβάσεις και δεν ζήτησε άρση τραπεζικού απορρήτου κατηγορουμένων. Υπενθυμίζεται, μεταξύ άλλων, ότι στο όλο θέμα με εμπλεκόμενους υπαλλήλους πολεοδομιών, ιδιοκτήτες πολυτελών κατοικιών, ξενοδόχων κ. ά., υπήρξε παρέμβαση του Αρείου Πάγου.
Οσον αφορά τη Σαντορίνη και τις εκεί πολεοδομικές «παρατυπίες», σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, το σχέδιο της νέας ΖΟΕ (Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου) βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας για έλεγχο. Ποια είναι τα βασικά του σημεία; Το νέο πλαίσιο πρόκειται να απαγορεύσει τη δόμηση εκτός οικισμών σε οικόπεδα κάτω των 8 στρεμμάτων, δίνοντας για κατοικία και κέντρα αναψυχής 150 τ. μ. Η δόμηση πρόκειται να απαγορευτεί εντελώς στη ζώνη της Καλντέρας, ενώ στη γη υψηλής παραγωγικότητας (όπου παράγονται μερικά από τα ονομαστά προϊόντα του νησιού, όπως το κρασί και η φάβα) δεν θα επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης. Στο αρχικό σχέδιο «πριμοδοτούνταν» με τετραγωνικά τα υπόσκαφα κτίρια, ωστόσο υπήρξε, σύμφωνα με πληροφορίες, διαφωνία του Δήμου Θήρας και δεν είναι γνωστό αν συμπεριελήφθη στο τελικό σχέδιο.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί σήμερα γύρω από την προστασία της Σαντορίνης είναι ότι, ναι μεν το υπουργείο Περιβάλλοντος προετοιμάζει την αυστηροποίηση της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου του νησιού, αλλά ταυτόχρονα συνεχίζεται η αδειοδότηση της δόμησης στις περιοχές όπου σκοπεύει να την απαγορεύσει ή να την περιορίσει, και μάλιστα «σπάζοντας» την αναστολή δόμησης.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου