Πρόσωπο με πρόσωπο

Tου Χαρη Φαν Φερσεντααλ

Η απόφαση της Γαλλίας να απαγορεύσει τη μπούργκα προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, αγανάκτηση στις τάξεις των μουσουλμάνων. Ομως οι αντιδράσεις δεν προήλθαν μόνο από κράτη όπως το Ιράν -αναπάντεχο αλήθεια υπερασπιστή των δικαιωμάτων των γυναικών- αλλά και εντός της Δύσης. Αριστεροί και φιλελεύθεροι αποδοκίμασαν την πρωτοβουλία ως καταπάτηση της ελευθερίας στην έκφραση ή, πιο κυνικά, ως πολιτικό τέχνασμα ενός καιροσκόπου Σαρκοζί που φιλοδοξεί να σερφάρει στο κύμα ξενοφοβίας.

Ομως ακόμη κι αν έγινε για τους λάθος λόγους, η απαγόρευση είναι ορθή. Οι επικριτές δείχνουν να λησμονούν πως η Γαλλία έχει μια μακρά παράδοση αυστηρής κοσμικότητας. Γνωστή ως laicite, διαφέρει από τις ευρωπαϊκές αντιλήψεις περί πλουραλισμού, όπως για παράδειγμα το Βρετανικό live-and-let-live πολυπολιτισμικό μοντέλο που θέλει τις διαφορετικές κουλτούρες να ανθίζουν σε ένα πολυεθνικό, πολυθρησκευτικό περιβάλλον. Οι γαλλικές ελίτ ανησυχούν πως η ανεκτικότητα αυτού του τύπου αποδυναμώνει τη δυναμική της ενσωμάτωσης, ενισχύοντας το σχηματισμό κοινωνικών απαρτχάιντ. Ετσι επιμένουν σε μια κοσμική πολιτική που κρατάει τη θρησκεία έξω από τη δημόσια ζωή υποστηρίζοντας τις βασικές αρχές της Republique: ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα. Η γαλλική ταυτότητα δεν είναι ζήτημα αίματος, χρώματος ή μεταφυσικής, αλλά ασπασμού των κοσμικών αυτών αξιών.

Σύμβολο εγγενούς ανισότητας και ανδρικής κυριαρχίας, η μπούργκα εκφράζει μια στρεβλή ιδέα περί σεξουαλικότητας: η όψη των μαλλιών ή του προσώπου μιας γυναίκας διεγείρει τη σεξουαλική επιθυμία των ανδρών. Και αυτός που πρέπει να τιμωρηθεί γι’ αυτό είναι η γυναίκα. Σίγουρα κάποιες καλύπτουν το πρόσωπό τους επειδή έτσι θέλουν. Αλλά όσο υπάρχουν εκεί έξω γυναίκες που λιθοβολούνται ή τιμωρούνται με οξύ στο πρόσωπο επειδή δεν το σκεπάζουν, οι δυτικές κοινωνίες έχουν υποχρέωση να τις προστατεύσουν. Οπως και να ’χει, ένα καλυμμένο πρόσωπο υποδηλώνει απροθυμία να γίνεις μέρος της κοινωνίας. Και η Γαλλία των 5 εκατομμυρίων μουσουλμάνων όπου άντρες συχνά απαγορεύουν σε γιατρούς να εξετάσουν τις γυναίκες τους και μαθητές αρνούνται να παρακολουθήσουν μαθήματα για το Ολοκαύτωμα, έχει κάθε λόγο να ανησυχεί.

Αντί να προσπαθούμε να ενσωματώσουμε τα πιο αντιδραστικά έθιμα στο όνομα ενός anything-goes σχετικισμού, οι κοσμικοί φιλελεύθεροι πρέπει να υπερασπιστούμε τις αρχές της ανοιχτής κοινωνίας: ελευθερία, ισότητα, συμμετοχικότητα. Οποιος θέλει να συμμετέχει οφείλει, τουλάχιστον, να μας δείξει το πρόσωπό του.