Παίζοντας με τη φύση

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

rvranas@otenet.gr

Η τροποποίηση του κλίµατος δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι άνθρωποι το κάνουν εδώ και πολλές δεκαετίες. Πολλά κράτη «βοµβαρδίζουν» τα σύννεφα για να προκαλέσουν βροχή. Ή για να πνίξουν στη λάσπη τους δρόµους στους οποίους κινούνται οι εχθροί τους σε καιρό πολέµου.

Στο Βιετνάµ οι Αµερικανοί βοµβάρδιζαν τις κορυφές των µουσώνων και προκαλούσαν βιβλικούς κατακλυσµούς στον οδό ανεφοδιασµού Χο Τσι Μινχ των Βιετκόνγκ. Το πρόγραµµα εγκαταλείφθηκε το 1971, όταν αποκαλύφθηκε από τον δηµοσιογράφο Τζακ Αντερσον. Ακολούθησε διεθνής κατακραυγή και συνθήκη του ΟΗΕ που απαγόρευε τον περιβαλλοντικό πόλεµο. Οι κλιµατολόγοι όµως δεν επιστρατεύονται µόνο σε καιρό πολέµου. Σήµερα, σε 40 χώρες, παρακολουθούν την εφαρµογή τουλάχιστον 150 προγραµµάτων τροποποίησης καιρού. Σε αυτά περιλαµβάνεται η πρόκληση χιονοπτώσεων για τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Καλιφόρνιας και ο µετριασµός της ξηρασίας στην Υποσαχάρια Αφρική. 

Οσο βελτιώνεται η δυνατότητα του ανθρώπου να κατανοήσει τον καιρό και όσο πιο απειλητική γίνεται η κλιµατική αλλαγή, άλλο τόσο κάποιοι επιστήµονες δείχνουν πρόθυµοι να αψηφήσουν την αβεβαιότητα και να τα βάλουν µε τους ουρανούς. Είναι κάτι που έχει συµβεί και στο παρελθόν. Η πιο φιλόδοξη ιδέα για την τροποποίηση του κλίµατος είχε διατυπωθεί τη δεκαετία του 1950 στη Σοβιετική Ενωση. Ηταν µια πρόταση του σοβιετικού κλιµατολόγου Μιχαήλ Μπούντικο να ανεγερθεί φράγµα στον Βερίγγειο Πορθµό, να αντληθούν ύδατα από τον Αρκτικό στον Ειρηνικό Ωκεανό και θερµότερα ύδατα από τον Ατλαντικό ώστε να λειώσει η πολική παγοκρηπίδα, κάτι που θα διευκόλυνε τη ναυσιπλοΐα στον Αρκτικό Ωκεανό και θα έκανε θερµότερη τη Σιβηρία. Οµως, ακόµη και ο ίδιος ο Μπούντικο είχε εκφράσει την επιφύλαξη πως οι τελικές συνέπειες αυτής της επέµβασης ήταν πολύ δύσκολο να προβλεφθούν.

Η αµερικανική πολιτεία της Νότιας Ντακότας έκανε το 1972 κάτι που σήµερα κάνουν πολλά κράτη: βοµβάρδισε τα σύννεφα για να προκαλέσει βροχή. Οι βροχοπτώσεις γρήγορα έγιναν κατακλυσµός, από τον οποίο χάθηκαν περισσότερες από 200 ανθρώπινες ζωές. Ηταν ένας κακός οιωνός για όσους έβλεπαν τους τροποποιητές του καιρού ως σύγχρονους προµηθείς. Ακόµη και οι πιο ειρηνικές προθέσεις δεν µπορούν να αποκλείσουν την καταστροφή. Οπως έγραψε η εφηµερίδα «Μπόστον Γκλόουµπ», ο βοµβαρδισµός των νεφών για την πρόκληση βροχοπτώσεων έχει πυροδοτήσει στις ΗΠΑ σωρεία αγωγών, µε τις οποίες οι γεωργοί µιας περιοχής κατηγορούν τους γείτονές τους ότι τους κλέβουν τη βροχή. «Είναι φυσικό κάποιοι να βγαίνουν ωφεληµένοι και κάποιοι χαµένοι» λέει ο αναλυτής τεχνολογικών θεµάτων Τζο Καπλίνσκι. «Οι διαφορές µπορούν πάντα να επιλύονται µε δηµοκρατικές διαδικασίες». Πόσο είναι όµως δηµοκρατικός ο καιρός;

Οι επιστήµονες έκαναν µια ανησυχητική σκέψη: Αν το κλίµα πράγµατι αλλάζει επειδή οι άνθρωποι κόβουν δέντρα και εκπέµπουν ρύπους, γιατί να µην προσπαθήσουµε να το αλλάξουµε επίτηδες για κάποιο σκοπό; Οι «σκοποί» του κλίµατος όµως δεν ταυτίζονται µε τους σκοπούς των ανθρώπων. Το κλίµα δεν διαπραγµατεύεται µαζί τους τις συνέπειες των ενεργειών τους. Και τα όριά του ξεπερνούν τα δικά τους.