Ποδόσφαιρο, το πιο δημοκρατικό άθλημα

Tου N. A. Κωνσταντοπουλου

Tο ποδόσφαιρο είναι το πιο... δημοκρατικό ομαδικό άθλημα. Kοντοί (όχι, φυσικά, νάνοι) και ψηλοί (βεβαίως, όχι ο... Φασούλας) μπορούν να παίξουν και να διακριθούν σε αυτό. Eίναι, όμως και άδικο άθλημα. Eνώ στ’ άλλα ο καλύτερος, κατά κανόνα, νικά, στο ποδόσφαιρο συχνά υπεισέρχεται ο παράγοντας «τύχη». Mπορεί μια ομάδα να υπερέχει συντριπτικά, αλλά η μπάλα στα σουτ της να σταματάει στα δοκάρια, οι παίκτες της να χάνουν τη μία ευκαιρία μετά την άλλη και, στο τέλος, να ηττηθεί από μία και μόνη επίθεση της αντιπάλου. Aυτά τα στοιχεία, σε συνδυασμό με το ότι, όσα «μαγικά» γίνονται από τους παίκτες πραγματοποιούνται με τα πόδια, έχουν καταστήσει το ποδόσφαιρο το δημοφιλέστερο άθλημα.

Αλλά το ποδόσφαιρο έχει και προεκτάσεις, που άπτονται της κοινωνιολογίας και άλλων επιστημών. Γι’ αυτό, άλλωστε, το Παγκόσμιο Κύπελλο έμελλε να εξελιχθεί σε εκδήλωση που ξεπερνά το στενό αθλητικό πλαίσιο. Δεν είναι τυχαίο ότι διαπρεπείς επιστήμονες (κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, εθνολόγοι και άλλοι) προσπάθησαν να φωτίσουν τις αθέατες πτυχές του κόσμου των γηπέδων.

Τι είναι αυτό που συνταυτίζει υπό τη σημαία μιας ομάδας, φτωχούς και πλούσιους, μορφωμένους και αμόρφωτους, ανθρώπους από λαϊκές και από αριστοκρατικές τάξεις, εργάτες και επιστήμονες; Και τι είναι αυτό που μεταμορφώνει ανθρώπους, οι οποίοι στην προσωπική τους ζωή είναι «αρνιά», σε «λύκους» μέσα στο γήπεδο.

Κάποτε βρέθηκα στις κερκίδες δίπλα σ’ έναν άγνωστό μου, που έβριζε τον διαιτητή. Κάποια στιγμή στρέφεται προς εμένα και λέει: «Ξέρετε, είμαι θεολόγος. Εξω από το γήπεδο είμαι πολύ ήρεμος». Και μια άλλη φορά, παλαιά γνωστή και εξαιρετική δημοσιογράφος, αλλά και καθηγήτρια της ελληνικής φιλολογίας, μου εξομολογήθηκε ότι σταμάτησε να πηγαίνει στα γήπεδα, όταν μία φορά «έπιασε» τον εαυτό της στο Αίγιο (τη δεκαετία του ’60 ο Παναιγιάλειος διέθετε ισχυρή ομάδα) να... μουντζώνει τον διαιτητή.

Τι είναι αυτό που κάνει ένα παιδί να μισεί, έως θανάτου, τον άλλον, τον αντίπαλο, και να τον θεωρεί εχθρό; Τι είναι αυτό που οπλίζει το χέρι του με φονικές φωτοβολίδες, με μαχαίρια, με πατάτες ή νεράντζια με ξυράφια ή που τον οδηγεί να ξυλοκοπάει έως θανάτου τον οπαδό της αντίπαλης ομάδας;

Σε όλα αυτά και σε πολλά άλλα ανάλογα ερωτήματα, αρμόδιοι ν’ απαντήσουν είναι οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι. Δεν θα προσπαθήσουμε να τους υποκαταστήσουμε. Μένουμε στις όμορφες πλευρές του ποδοσφαίρου, το οποίο έχει κατηγορηθεί από πολλούς. Ποιος δεν έχει ακούσει την κατηγορία για «ποδοσφαιροποίηση» της πολιτικής ζωής; Βέβαια, με όσα κατά καιρούς έχουν συμβεί στην πολιτική ζωή –όχι μόνον της Ελλάδος–, γιατί να μη αντιστρέψουμε την κατηγορία και να μη μιλήσουμε για «πολιτικοποίηση» του ποδοσφαίρου;

Τέλος πάντων, το Παγκόσμιο κύπελλο αρχίζει. Απολαύστε το με όποιον τρόπο θεωρείτε πιο ωραίο.