«Δεν υπάρχουν άγονα νησιά, υπάρχουν άγονα μυαλά»

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα

Οδ. Ελύτης

Εάν δοθούν κίνητρα στους εκπαιδευτικούς που ασκούν το λειτούργημά τους στα μικρά νησιά του νοτίου Αιγαίου, εάν αναδειχθεί ένα αναπτυξιακό πρότυπο στηριγμένο στην τοπική οικονομία και ιστορία, εάν απαλειφθεί ο όρος «άγονη γραμμή», εάν σχεδιαστεί χωροταξικά ο νησιωτικός χώρος, εάν οι κυβερνώντες επισκεφθούν με το σώμα τους αυτόν τον χώρο και αντιληφθούν ότι δεν είναι μειονέκτημα για τη χώρα αλλά πλεονέκτημα, εάν ενταθεί η επικοινωνία μεταξύ των νησιών και εάν οι εκπαιδευτικοί-ακρίτες επικοινωνήσουν καλύτερα μεταξύ τους, εάν, εάν...

Τότε μπορούμε να μιλάμε για το θαύμα του Αιγαίου, τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά, ακόμη περισσότερο πολιτικά και εθνικά.

Αυτό προέκυψε από το 3ήμερο (11-13 Ιουνίου) Συμπόσιο Κοινωνικού και Εκπαιδευτικού Προβληματισμού Στελεχών Εκπαίδευσης με θέμα «Νησιωτικότητα και Εκπαίδευση» στο πανέμορφο νησί των Λειψών. Στην ουσία επρόκειτο για μια πολιτική πρόταση προς τα υπουργεία, βασισμένη στις διαιώνιες (ξεχασμένες και λοιδορημένες πλέον...) αξίες ενός οιονεί κοινοτιστικού τρόπου συμβίωσης που κι αυτές με τη σειρά τους στηρίζονται σε σχέσεις αλληλεγγύης και αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση.

Η νησιωτικότητα έχει γίνει αποδεκτή από το Σύνταγμα (μόλις το 2002) κι αυτό, γιατί η ευρωπαϊκή συνθήκη αναγνωρίζει στα νησιά και τους μακρινούς ορεινούς όγκους (όχι μόνο της Ελλάδας) μόνιμα διαρθρωτικά προβλήματα και άρα χρήζοντα ιδιαίτερης εθνικής μέριμνας και στρατηγικής. (Απο 'δώ προέκυψαν και τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, που ποιος ξέρει πού πήγαν, αφού στα νησιά, τουλάχιστον του Ν. Αιγαίου, ελάχιστη ή μηδαμινή βοήθεια έφτασε.) Αλλά αυτά είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο...

«Βιώσιμη ανάπτυξη -τόνισε ο δήμαρχος Λειψών Μπενέτος Σπύρου- είναι αυτή που στηρίζεται στην ιστορία της παραγωγής του τόπου. Στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε κοινωνίες 365 ημερών και όχι ενός, δύο ή τριών μηνών. Οι εποχικές κοινωνίες παράγουν βαρβαρότητα (και όχι οικονομία και πολιτισμό)». Σαφής ο υπαινιγμός του για τη χαμηλή αισθητική τουρισμού στη θερινή περίοδο, αυθαίρετη δόμηση, αστικοποίηση, μιμητισμό κ.λπ.

Επανέλαβε, γι' ακόμη μία φορά, το γνωστό του σύνθημα «Δεν υπάρχουν άγονα νησιά, υπάρχουν άγονα μυαλά».

Τρανταχτό το «απών» του κράτους. Πολιτική η λύση Τη βιωματική γνώση της νησιωτικότητας ως εκ των ων ουκ άνευ για την κατανόησή της πρόταξε ο περιφερειακός δ/ντής Εκπαίδευσης Ν. Αιγαίου Νίκος Ράπτης, ένας από τους 13 της χώρας.

«Ελάτε εδώ», μήνυσε στους ανωτέρους του, «το βίωμα πάνω απ' όλα. Μη στέλνετε τους πρωτοδιοριζόμενους με τιμωρητικές διατάξεις (4 χρόνια υποχρέωση διδασκαλίας) στα νησιά. Δώστε τους, απλώς, κίνητρα. Είναι διαφορετικό για έναν εκπαιδευτικό να λειτουργεί υπό πίεση και τελείως εποικοδομητικό όταν διδάσκει με τη θέλησή του».

Αυστηρός και κριτικός προς την Πολιτεία, με ανοιχτό όμως μυαλό. Αμέτρητα τα προβλήματα που εξέθεσαν οι εισηγητές: για τις μετακινήσεις, τις δεύτερες και τρίτες αναθέσεις σε άσχετους με το αντικείμενο διδασκαλίας δασκάλους, καθηγητές και νηπιαγωγούς, την έλλειψη σχολικών προγραμμάτων κι επιμόρφωσης κ.ά.

Καταλαβαίνουν, όμως, ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό. Είναι πρωτίστως καθαρά πολιτικό ως ιδιαίτερης εθνικής σημασίας. Χρειάζονται αλληλοϋποστηριζόμενες μορφές ανάπτυξης, όχι μόνο τουριστικής. Και αυτές οφείλουν να βασιστούν: στην αυτοοργάνωση και αυτοδιαχείριση (αφού η Πολιτεία καθεύδει), στη μακρά παράδοση αυτονομίας των νησιών, στην ιστορικότητα και φυσική ομορφιά και πώς αυτά μπορούν να γίνουν εφαλτήριο για το μέλλον, στη γνώση ότι η φυσική απομόνωση και η υγρή οριοθέτηση μπορούν να γίνουν πόλος έλξης, στην ανάδειξη και διδασκαλία της τοπικής Ιστορίας, στην πλούσια βιοποικιλότητα κ.λπ.

Την αναγκαιότητα το σχολείο να ανοιχθεί στην κοινωνία τόνισε ο προϊστάμενος Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Δ.Ε. Ν. Αιγαίου Νίκος Χρυσοχόος. Να προσλαμβάνονται οι δάσκαλοι από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να δοθεί έμφαση στη μέθοδο project, να προσληφθούν παιδοψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, να ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας, να ενισχυθούν τα ολοήμερα όπως σε Φινλανδία, Ολλανδία και αλλού. Να διατηρηθεί, τέλος, ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης. Να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην Ειδική Αγωγή επισήμανε η σχολική σύμβουλος Ν. Αιγαίου (42 νησιά!) Ελένη Γκονέλα, που συγκίνησε με τις ιστορίες της από την επαφή της με πολυανάπηρα παιδιά.

Η νησιωτικότητα αλλού

Στα άλλα νησιωτικά συμπλέγματα της Ε.Ε. η πολιτική των χωρών δεν είναι αυτή της αδιαφορίας, όπως συμβαίνει εδώ. Τα παιδιά των περιοχών αυτών εισάγονται άνευ εξετάσεων στα πανεπιστήμια, με την προϋπόθεση ότι θα πάρουν άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος μόνον αν δουλέψουν τα (οριζόμενα από νόμο) χρόνια στον τόπο τους. Οι εκπαιδευτικοί εκεί διορίζονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα σχολεία είναι ολοήμερα, ανοιχτά στους γονείς, οι μαθητές ανταλλάσσουν επισκέψεις με συμμαθητές που κατάγονται από ισόμορφες με τις δικές τους αλλοεθνείς περιοχές. Οι ορίζοντες διευρύνονται· το τοπικό γίνεται ευρωπαϊκό, παγκόσμιο. Η τοπικότητα δεν επαναπαύεται στο τζατζίκι και στον τσολιά-καρικατούρα· έχει δική της ιστορία, δική της οικονομία, δικό της πολιτισμό.

Η Πολιτεία

Είναι υποχρέωσή της να θωρακίσει τα νησιά δίνοντας κίνητρα στους καθηγητές που παίζουν τον πρώτο ρόλο στη νησωτική Παιδεία· όχι μόνο να αφουγκραστεί την αγωνία τους, αλλά να τους ενισχύσει γενναία. Αυτά που λένε οι ιθύνοντες για τεράστιο κόστος στην καθημερινή συγκοινωνία είναι φούμαρα.

Ανάγκη πάσα να φτιάξει το «Μετρό του Αιγαίου», γρήγορα, φτηνά και αξιόπλοα πλοιάρια, που θα μεταφέρουν καθημερινά ανθρώπους, αγαθά αλλά και ιδέες και πολιτισμό στο μοναδικής ομορφιάς νησιωτικό αιγαιακό σύμπλεγμα. Καλά πλοία, τώρα, αλλά και καλά λιμάνια!

Ή, μήπως, η Πολιτεία μας είναι όμηρη των ακτοπλοϊκών εταιρειών; Θα ήταν κρίμα και ντροπή (λέμε τώρα...)

πηγη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ