Μπορεί να επιλυθεί το Παλαιστινιακό;

Του Θανου Π. Ντοκου

Γενικου Διευθυντή στο ΕΛΙΑΜΕΠ

Εξήντα τρία χρόνια μετά την επίσημη γέννησή του και 17 χρόνια μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Οσλο, το παλαιστινιακό πρόβλημα εξακολουθεί να ταλανίζει την πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Τι ή ποιος έφταιξε για την αποτυχία των μέχρι σήμερα ειρηνευτικών προσπαθειών; Οι πιθανές εξηγήσεις πολλές και όχι απόλυτα ικανοποιητικές. Ορισμένες, δε, οδηγούν σε εξόχως απαισιόδοξα συμπεράσματα για το μέλλον.

Το Ισραήλ, θεωρώντας τα τελευταία χρόνια ότι η διαπραγμάτευση με τους Παλαιστινίους είναι μια ανώφελη προσπάθεια (παραβλέποντας ότι με την πολιτική που εφάρμοσε υπονόμευσε συστηματικά τη θέση του Αμπάς και των μετριοπαθών Παλαιστινίων) έχει υιοθετήσει μια στρατηγική διαχείρισης και όχι επίλυσης του Παλαιστινιακού, που φαίνεται όμως ότι οδηγεί νομοτελειακά στη δημιουργία δύο «μπαντουστάν» στα παλαιστινιακά εδάφη, την αύξηση της επιρροής των εξτρεμιστικών οργανώσεων και τη διαιώνιση του προβλήματος.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν και με ποιο τρόπο είναι εφικτό να ξεφύγουμε από το σημερινό φαύλο κύκλο αδιέξοδο; Το πρόβλημα είναι σύνθετο, αλλά η μοναδική βιώσιμη -κατά την άποψη του γράφοντος, τουλάχιστον- λύση είναι γνωστή. Η λύση των δύο κρατών -που εσχάτως αμφισβητείται από κάποιους Ισραηλινούς- έχει σκιαγραφηθεί σε πολλά σχέδια και προτάσεις (π.χ. Καμπ Ντέιβιντ [2000], Πρωτοβουλία Γενεύης, σαουδαραβικό σχέδιο κ.λπ.)

Τα επόμενα βήματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν την υπό όρους έναρξη συνομιλιών με τη Χαμάς και ταχεία υλοποίηση μιας διαδικασίας επιστροφής στον Οδικό Χάρτη με στόχο τη δημιουργία ενός βιώσιμου και αποστρατιωτικοποιημένου παλαιστινιακού κράτους στη Λωρίδα της Γάζας και το σύνολο σχεδόν της Δυτικής Οχθης, με εγκατάλειψη των περισσοτέρων ισραηλινών οικισμών και εδαφική αποζημίωση των Παλαιστινίων για όσους οικισμούς διατηρηθούν, διασφάλιση απρόσκοπτης επικοινωνίας μεταξύ Γάζας και Δυτικής Οχθης, συνεννόηση για συνδιαχείριση υδάτινων πόρων, μη επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων και οικονομική αποζημίωσή τους, διαίρεση της Ιερουσαλήμ, κατεδάφιση -με χρονοδιάγραμμα- του Τείχους Ασφαλείας και ανάπτυξη διεθνούς δύναμης (υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αμερικανική, ευρωπαϊκή, αλλά και αραβική/μουσουλμανική συμμετοχή) για την επίβλεψη της ειρηνευτικής συμφωνίας. Και, βεβαίως, υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας με Συρία με επιστροφή των υψιπέδων του Γκολάν.

Κάποιος πρέπει να σώσει τους Ισραηλινούς -που δείχνουν να ζουν σε μια τεχνητή πραγματικότητα-, αλλά και τους Παλαιστίνιους (που βρίσκονται ουσιαστικά εδώ και αρκετό καιρό σε κατάσταση εμφύλιας διαμάχης) από τους κακούς εαυτούς τους.

Και επειδή το Ισραήλ, με τη στήριξη της διοίκησης Μπους και του εβραϊκού λόμπι, έδειξε να αδιαφορεί για τις διεθνείς πιέσεις, και με δεδομένη την περιορισμένη επιρροή της Ε.Ε. στη Μέση Ανατολή, την ανυπαρξία του ΟΗΕ και την αδυναμία των μετριοπαθών αραβικών κυβερνήσεων να παίξουν ουσιαστικό ρόλο, ο μόνος που μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά τις εξελίξεις στην περιοχή είναι οι ΗΠΑ του Μπαράκ Ομπάμα, σε συνεργασία, βεβαίως, με άλλες δυνάμεις (πέραν του Κουαρτέτου, η θετική στάση του Ιράν θα διευκολύνει την προσπάθεια).

Το κόστος «δυναμικής» αμερικανικής παρέμβασης θα είναι σίγουρα υψηλό, αλλά και το κόστος υποστήριξης του Ισραήλ αυξάνεται για τις ΗΠΑ, που έχουν ανοιχτά τα μέτωπα του Αφγανιστάν και του Ιράκ.

πηγη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ