Οι... Οθωμανοί ξανάρχονται

Του Josef Joffe / FINANCIAL TIMES

Στη Μέση Ανατολή, ποτέ τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Ακούσαμε ότι ο στολίσκος που κατευθυνόταν στην Γάζα μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια. Λοιπόν, πέντε από τα έξη πλοία της αποστολής θα ξεφόρτωναν το φορτίο τους στο ισραηλινό λιμάνι του Ασντόντ, εκτός από το Mavi Marmara που προκάλεσε, τελικά την επίθεση των Ισραηλινών στρατιωτών.

Αυτή η επίθεση «αντέβαινε στο διεθνή νόμο», διακήρυξε ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας. Αλλά, όταν υπάρχει κατάσταση πολέμου, όπως υφίσταται μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, ο αποκλεισμός δεν συνιστά, ακριβώς έγκλημα. Η Αίγυπτος έχει αποκλείσει την Γάζα από ξηράς, αλλά κανείς δεν κατηγόρησε ποτέ το Κάιρο ότι παραβιάζει καμία συνθήκη. Πρόκειται για «κρατική τρομοκρατία», είπε ο κ. Ερντογάν. Εν τούτοις, οι τρομοκράτες δεν αποστέλλουν σχολαστικά μηνύματα, όπως έκανε το Ισραήλ όταν εξέπεμψε ότι «εγκρίνει την μεταφορά ανθρωπιστικών εφοδίων και σας προσκαλεί να καταπλεύσετε στο λιμάνι του Ασντόντ, από το οποίο μπορείτε να αποπλεύσετε ξανά για τις πατρίδες σας»

Ήταν η απάντηση των Ισραηλινών «δυσανάλογη», όπως υποστήριξε ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί; Οι εννέα άνθρωποι που σκοτώθηκαν μοιάζουν να συμφωνούν με αυτό τον ισχυρισμό. Αλλά, η ενέργεια των Ισραηλινών ήταν ανεπαρκής, όχι ειδεχθής. Η Τέταρτη Συνθήκη της Γενεύης, του 1949, προστατεύει τους πολίτες, αλλά αναφέρει, επίσης, ότι αν «εμπλακούν σε ενέργειες που θεωρούνται εχθρικές για την ασφάλεια ενός κράτους» δεν θα απολαμβάνουν «αυτά τα δικαιώματα και τα προνόμια». Οι κομιστές ανθρωπιστικής βοήθειας δεν έρχονται οπλισμένοι με λοστούς και σφεντόνες. Η τουρκική φιλανθρωπική οργάνωση που οργάνωσε την αποστολή, Insani Yardim Vakfi αντιμετωπίζεται με καχυποψία από πολλές κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Αλλά, ας δούμε πέραν του περιστατικού με το Mavi Marmara. Παρά το γεγονός ότι Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι κυριαρχούν στο προσκήνιο, το μεγαλύτερο μέρος του σεναρίου έχει γραφτεί κάπου αλλού. Το νέο πρόσωπο στην υπόθεση είναι η Τουρκία, που χρηματοδότησε την αποστολή του στολίσκου και επέτρεψε τον απόπλου. Η σφοδρή αντίδραση της Άγκυρας έδωσε το στίγμα των προθέσεών της για την περιοχή.

Πρόβλημα για τη Δύση

Μετά το Ιράν, η Τουρκία, που είναι και μέλος του ΝΑΤΟ, είναι τώρα το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Δύση. Καθώς η Αίγυπτος βυθίζεται σε λήθαργο και το Ριάντ να εμφανίζεται αμέτοχο, η Τουρκία θεώρησε ότι μπορεί να αποκτήσει τα ηνία της κυριαρχίας στην περιοχή και αποφάσισε έβαλε πλώρη για αυτό. Έχει ήδη καταστήσει δορυφόρο της τη Συρία και υπέγραψε πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, τον κύριο ανταγωνιστή της για την ηγεμονία.Τι καλύτερος τρόπος να πετύχει, επομένως, το στόχο της, από μια εκστρατεία κατά του εβραϊκού κράτους;

Το πραγματικό παιχνίδι έγκειται στην ηγεμονία σε βάρος των ΗΠΑ, κάτι που ούτε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει αντιληφθεί ακόμη, ούτε ο Βενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ. Η στάση τους, που τους έριξε στην παγίδα των Τούρκων είναι εφάμιλλη της καταστροφής του Στρατηγού Κάστερ στο Little Big Horn

Το Ισραήλ πρέπει να επιρρίψει την ευθύνη για τα όσα συνέβησαν στην δολιότητα των Τούρκων και στη δική του ανοησία. Το Ισραήλ πρέπει να μάθει ότι το να σκοτώνει πολίτες είναι ακριβώς αυτό που επιθυμούν οι εχθροί του. Οι ΗΠΑ πρέπει να μάθουν ότι ο πραγματικός ανταγωνισμός είναι ανάμεσα στην Τουρκία και στο Ιράν. Τώρα, έχει να αντιμετωπίσει και τις δύο.

Ο κ. Ομπάμα πιστεύει ότι η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση αποτελεί την πηγή των προβλημάτων. Αν αυτό αλήθευε, το Ιράν δεν θα προσπαθούσε να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, ούτε η Τουρκία θα επεδίωκε να ανακτήσει την ηγεμονία των εδαφών που ανήκαν, κάποτε, στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Ούτε είχαν τους Παλαιστίνιους κατά νου, οι παλιότεροι διεκδικητές της ηγεμονίας, όπως ήταν ο Νάσερ και ο Σαντάμ Χουσεΐν.

Η Παλαιστίνη δεν έχει καμία ανάμειξη με αυτό. Αλλά μοιράζεται μια τραγική μοίρα με το Ισραήλ. Όποτε οι δύο πλευρές αρχίσουν να συνομιλούν, κάποιος εμφανίζεται να στήσει μια παγίδα, ή να πετάξει μια βόμβα. Για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Τσόρτσιλ: στη Μέση Ανατολή είναι πιο εύκολο να πολεμάς, παρά να μιλάς.

(Ο αρθρογράφος είναι εκδότης του Die Zeit, μέλος του Stanford’s Institute for International Studies καθώς και μέλος του Hoover Institution, του Ρόμαν Αμπράμοβιτς.)