Διακυβέρνηση με βιογραφικά

Tου Σταυρου Λυγερου

Eνα από τα χειρότερα μειονεκτήματα του πολιτικού συστήματος ήταν η παραδοσιακή πρακτική των κυβερνήσεων να καλύπτουν τις κρίσιμες θέσεις γενικών/ειδικών γραμματέων υπουργείων και προέδρων δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων με διορισμούς αποτυχόντων πολιτευτών και τροφίμων του κομματικού μηχανισμού. Συνήθως, τα πρόσωπα αυτά δεν είχαν ούτε γνώσεις ούτε εμπειρία και κυρίως προτεραιότητά τους ήταν η προώθηση των προσωπικών πολιτικών φιλοδοξιών τους μέσω ρουσφετιών και διαπλοκής. Η εν λόγω αντιπαραγωγική πρακτική ήταν μία από τις κύριες αιτίες της κακοδαιμονίας του δημόσιου τομέα.
Ο Γ. Παπανδρέου διαβεβαίωσε ότι τώρα οι γενικοί/ειδικοί γραμματείς θα επιλεγούν με κριτήριο τα βιογραφικά τους. Η μέθοδος αυτή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τα ΜΜΕ και την κοινή γνώμη. Ενθουσιασμός που τροφοδοτήθηκε από την αρνητική πείρα του παρελθόντος και από το άρωμα αξιοκρατίας που αποπνέει. Αυτός είναι και ο λόγος που ανταποκρίθηκαν χιλιάδες.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα κάθε αντίλογος μοιάζει μίζερος. Γι’ αυτό, όμως, είναι σημαντικό να κατατεθεί. Μία καίρια διευκρίνιση: Οι γενικοί/ειδικοί γραμματείς δεν είναι ανώτατοι υπηρεσιακοί παράγοντες, που απλώς εφαρμόζουν την κυβερνητική πολιτική. Είναι πολιτικοί κι όχι τεχνοκρατικοί ρόλοι. Είναι μέλη της πολιτικής ηγεσίας κάθε υπουργείου και ως προεκτάσεις της κυβέρνησης συνδιαμορφώνουν τις πολιτικές. Γι’ αυτό και οι θέσεις είναι μετακλητές, έξω από την υπαλληλική ιεραρχία.

Ο γενικός/ειδικός γραμματέας πρέπει να πιστεύει στο κυβερνητικό πρόγραμμα, να διαθέτει πολιτικές ικανότητες, να γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα στο κυβερνητικό τοπίο και να έχει πολιτική χημεία με τον προϊστάμενο υπουργό του. Μόνο τότε θα είναι παραγωγικός. Γι’ αυτό και είναι επιβεβλημένο ο κάθε υπουργός να έχει λόγο για τους γενικούς/ειδικούς γραμματείς του υπουργείου του.
Η μέθοδος των βιογραφικών μπορεί να πουλάει επικοινωνιακά, αλλά ταιριάζει περισσότερο σε μεγάλες εταιρείες παρά σε κυβέρνηση. Ορισμένοι κυνικοί τη θεωρούν ένα εξαιρετικό περιτύλιγμα, που επιτρέπει στον Γ. Παπανδρέου να διορίσει γενικούς/ειδικούς γραμματείς της απολύτως δικής του επιλογής.

Υπενθυμίζουμε ότι το 1990 - 93 ο Κ. Μητσοτάκης έλεγχε τους υπουργούς του, διορίζοντας δίπλα τους γενικούς/ειδικούς γραμματείς της απολύτου εμπιστοσύνης του. Στην πραγματικότητα, η μέθοδος των βιογραφικών πηγάζει από την μεταπολιτική θεώρηση του Γ. Παπανδρέου και τον διευκολύνει να παρακάμψει τελείως την κομματική ζήτηση για κρατικά αξιώματα. Οπως έχει φανεί και από άλλες περιπτώσεις, στόχος του είναι να υποκαταστήσει κατά το δυνατόν τον θεσμό–κόμμα από ένα σύστημα εξουσίας, που οφείλει την ύπαρξή του και έχει σημείο αναφοράς τον ίδιο. Στο πλαίσιο αυτό, δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να ενσωματώσει ακόμα και στελέχη, που έχουν εργασθεί σε αντίπαλες κυβερνήσεις.

Η ηθικοπολιτική απαξίωση του κομματικού ΠΑΣΟΚ και η απέχθεια των πολιτών για το καθεστώς της άθλιας κομματοκρατίας των τελευταίων δεκαετιών, επιτρέπει στον Γ. Παπανδρέου να κερδίζει με άνεση την μάχη των εντυπώσεων στο επίπεδο της κοινής γνώμης. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν δικαιώνει αυτομάτως την μέθοδό του