Η πρόσφατη καταιγίδα περί της απολύσεως δημοσίων υπαλλήλων
τεχνηέντως... απέφυγε τη συζήτηση για την αντιδιαστολή των εννοιών
κρατικό - δημόσιο. Και λέω τεχνηέντως, γιατί αυτοί που ωφελούνται από
την αποσιώπηση της διαφοράς είναι ακριβώς αυτοί και όσοι δυσφημίζουν και
τις δύο έννοιες.
Δυστυχώς, η Ελλάδα υποφέρει από υπερτροφικό,
αντιπαραγωγικό και ληστρικό (extractive, κατά τους Acemoglu-Robinson)
κρατικό τομέα, ενώ, παράλληλα, διαθέτει ανεπαρκείς και, συχνά, άθλιες
ποιοτικά υπηρεσίες σε αυτό που αποτελεί τον δημόσιο χώρο. Πολύ συχνά,
μάλιστα, η παρεμβολή της κρατικής εξουσίας, με την έννοια των ελέγχων,
αδειών και απαγορεύσεων, ακριβώς για να δικαιολογήσει την ύπαρξή της,
και να αποκομίσει, συχνά παράνομα, έσοδα δυσκολεύει ή και απαγορεύει
δραστηριότητες που αναπτύσσονται στον δημόσιο χώρο.
Ολοι νομίζω
ότι καταλαβαίνουμε το ίδιο ως το «κρατικό», αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι
συμφωνούμε στην έννοια του «δημόσιου χώρου».
Το κράτος υπάρχει για να
εκπληρώσει ορισμένες βασικές υποχρεώσεις, όπως αυτές περιγράφονται στα
Συντάγματα. Ο τρόπος με τον οποίο τις εκπληρώνει, όμως, δεν σημαίνει ότι
είναι υποχρεωτικά με κρατικά μέσα και λειτουργούς. Αν, για παράδειγμα,
το κράτος κρίνει ότι ορισμένες υπηρεσίες υγείας μπορεί να προσφέρονται
με μεγαλύτερη επάρκεια από μη κρατικούς φορείς, μπορεί άνετα να αναθέσει
σε αυτούς το έργο. Με άλλα λόγια, το κράτος φροντίζει για τις ελάχιστες
απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη και την ευημερία μκας χώρας.
Ο δημόσιος χώρος, αντίθετα, είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Τα δημόσια αγαθά
είναι αυτά που η κοινωνία αξιολογεί ως σημαντικά, όπως ο πολιτισμός, η
παιδεία, η ασφάλεια της υγείας και της περιουσίας η καθαριότητα των
πόλεων, η προστασία του περιβάλλοντος και όσα αφορούν τη βιωσιμότητα και
πρόοδο μιας κοινωνίας. Ο δημόσιος χώρος, με άλλα λόγια, αφορά και
ενδιαφέρει όλους τους πολίτες και το κράτος οφείλει να διαφυλάξει και
όχι να εμποδίζει τον πολίτη να συμμετάσχει στην προσπάθεια διατήρησης
και βελτίωσής του.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν το κράτος επιμένει να
ανακατεύεται σε όλα, όταν οι έννοιες δημόσιο και κρατικό ταυτίζονται;
Τότε ο πολίτης δεν θεωρεί ότι το δημόσιο τον αφορά, βρωμίζει τις
πλατείες και τα κτίρια, αδιαφορεί για τον δίπλα του και φροντίζει να
εντάξει το συμφέρον του στην κρατική λειτουργία, το ρουσφέτι, δηλαδή. Ο
ατομισμός θριαμβεύει και η έννοια της αλληλεγγύης εξαφανίζεται. Σε καιρό
κρίσης, το κράτος, για να διατηρηθεί, απομυζά και την τελευταία ικμάδα
οικονομικής δύναμης. Ο δημόσιος χώρος συρρικνώνεται και η κοινωνική και
ατομική ευημερία ελαχιστοποιούνται.
Σε αυτήν τη φάση είμαστε τώρα. Τα
συμπεράσματα δικά σας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου