ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Η μάχη για το Κάιρο

Του ERIC TRAGER / Foreign Affairs, The Hellenic Edition

Υστερα από μόλις ένα χρόνο στην εξουσία, κατά τον οποίο η απροκάλυπτα αυταρχική συμπεριφορά της αποξένωσε εκαταμμύρια Αιγυπτίων, η Μουσουλμανική Αδελφότητα βρέθηκε πίσω, εκεί από όπου ξεκίνησε. 

Για έξι δεκαετίες πριν από την εξέγερση του 2011, η οργάνωση βρισκόταν στην αντιπολίτευση, κάτω από τα πυρά ενός στρατιωτικού καθεστώτος.

Αυτή τη φορά, ακόμη και αφότου οι δυνάμεις ασφαλείας ανέτρεψαν τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, συνέλαβαν τους κορυφαίους ηγέτες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και σύμφωνα με πληροφορίες έχουν εκδώσει εντάλματα σύλληψης για περίπου 300 ακόμη, έκλεισαν τον τηλεοπτικό σταθμό της οργάνωσης, έκλεισαν κάποια από τα γραφεία της και στη συνέχεια σκότωσαν 53 άτομα και τραυμάτισαν εκατοντάδες άλλα, σε μια διαδήλωση έξω από την έδρα της Φρουράς της Δημοκρατίας στο Κάιρο, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν φαίνεται έτοιμη να ησυχάσει. Έχει κάνει έκκληση για ιντιφάντα και έχει επανειλημμένα υποσχεθεί να κλιμακώσει τις διαδηλώσεις μέχρι να αποκατασταθεί ο Μόρσι.

Σε κάποιο βαθμό, η αποφασιστικότητα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να συνεχίσει να αγωνίζεται προέρχεται από το πώς είδε τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας. Η οργάνωση υποστηρίζει ότι ο Μόρσι ήταν εκλεγμένος πρόεδρος, με τρία χρόνια να απομένουν στη θητεία του. Ως εκ τούτου, λέει, πρέπει να του επιτραπεί να ολοκληρώσει τη θητεία του και στη συνέχεια να αντιμετωπίσει τους ψηφοφόρους για το αν ήταν ένας καλός πρόεδρος ή όχι στις επόμενες εκλογές.

Ιστορικά, όμως, η Μουσουλμανική Αδελφότητα ήταν πρόθυμη να συμβιβαστεί, έστω και προσωρινά, σε τέτοιου είδους ζητήματα, όταν βρισκόταν αντιμέτωπη με έναν ανυπέρβλητο αντίπαλο. Με δεδομένο αυτό το πλαίσιο, θα περίμενε κανείς η Μουσουλμανική Αδελφότητα να εκλάβει τώρα τον στρατό ως «όριο». Στο κάτω - κάτω, ο στρατός είναι ο ισχυρότερος θεσμός της Αιγύπτου και μπορεί να υπερκεράσει την Αδελφότητα.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μόρσι, η Μουσουλμανική Αδελφότητα αντιμετώπισε μερικές φορές τον στρατό. Η οργάνωση σεβάστηκε την αυτονομία τού στρατού στα δικά του οικονομικά συμφέροντα και τα θέματα άμυνας, και έφθασε ως και να κατοχυρώσει αυτή την αυτονομία στο Σύνταγμα που έσπευσε να κυρώσει ο Μόρσι τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, κατ' εξαίρεση, και παρά το γεγονός ότι είχε ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας κατά του στρατού, η Μουσουλμανική Αδελφότητα φαίνεται ότι είναι έτοιμη να συνεχίσει να επιτίθεται στους αξιωματικούς για δύο λόγους.

Οι Αδελφοί αμφιβάλλουν ότι ο στρατός είναι ενωμένος υπέρ της συνεχιζόμενης καταστολής. Βλέπουν τη δυνατότητα κατακερματισμού των τάξεων του στρατού, αν οι στρατηγοί κλιμακώσουν περαιτέρω τη βία. Παρά το γεγονός ότι είναι μάλλον αδιαφανείς οι σκέψεις των Αιγύπτιων στρατιωτικών με βαθμό χαμηλότερο του στρατηγού, η πρόσφατη ιστορία επικυρώνει στοίχημα των Αδελφών.

Εάν υπάρχουν πολλοί συμπαθούντες τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στο στρατό και είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν υπάρχουν, οι στρατιωτικοί ηγέτες της Αιγύπτου αντιμετωπίζουν πάντα τον κίνδυνο οι κληρωτοί στρατιώτες να αρνηθούν να επιτεθούν σε συμπατριώτες τους. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα θεωρεί επίσης ότι έχει συμμάχους στο πλαίσιο του στρατού οι οποίοι θα προσπαθήσουν να αποτρέψουν μια συνολική επίθεση κατά της οργάνωσης.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα προσπαθεί να αξιοποιήσει ό,τι εντάσεις υπάρχουν στο πλαίσιο του στρατού με το να ξεχωρίζουν δημόσια τους στρατηγούς που εκτέλεσαν την αποστολή της απομάκρυνσης του Μόρσι - τους «putchists» από τις Ένοπλες Δυνάμεις γενικά.

Αλλά είτε υπάρχουν διαιρέσεις στις τάξεις του στρατού είτε όχι, η ηγεσία του στρατού δεν είναι πιο πιθανό να προσαρμόσει τα δικά της όρια από όσο η Μουσουλμανική Αδελφότητα, γιατί θα ήταν αυτοκτονία για τους στρατηγούς να επαναφέρουν έναν πρόεδρο τον οποίο μόλις έχουν απομακρύνει από την εξουσία. Και έτσι ο επίμονος εμφύλιος πόλεμος είναι σχεδόν αναπόφευκτος: ο στρατός και η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχουν κοινά αλληλοαναιρούμενα συμφέροντα για τα οποία είναι πρόθυμοι να πολεμήσουν επ' άπειρον. Η σύγκρουση θα τελειώσει μόνο όταν λυγίσει ο ένας ή ο άλλος - εκτός αν λυγίσει η Αίγυπτος πρώτα.