ΤΟΥΡΚΙΑ: Η επιστροφή της Αμμοχώστου «κλειδί» για το Κυπριακό

Της Δωρας Αντωνιου

Η διπλωματική κινητικότητα που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα μεταξύ Αθηνών - Λευκωσίας και Αγκυρας, ούτε τυχαία είναι ούτε συγκυριακή. Οι τρεις πρωτεύουσες προετοιμάζονται για μια δύσκολη και απαιτητική περίοδο, που αναμένεται να αρχίσει τον Οκτώβριο και αφορά την προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού. Διπλωματικές πηγές, με γνώση του διεθνούς και περιφερειακού γίγνεσθαι, μιλούν για επιθυμία των τρίτων ενδιαφερομένων μερών -μεταξύ των οποίων η Ε.Ε., οι ΗΠΑ και άλλοι μεγάλοι διεθνείς «παίκτες»- η διαπραγματευτική διαδικασία να εξελιχθεί σε γοργούς ρυθμούς, μέσα σε λίγους μήνες και να μην αφεθεί να απολέσει τη δυναμική της.

Οι παράμετροι που κινητοποιούν τον διεθνή παράγοντα τώρα και τροφοδοτούν την προώθηση μιας ακόμα προσπάθειας για να επιλυθεί το Κυπριακό, είναι οι εξής: η αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή, που καθιστά επιτακτική την ανάγκη να κλείσουν το ταχύτερο όποια μέτωπα είναι εφικτό, ώστε να διαμορφωθούν νησίδες σταθερότητας. Οι εξελίξεις στον εντοπισμό κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, που αναβαθμίζουν τη γεωπολιτική σημασία της λεκάνης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και «επιβάλλουν» περιβάλλον σταθερότητας, προκειμένου η εξόρυξη να γίνει με τους καλύτερους δυνατούς όρους. Η οικονομική κρίση που έπληξε την Κυπριακή Δημοκρατία και θεωρείται ότι μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά, καθώς ως ένας από τους βασικούς λόγους απροθυμίας των Κυπρίων να υπερψηφίσουν, το 2004, το Σχέδιο Ανάν, είχε θεωρηθεί η απροθυμία τους, τότε, να θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική ευημερία που απολάμβαναν.

Στη Λευκωσία, ανώτατες διπλωματικές πηγές, περιγράφοντας το περιβάλλον εντός του οποίου εξελίσσεται η συζήτηση για επανέναρξη των συνομιλιών, αναφέρουν ότι «οικονομική κρίση, φυσικό αέριο και Κυπριακό είναι τρεις παράλληλοι δρόμοι αμοιβαία ενισχύοντες ο ένας τον άλλο». Το Σχέδιο Ανάν δεν υπάρχει στο τραπέζι για την κυπριακή πλευρά, κάτι απόλυτα αναμενόμενο, άλλωστε, εξαιτίας και της αρνητικής φόρτισης που θα συνόδευε η επαναφορά του στη συζήτηση. Ωστόσο, όλοι παραδέχονται ότι, λίγο έως πολύ, όλες οι πιθανές εναλλακτικές έχουν πέσει στο τραπέζι όλα αυτά τα χρόνια και τα βασικά χαρακτηριστικά της όποιας πρότασης έρθει είναι λίγο έως πολύ γνωστά και αναμενόμενα.

Η Λευκωσία κινητοποιείται το τελευταίο διάστημα στην προώθηση μιας πρότασής της, την οποία θεωρεί κομβική ενόψει της επανάληψης των διαπραγματεύσεων: την επιστροφή της Αμμοχώστου. Η κυπριακή πλευρά υποστηρίζει το αίτημά της, το οποίο κατέθεσε μόλις την περασμένη Δευτέρα στον αρμόδιο για τη Διεύρυνση επίτροπο της Ε.Ε., Στέφαν Φούλε, λέγοντας ότι ο πρόεδρος, κ. Νίκος Αναστασιάδης, βγήκε αποδυναμωμένος έναντι της κοινής γνώμης από τη διαδικασία «κουρέματος» καταθέσεων και χρειάζεται μια κίνηση που να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του.

Η Αγκυρα, μέχρι στιγμής, δεν έχει τοποθετηθεί επί του αιτήματος για επιστροφή της Αμμοχώστου. Ωστόσο, το γεγονός ότι δεν το έχει απορρίψει, ξεκόβοντας τη συζήτηση, θεωρείται θετικό. Εκτιμάται ότι η τουρκική πλευρά μετρά τις επιλογές της, προκειμένου να αποφασίσει ποια ανταλλάγματα μπορεί να ζητήσει. Θεωρείται, δε, βέβαιο ότι θα θέσει θέμα αναγνώρισης του παράνομου αεροδρομίου Τύμπου στα Κατεχόμενα.  

Η Λευκωσία δεν είναι αρνητική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, υπό την προϋπόθεση ότι η λειτουργία του αεροδρομίου θα γίνει με τέτοιο τρόπο και εποπτεία, ώστε να μην μπορεί να θεωρηθεί σε καμιά περίπτωση ως αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Οσον αφορά την Αμμόχωστο, το σχέδιο για την επιστροφή της που προτείνει η κυπριακή πλευρά αφορά επέκταση της νεκρής ζώνης, ώστε να περιλαμβάνει την περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων, με υπεύθυνα για την ασφάλεια τα Ηνωμένα Εθνη. Η διοίκηση της περιοχής θα περιέλθει στην Κυπριακή Δημοκρατία, με την κυπριακή αστυνομία να εκτελεί καθήκοντα αστυνόμευσης και τους νόμιμους κατοίκους να επιστρέφουν στην περιοχή.