Προστασία απορρήτου επικοινωνίας στους χώρους εργασίας

Γράφει ο Θεόδωρος Πέππας

Δικηγόρος, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μεταπτυχιακών σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου

Με τον ν. 3115/2003 συστήθηκε ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) με σκοπό την προστασία του απορρήτου των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε τρόπο.

Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών – Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Δικαιοσύνης και Μεταφορών και Επικοινωνιών και γνώμη της Α.Δ.Α.Ε. ρυθμίζονται οι διαδικασίες και οι τεχνικές και οργανωτικές εγγυήσεις για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών, όταν αυτή διατάσσεται από τις αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές.

Το προεδρικό διάταγμα, εξειδικεύοντας την συνταγματική διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 9, προβλέπει ότι για λόγους προστασίας της ασφάλειας του κράτους, της αποτροπής ανεπιθύμητων ενεργειών, της πάταξης της τρομοκρατίας, της πρόληψης διερεύνησης, διαπίστωσης και δίωξης περιπτώσεων ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, διακίνησης ναρκωτικών, αποκάλυψης κυκλωμάτων σωματεμπορίας και ανθρωπίνων οργάνων κ.λπ., δηλαδή μόνο για πολύ συγκεκριμένους και ρητά προβλεπόμενους λόγους, θα μπορεί εφεξής να γίνει άρση του απορρήτου των κάθε είδους επικοινωνιών, και επομένως και των επιστολών, για ορισμένο χρονικό διάστημα και κάτω από δικαστικές εγγυήσεις.

Στην παράγραφο 1 του άρθρου 19 του Συντάγματος ορίζεται ότι «1. Το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο. Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις υπό τις οποίες η δικαστική αρχή δεν δεσμεύεται από το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων».

Η παράγραφος 1 του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ορίζει ότι «Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του», ενώ σύμφωνα με το άρθρο 7 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας και των επικοινωνιών του».

Περαιτέρω, το άρθρο 9Α του Συντάγματος ορίζει ότι «Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών δεδομένων, όπως νόμος ορίζει». Την συνταγματική αυτή διάταξη εξειδικεύει ο ν. 2472/1997 για την «Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» σε συνδυασμό με τον ν. 3471/2006 για την «Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τροποποίηση του ν. 2472/1997».

Η παράγραφος 1 του άρθρου 9 του Συντάγματος εισάγει ρητή και απόλυτη προστασία καθιερώνοντας το απόρρητο της αλληλογραφίας και άρα εισάγει απόλυτη απαγόρευση στην πρόσβαση/ επέμβαση τρίτου σε αυτήν. Ειδικότερα, το άρθρο αυτό προστατεύει το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης και επικοινωνίας. Η προστασία του απορρήτου αποσκοπεί στην διασφάλιση της ελεύθερης προσωπικής επικοινωνίας και προϋποθέτει δύο τουλάχιστον πρόσωπα: εκείνο που στέλνει το μήνυμα και εκείνο που το δέχεται. Ο προστατευόμενος πυρήνας του ως άνω συνταγματικού δικαιώματος είναι η μυστικότητα του περιεχομένου του μηνύματος, η εγγύηση δηλαδή ότι το μήνυμα έφτασε στον παραλήπτη χωρίς να γνωστοποιηθεί σε τρίτους (το άρθρο 19 προστατεύει την επικοινωνία ιδιωτικού χαρακτήρα, σε οικειότητα, και όχι την επικοινωνία σε δημοσιότητα).

Η Ομάδα Προστασίας των Προσώπων έναντι της Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία ιδρύθηκε με το άρθρο 29 της Οδηγίας 9546/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών που ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με τον ν. 2472/1997 έχει κρίνει ότι η έννοια της αλληλογραφίας έχει διευρυνθεί πλέον λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, έτσι ώστε να περιλαμβάνει και την ηλεκτρονική αλληλογραφία με στόχο να εξασφαλίζεται και στην περίπτωση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας ο ίδιος βαθμός προστασίας με την παραδοσιακή αλληλογραφία. Επομένως, τα μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου έχουν τον ίδιο βαθμό προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων με το παραδοσιακό έγγραφο που αποστέλλεται μέσω ταχυδρομείου. Επιπλέον, κατά την ως άνω ερμηνεία, οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες που πραγματοποιούνται στον χώρο της εργασίας καλύπτονται από τις έννοιες της «ιδιωτικής ζωής» και της «αλληλογραφίας» του άρθρου 8 της Ε.Σ.Δ.Α.

O εργοδότης δύναται να εισάγει σύστημα ελέγχου της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και της περιήγησης στο διαδίκτυο των εργαζομένων, υπό τις εξής προϋποθέσεις:

Α) Να ενημερώσει τους εργαζόμενους για την τυχόν χρήση λογισμικού ελέγχου του συστήματος κατά τρόπο σαφή και κατανοητό σε όλους.

Β) Να εισάγει σύστημα ασφαλείας ώστε η χρήση του σχετικού λογισμικού από τρίτους εκτός επιχείρησης να γίνεται αποκλειστικά και μόνο για το σκοπό της παροχής από απόσταση υπηρεσιών υποστήριξης, με δυνατότητα να ενημερώνεται ο εργαζόμενος κάθε φορά που απαιτείται η πρόσβαση στον υπολογιστή του ,μέσω συστήματος απομακρυσμένου ελέγχου και να έχει την δυνατότητα να αλλάξει τον κωδικό πρόσβασης.

Γ) Να επιτρέπει στους εργαζόμενους να χρησιμοποιούν χώρο στον οποίο δεν θα είναι δυνατή η πρόσβαση κανενός τρίτου.

Δ) Να λαμβάνει όλα τα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα ασφαλείας για την προστασία προσωπικών δεδομένων τα οποία διακινούνται μέσω του δικτύου είτε είναι αποθηκευμένα στους υπολογιστές της εταιρίας.(Απαραίτητη θεωρείται εδώ η εκπόνηση μελέτης επικινδυνότητας και η χάραξη πολιτικής ασφαλείας).

Ε) Να μην προβαίνει σε συλλογή και επεξεργασία δεδομένων ,που αφορούν τις κλήσεις και γενικά τις επικοινωνίες στο χώρο εργασίας παρά μόνον εφόσον αυτό είναι απολύτως αναγκαίο για την οργάνωση και τον έλεγχο της διεκπεραίωσης της συγκεκριμένης εργασίας η του κύκλου εργασιών και ιδίως των έλεγχο των δαπανών, χωρίς να καταχωρούνται και γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας το σύνολο των στοιχειών της επικοινωνίας.

ΣΤ) Για την αποτροπή διαρροών από πλευράς των εργαζομένων μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών, μυστικών του εργοδότη είτε εμπιστευμένων σε αυτόν λόγω της αποστολής και των εργασιών που έχουν ανατεθεί από τρίτους , θεμιτή πρέπει να θεωρείται, η απαγόρευση πρόσβασης σε περιοχές του συστήματος της Εταιρίας είτε η εγκατάσταση συστημάτων αποτροπής, με ταυτόχρονη πρόβλεψη αυστηρών υποχρεώσεων και περιορισμών των εργαζομένων, που υπηρετούν στα αντίστοιχα τμήματα της Εταιρίας.

Επίσης η καταγραφή από τον εργοδότη των ιστοσελίδων που επισκέπτονται οι εργαζόμενοι θεωρείται από τις ανεξάρτητες αρχές μη νόμιμη, αλλά είναι δυνατός ο περιορισμός των ιστοσελίδων που μπορεί να επισκέπτεται ο εργαζόμενος.

Πηγή:www.capital.gr