Της Φανούλας Αργυρού
ΜΕΡΟΣ Γ’
Όπως αναφέραμε στο μέρος β’, στο τέλος της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές της δεκαετίας του ’80, γίνονταν από διάφορους παράγοντες οι πρώτες κινήσεις για εμπέδωση του διζωνικού μοντέλου, οι οποίες, όμως, προσέκρουαν στο πρόσωπο του τότε Προέδρου Σπύρου Κυπριανού, που προέκρινε μια πιο ήπιας μορφής ομοσπονδία, όπως η διπεριφερειακή, καθώς και αρκετών άλλων.
Στις 21 Ιανουαρίου 1980, ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον Γλ. Κληρίδη. Στη σχετική αναφορά του προς το Λονδίνο για τα όσα μίλησαν, έγραψε μεταξύ άλλων ότι ο Κληρίδης πίστευε ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) ήταν όπως πάντα αναποφάσιστος. «Ενδεικτικά τώρα φαίνεται να υποφέρει από σχεδόν ολοκληρωτική ανικανότητα να πάρει αποφάσεις... Ο Κληρίδης πίστευε ότι ο (Αλέκος) Μιχαηλίδης ήταν πολύ αδύνατος να αποδεσμευθεί από το σημερινό καθεστώς. Ο Μιχαηλίδης έχανε το χρόνο του λέγοντας ιδιωτικά σε όλους ότι διαφωνεί με τον Κυπριανού και τις πολιτικές του, αλλά δεν είχε το θάρρος να γνωστοποιήσει τις απόψεις του... Ο Κληρίδης τον είχε προειδοποιήσει ότι με αυτόν το τρόπο θα συνέδεε τ’ όνομά του με την πτώση του καθεστώτος Κυπριανού... Ο Κληρίδης είχε ακούσει από τον Ρολάνδη ότι ο Πρόεδρος δεν ήταν διατεθειμένος να αποκαλύψει στο Εθνικό Συμβούλιο προφορικώς ή γραπτώς λεπτομέρειες εναλλακτικού σχεδίου, σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων με τους Τουρκοκυπρίους....».
Ο Κυπριανού «υπό έλεγχον»
Στις 18 Ιανουαρίου 1980 ο βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία γευμάτισε με τον πρόεδρο εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Αλέξη Γαλανό. Σε σχετική αναφορά προς το Λονδίνο, ο ΄Υπ. Αρμοστής έγραψε ότι ο Γαλανός του είπε ότι ο Πρόεδρος Κυπριανού είχε αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες εβδομάδες. Του είχε λεχθεί τόσο από το ΔΗΚΟ όσο και το ΑΚΕΛ ότι τα ψηφίσματα των Η. Εθνών και η υποστήριξη από τους αδέσμευτους δεν αρκούσαν, χρειαζόταν μεγαλύτερος ρεαλισμός για το εθνικό θέμα. Αμφότερα τα κόμματα του τόνισαν ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση από τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες και ότι η εκλογική υποστήριξη προς αυτόν στο μέλλον θα εξαρτιόταν από το ξεκίνημα των συνομιλιών. Ο Γαλανός είπε ότι παρόλο ότι ο Κυπριανού ήταν σε αρμονία με τον Λυσσαρίδη και τον Αρχιεπίσκοπο, ήταν και πολιτικό ον που ήθελε την εξουσία, και είχε αντιληφθεί ότι χρειαζόταν τα κόμματα περισσότερο απ΄ ό,τι τον χρειαζόντουσαν εκείνα.
«Με ρώτησε πώς έβλεπα τις προτάσεις Κυπριανού για μέτρα (καλής θέλησης) προς τους Τουρκοκυπρίους και είπα ότι τα βρήκα πολύ ενθαρρυντικά. Μου είπε ότι ήταν αρχικά δική του ιδέα την οποία είχε πριν από δύο χρόνια, αλλά δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν μέχρι που τα αποδέχθηκε τελικά ο Κυπριανού, κάτω από τις πρόσφατες πολιτικές πιέσεις. Είπε ότι είχαν και άλλα τέτοια μέτρα υπόψη... ΄Ηταν αλήθεια, είπε, ότι οι Ελληνοκύπριοι χρειαζόντουσαν το εργατικό - δη η προσφορά να δεχθούν Τουρκοκύπριους εργάτες στις οικοδομές... Φεύγοντας ήθελε να μας διαβεβαιώσει ότι ο Κυπριανού βρισκόταν «υπό έλεγχον» («under control»). Υποσχέθηκε να επικοινωνεί και να μας ενημερώσει και πάλιν σε 3-4 εβδομάδες».
Σχέδιο «εξόντωσης» του Προέδρου!
Ο Βρετ. Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον, το βράδυ της Παρασκευής 18 Αυγούστου 1978, γευμάτισε στο σπίτι του Γιάννη Χριστοφίδη (πρώην Υπουργού) συζήτησαν τις σκέψεις του τελευταίου σχετικά με τον Πρόεδρο Κυπριανού. Έγραψε στην αναφορά του προς το Λονδίνο ημερ. 21 Αυγούστου 1978 ο Υπ. Αρμοστής κ. Γκόρντον:
«…Ο Χριστοφίδης είπε με χαμόγελο πως δεν ήταν “συνωμότης” (conspirator), όμως θα ήταν για το καλύτερο συμφέρον της χώρας αν κατάφερναν τον Κυπριανού να εγκαταλείψει την προεδρία. Θα πρέπει να διευθετηθεί με τέτοιον τρόπο, που να μην εκτεθεί. Από πλευράς υγείας δεν τα πήγαινε καλά. Είχε τα πάνω και τα κάτω του. Θα ήταν καλύτερα να τον κόψουν σε μιαν από τις περιπτώσεις κατάπτωσής του και να τον πείσουν να αποσυρθεί εθελοντικώς. Η Ελλάδα μπορούσε να βοηθήσει δίδοντάς του ένα ωραίο σπίτι, και μια χρυσή χειραψία.
Ο καλύτερος διάδοχός του, είπε ο Χριστοφίδης, θα ήταν ο Ανδρέας Πατσαλίδης, υπουργός Οικονομικών... Θα γινόταν δεκτός από τον Δημοκρατικό Συναγερμό και το ΑΚΕΛ, ίσως και από την ΕΔΕΚ. Θα έμεινε βέβαια ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ο οποίος θα έπρεπε να το χωνέψει.
Είπα (Γκόρντον) ότι εξ΄ όσων γνώριζα ο Πατσαλίδης δεν ήταν πρόθυμος για προεδρικός υποψήφιος... Αντίθετα, η αντι-κυπριανική ομάδα είχε αποφασίσει για τον Πασχαλίδη της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας, αλλά στο τέλος όλα απέτυχαν. Ο Χριστοφίδης είπε, πως τώρα ήταν σίγουρος ότι ο Πατσαλίδης θα δεχόταν. Τα ακούω όλα με επιφύλαξη. Ο Χριστοφίδης δεν έχει πολιτικούς οπαδούς, παρόλον ότι έχει καλές διασυνδέσεις... Το βλέπω αδύνατο να παραιτείται ο Κυπριανού, εκτός και αν η υγεία του χειροτερεύσει σοβαρά...»
(Σημείωση: Στις 30.12.2008 γράψαμε στη «Σημερινή» ότι στις 15 Αυγούστου 1978, αμφότεροι Αλέκος Μιχαηλίδης αναπληρωτής πρόεδρος και Νίκος Ρολάνδης ΥΠΕΞ, έδωσαν στον Βρετανό στρατιωτικό των μυστικών υπηρεσιών, που για σκοπούς κατασκόπευσης/περισυλλογής πληροφοριών επισκέφθηκε (λόγω της εκφρασθείσας πολιτικής Κυπριανού για εγκατάλειψη των κατευθυντηρίων γραμμών Μακαρίου/Ντενκτάς) την Κύπρο και είχε επαφές με διάφορους, την εντύπωση ότι δεν ήσαν ευχαριστημένοι από τη συμπεριφορά Κυπριανού. Υπενθυμίζουμε ότι στην έκθεσή του τον Αύγουστο 1978, ο εν λόγω Βρετανός στρατιωτικός, μετά την επίσκεψη και επαφές του στην Κύπρο, εισηγήθηκε την απομάκρυνση του Κυπριανού, ίσως για λόγους υγείας, όπως έγραψε).
Η υπομονή εξαντλείται
Αναφορά του Βρετ. Αξιωματούχου της Υπ. Αρμοστείας στη Λευκωσία G. E. FitzHerbert, ημερ. 1 Σεπτεμβρίου 1978, γράφει: «Είδα τον Αλέξη Γαλανό χθες βράδυ. Αναφορικά με τον Κυπριανού, ο Γαλανός είπε ότι η υπομονή των υποστηρικτών του εξαντλείτο (ο Γαλανός είναι αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος). Η συμπεριφορά του Κυπριανού τον Ιούλιο ανησύχησε πολλούς. Ο Γαλανός βρισκόταν σε επαφή με αριθμό Κυπρίων του εξωτερικού, ειδικά στις ΗΠΑ και δεν το έκρυβαν ότι τους ανησυχούσε η ζημιά από τη συμπεριφορά του Κυπριανού στο Κυπριακό... Ο Γαλανός είπε ότι ο Κυπριανού δεν θα επιζήσει ως πρόεδρος, αν υπήρχε ακόμα ένας λανθασμένος χειρισμός ‘κρίσης’. Είπε ότι ο Κυπριανού φοβόταν τον Μιχαηλίδη και έκανε ξεκάθαρο ότι θα ήταν καλό πράγμα αν ο Μιχαηλίδης αντικαθιστούσε το συντομότερο δυνατόν τον Κυπριανού. Δεν πίστευε ότι ως πρόεδρος ο Μιχαηλίδης θα ήταν ο άνθρωπος του Αρχιεπισκόπου, παρόλον ότι και εκ του φυσικού θα έκανε χρήση των σχέσεών του με τον Κύκκο, στην προώθηση των αναμφίβολων φιλοδοξιών του.
Ο Γαλανός απέρριψε δημοσίευμα του ''Αγώνα'', ότι μπορούσε να ήταν ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ... Δεν ήθελε να ήταν διαπραγματευτής. Πίστευε ότι ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για διαπραγματευτής. Άλλη πιθανότητα ήταν η Στέλλα Σουλιώτη... Ο Γαλανός πίστευε ότι ο διορισμός θα γινόταν σύντομα, γιατί θα διδόταν κακή εικόνα στο εξωτερικό, αν ο Κυπριανού δεν διόριζε διαπραγματευτή σύντομα...
Σχετικά με το Βαρώσι, ο Γαλανός είπε ότι πίστευε πως οι Αμερικανοί ίσως να είχαν κάποιο χαρτί κάτω από το μανίκι τους, την πιθανότητα να πείσουν τον Ντενκτάς να καλυτερεύσει την πρότασή του της 20ής Ιουλίου... Συνέχιζε να πιστεύει ότι η πρόοδος για το Βαρώσι ήταν ο δρόμος για πρόοδο, παρ' όλον ότι πίστευε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν πρέπει να επιμένει για το Βαρώσι αποκλείοντας άλλες πτυχές...»
Ούτε προσχηματική κάλυψη
Στις 2 Ιανουαρίου 1980, ο Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη και εις απάντησιν για το ρόλο της Βρετανίας, είπε ότι «η Βρετανία δεν έκανε τίποτα για μια λύση του Κυπριακού και περιορίζεται σε εκφράσεις ελπίδας και ευχών».
Ερωτηθείς από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή ο Νίκος Ρολάνδης, για τις δηλώσεις, κατ' αρχήν είπε ότι δεν τις είχε ακούσει, αλλά σίγουρα δεν ήσαν αλήθεια.
Γνώριζε ότι οι Βρετανοί ήσαν στενότατοι φίλοι της Κύπρου στη Δύση και δεν έπρεπε να γίνει τέτοια δήλωση, ειδικά ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του Κυπριανού στο Λονδίνο. Και ότι θα προέβαινε σε κάποιες φιλικές δηλώσεις προς τη Βρετανία σε μελλοντικές ομιλίες του.
Στις 18 Ιανουαρίου 1980, και αφού πήρε αντίγραφο των δηλώσεων του Προέδρου Κυπριανού, ο Ρολάνδης ρωτήθηκε ξανά από τον Βρετ. Ύπ. Αρμοστή και έγραψε αυτός: «... μιλώντας προσωπικά, και μόνο για εμένα, πίστευε ότι τέτοια δήλωση δεν έπρεπε ποτέ να είχε γίνει από τον Πρόεδρο. ΄Ηταν σίγουρα αναληθή και, έστω και να ήταν αλήθεια, τέτοια δήλωση δεν έπρεπε να γίνει δημόσια.... Εισηγήθηκε να δώσει εντολή στον Ύπ. Αρμοστή στο Λονδίνο (Τάσο Παναγίδη) να πει κάτι στο Φόρεϊν Όφις...», έγραψε ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής προς το Λονδίνο στις 21 Ιανουαρίου 1980.
Πρόταση ΑΚΕΛ για νέο Σύνταγμα
Σε τηλεοπτική συνέντευξή του στις 18 Ιανουαρίου 1980, ο Αλέκος Μιχαηλίδης ξεκαθάρισε ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ, για ετοιμασία νέου συντάγματος, ήταν θετική, νοουμένου το ΑΚΕΛ δεν εννοούσε επίσης και νέες προτάσεις για νέες παραχωρήσεις, αλλά μάλλον την προετοιμασία εναλλακτικών απόψεων για τις διάφορες πτυχές του συνταγματικού προβλήματος. Και αποκάλυψε τότε, ότι ο Πρόεδρος (Κυπριανού) είχε ήδη καλέσει δύο συνταγματολόγους να έλθουν στην Κύπρο. Τη Βρετανίδα κ. Κλερ Πάλι και τον Καναδό καθηγητή Ρόναλντ ΜακΝτόλαντ. Η κ. Πάλι έφθασε στην Κύπρο στις 23 Ιανουαρίου και ο καθηγητής ΜακΝτόναλτ αναμενόταν προς το τέλος του μηνός, έγραφε έκθεση της Βρετ. Υπ. Αρμοστείας, ημερ. 24 Ιανουαρίου 1980.
========================
Cyprus Action Network of America (CANA)
2578 Broadway #132
New York, NY 10025
New York: Tel. 917-699-9935
Email: cana@cyprusactionnetwork.org
www.cyprusactionnetwork.org
========================
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου