Η παραγωγικότητα των ενστόλων στην Ελλάδα

Του Θανου Π. Ντοκου

Γενικου διευθυντή στο ΕΛΙΑΜΕΠ.

Οι πρόσφατες λίαν ατυχείς δηλώσεις του κ. Πάγκαλου περί μη-παραγωγικότητας των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις. 

Αναρωτιέμαι πώς θα αξιολογούσε ο κ. αντιπρόεδρος της κυβέρνησης την παραγωγικότητα του πολιτικού προσωπικού της χώρας - επίσης «σιτιζόμενου από το πρυτανείο»; 

Επί της ουσίας, πράγματι, οι αμυντικές δαπάνες είναι μη-παραγωγικές, με την αυστηρά οικονομική έννοια, αλλά χωρίς το δημόσιο αγαθό που λέγεται εθνική ασφάλεια δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ευημερία και ανάπτυξη. Επίσης, χωρίς δημόσια τάξη, μπορούμε να μιλήσουμε για δημοκρατία και ποιότητα ζωής;  

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης στον τρόπο λειτουργίας των ανωτέρω θεσμών. Οι Ενοπλες Δυνάμεις καλούνται να αναμορφωθούν σε μια εποχή συρρικνούμενων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, με μια κοινωνία στείρα καταναλωτική, στερούμενη αρχών, αξιών και στρατηγικού προορισμού, με ένα προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα και με ποιοτικά μεταβαλλόμενη πληθυσμιακή σύνθεση. 

Παρά τις διαχρονικές παθογένειες -φόβος του πολιτικού κόστους, γενικότερη αδυναμία της ελληνικής διοίκησης για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, το σαράκι της μετριοκρατίας που κατατρώγει εδώ και πολλά χρόνια τα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας, αδιαφάνεια προμηθειών και συνακόλουθη διαφθορά- υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ορθολογικότερης χρήσης ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση των δαπανών και παράλληλη αύξηση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ε.Δ. 

Αυτά τα οφέλη μπορούν να προκύψουν μόνο από μια συστηματική διαδικασία αναθεώρησης και την κατάθεση τεκμηριωμένων και τολμηρών προτάσεων πολιτικής που θα τύχουν αξιοποίησης από την πολιτική ηγεσία, παρά το όποιο πολιτικό κόστος.

Στον κρίσιμο χώρο της ασφάλειας του πολίτη οι μεγάλες προκλήσεις βρίσκονται μπροστά μας, με σημαντικότερο ζητούμενο όχι μόνο την άμεση βελτίωση των επιδόσεων και πρακτικών, αλλά και τη διατήρησή τους στο επιθυμητό επίπεδο σε βάθος χρόνου. Με την έλλειψη συνέχειας και συνέπειας να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης, είναι απαραίτητη η θεσμική κατοχύρωση των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Το πρόβλημα έγκειται στη νοοτροπία, την εκπαίδευση και την οργανωσιακή κουλτούρα (και χαρακτηρίζει και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα στην Ελλάδα). Συνδέεται, επίσης, με την έλλειψη αξιοκρατίας και λογοδοσίας και εδώ η ευθύνη βαρύνει κυρίως τα κόμματα εξουσίας.

Βασική επιδίωξη θα πρέπει να αποτελέσει η γενικότερη αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου λειτουργίας, η οποία συνδέεται άμεσα με την ανάγκη σημαντικών αλλαγών στον τομέα της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε όλα τα επίπεδα, αλλά και την επίτευξη επαρκούς διακλαδικότητας μεταξύ των εμπλεκομένων υπηρεσιών (ΕΛ.ΑΣ., Πυροσβεστική, Λιμενικό, ΕΥΠ, αλλά και Τοπική Αυτοδιοίκηση), τόσο όσον αφορά τον επιχειρησιακό συντονισμό κατά τη διάρκεια εκτάκτων καταστάσεων, όσο και τη συνεργασία για την προληπτική αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων. Η δε προσπάθεια αύξησης του επαγγελματισμού προϋποθέτει, βεβαίως, και τα αυτονόητα: αξιοκρατία, εξάλειψη κομματικών και συντεχνιακών παρεμβάσεων, αλλαγή νοοτροπίας πολιτικού κόσμου και ελληνικής κοινωνίας ως προς τον ρόλο και τη λειτουργία των υπηρεσιών ασφαλείας. Αλλά δυστυχώς στην Ελλάδα του 2010 χρειάζεται να συζητούμε ακόμη για τα αυτονόητα.