Της ΣΟΦΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Τα μεγάλα πνεύματα όλων των χωρών και των εποχών δεν συναντήθηκαν μόνο στον φανταστικό χώρο των έργων τους και του εγκεφάλου τους, αλλά και στην πραγματικότητα. Τι συνέβη, όμως, όταν οι γίγαντες της τέχνης, της λογοτεχνίας, της επιστήμης και της διανόησης βρέθηκαν μαζί; Εγινε κάποια αστρική έκρηξη που έκανε τη γη να σείεται κάτω από τα πόδια μας; Ή απογοητευτικά κατέληξε σε φιάσκο;
Οταν ο Τσάρλι Τσάπλιν έκανε ένα πάρτι, κάλεσε και τον Αλμπερτ Αϊνστάιν, για να του συστήσει μεταξύ άλλων τον μεγαλοπαράγοντα του Τύπου, Γουίλιαμ Ράντολφ Χερστ. Η συνάντηση δεν είχε μεγάλη επιτυχία. Ο Αϊνστάιν δεν ήταν πρόθυμος να εξηγήσει τις θεωρίες του στους μη μυημένους κι έτσι ο επιστήμονας και ο μεγιστάνας δεν κατόρθωσαν να εναρμονιστούν. Θα επικρατούσε δε απόλυτη παγωμάρα, αν η φιλενάδα του Χερστ δεν έβαζε τα δάχτυλά της στην αφάνα του Αϊνστάιν γουργουρίζοντας: «Αλμπερτ, γιατί δεν κόβεις τα μαλλιά σου;».
Κάποιες φορές οι μεγάλοι άντρες, άμα τη συνάντησή τους, έμπαιναν κατευθείαν στο «ψητό». Οταν ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ γνώρισε τον Σκοτ Φιτζέραλντ στο Παρίσι, τον Απρίλιο του 1925, ο συγγραφέας του «Υπέροχου Γκάτζμπι» τον ρώτησε: «Εκανες σεξ με τη γυναίκα σου πριν παντρευτείτε, Ερνεστ;». Σύντομα οι δύο λογοτέχνες έγιναν φίλοι και οι συζητήσεις πολύ συχνά αφορούσαν τις συζύγους τους. Ενα απόγευμα, ο Φιτζέραλντ εκμυστηρεύτηκε ότι η Ζέλντα του είχε πει ότι οι όρχεις του ήταν υπερβολικά μικροί και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να ικανοποιήσει ποτέ καμία γυναίκα.
Η πρώτη απάντηση του Χέμινγουεϊ ήταν ότι πρόκειται για μία από τις συνηθισμένες απόπειρες υποτίμησής του από τη Ζέλντα. Ο Σκοτ δεν ικανοποιήθηκε κι έτσι ο Χέμινγουεϊ τον κάλεσε στο γραφείο του, όπου του είπε: «Είσαι απόλυτα εντάξει. Δεν έχεις τίποτα στραβό. Κοιτάς τον εαυτό σου από ψηλά και μοιάζεις συρρικνωμένος. Πήγαινε στο Λούβρο και κοίτα τα ανθρώπινα αγάλματα. Μετά πήγαινε σπίτι και κοίταξε το προφίλ σου στον καθρέφτη».
Η ιστορική συνεύρεση των πέντε τιτάνων συνέβη στις 18 Μαΐου του 1922 στο Παρίσι, μετά την πρεμιέρα του μπαλέτου «Le Renard». Εκτός από τους δημιουργούς της παράστασης, Ιγκόρ Στραβίνσκι και Σερζ Ντιαγκίλεφ, στο εορταστικό τραπέζι ήταν καλεσμένοι ο Πικάσο, ο Προυστ και ο Τζόις. Η γνωριμία τους δεν ξεκίνησε ακριβώς ευχάριστα.
Ο Τζέιμς Τζόις έφτασε μεθυσμένος και ανεπίσημα ντυμένος γύρω στις 11 το βράδυ, ενώ ο Μαρσέλ Προυστ στις 2.30 τα ξημερώματα, μόλις είχε ξυπνήσει, αφού ξενυχτούσε γράφοντας το κεφάλαιο «Σόδομα και Γόμορρα» του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».
«Χωρίς αμφιβολία θαυμάζεις τον Μπετόβεν», λέει ο Προυστ στον Στραβίνσκι. «Απεχθάνομαι τον Μπετόβεν», απαντάει κοφτά ο Στραβίνσκι.
Κάποιες φορές οι μεγάλοι άντρες, άμα τη συνάντησή τους, έμπαιναν κατευθείαν στο «ψητό». Οταν ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ γνώρισε τον Σκοτ Φιτζέραλντ στο Παρίσι, τον Απρίλιο του 1925, ο συγγραφέας του «Υπέροχου Γκάτζμπι» τον ρώτησε: «Εκανες σεξ με τη γυναίκα σου πριν παντρευτείτε, Ερνεστ;». Σύντομα οι δύο λογοτέχνες έγιναν φίλοι και οι συζητήσεις πολύ συχνά αφορούσαν τις συζύγους τους. Ενα απόγευμα, ο Φιτζέραλντ εκμυστηρεύτηκε ότι η Ζέλντα του είχε πει ότι οι όρχεις του ήταν υπερβολικά μικροί και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να ικανοποιήσει ποτέ καμία γυναίκα.
Η πρώτη απάντηση του Χέμινγουεϊ ήταν ότι πρόκειται για μία από τις συνηθισμένες απόπειρες υποτίμησής του από τη Ζέλντα. Ο Σκοτ δεν ικανοποιήθηκε κι έτσι ο Χέμινγουεϊ τον κάλεσε στο γραφείο του, όπου του είπε: «Είσαι απόλυτα εντάξει. Δεν έχεις τίποτα στραβό. Κοιτάς τον εαυτό σου από ψηλά και μοιάζεις συρρικνωμένος. Πήγαινε στο Λούβρο και κοίτα τα ανθρώπινα αγάλματα. Μετά πήγαινε σπίτι και κοίταξε το προφίλ σου στον καθρέφτη».
Η ιστορική συνεύρεση των πέντε τιτάνων συνέβη στις 18 Μαΐου του 1922 στο Παρίσι, μετά την πρεμιέρα του μπαλέτου «Le Renard». Εκτός από τους δημιουργούς της παράστασης, Ιγκόρ Στραβίνσκι και Σερζ Ντιαγκίλεφ, στο εορταστικό τραπέζι ήταν καλεσμένοι ο Πικάσο, ο Προυστ και ο Τζόις. Η γνωριμία τους δεν ξεκίνησε ακριβώς ευχάριστα.
Ο Τζέιμς Τζόις έφτασε μεθυσμένος και ανεπίσημα ντυμένος γύρω στις 11 το βράδυ, ενώ ο Μαρσέλ Προυστ στις 2.30 τα ξημερώματα, μόλις είχε ξυπνήσει, αφού ξενυχτούσε γράφοντας το κεφάλαιο «Σόδομα και Γόμορρα» του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».
«Χωρίς αμφιβολία θαυμάζεις τον Μπετόβεν», λέει ο Προυστ στον Στραβίνσκι. «Απεχθάνομαι τον Μπετόβεν», απαντάει κοφτά ο Στραβίνσκι.
«Αλλά, αγαπημένε μου μετρ, ενίσταται ο Προυστ, «σίγουρα οι τελευταίες του σονάτες και τα κουαρτέτα...».
«Είναι χειρότερα από τα υπόλοιπα», τον κόβει απότομα ο συνθέτης.
Στο μεταξύ, ο Τζόις είχε κοιμηθεί. Οταν ξύπνησε, είδε μπροστά του τον Προυστ να τον ρωτάει: «Σου αρέσουν οι τρούφες;». Δεν είναι επιβεβαιωμένο αν πέρασαν την υπόλοιπη βραδιά τους τρώγοντας σοκολατάκια, είναι καταγεγραμμένη, όμως, η ιστορική κουβέντα τους:
Στο μεταξύ, ο Τζόις είχε κοιμηθεί. Οταν ξύπνησε, είδε μπροστά του τον Προυστ να τον ρωτάει: «Σου αρέσουν οι τρούφες;». Δεν είναι επιβεβαιωμένο αν πέρασαν την υπόλοιπη βραδιά τους τρώγοντας σοκολατάκια, είναι καταγεγραμμένη, όμως, η ιστορική κουβέντα τους:
«Ποτέ δεν έχω διαβάσει τα έργα σας, κ. Τζόις» και η άμεση απάντηση, «Ποτέ δεν έχω διαβάσει τα έργα σας, κ. Προυστ».
Ο Τζόις άναψε πούρο και άνοιξε το παράθυρο. Αλλεργικός στον καπνό και στα ανοιχτά παράθυρα, ο Προυστ μιλούσε ασταμάτητα. «Φυσικά η κατάσταση ήταν αφόρητη», σχολίασε ύστερα από μέρες ο Τζόις. «Η μέρα του Προυστ ξεκινούσε, ενώ η δική μου μέρα τελείωνε». Ο Προυστ πέθανε τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.
ΓΕΥΜΑΤΑ
Ο Τζόις άναψε πούρο και άνοιξε το παράθυρο. Αλλεργικός στον καπνό και στα ανοιχτά παράθυρα, ο Προυστ μιλούσε ασταμάτητα. «Φυσικά η κατάσταση ήταν αφόρητη», σχολίασε ύστερα από μέρες ο Τζόις. «Η μέρα του Προυστ ξεκινούσε, ενώ η δική μου μέρα τελείωνε». Ο Προυστ πέθανε τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.
ΓΕΥΜΑΤΑ
Κάποιες από τις πιο ευεργετικές συνευρέσεις των μεγάλων πνευμάτων ήταν όταν ο σερ Κόναν Ντόιλ συνάντησε τον Οσκαρ Γουάιλντ, όταν ο Βαν Γκογκ μοιράστηκε το ίδιο σπίτι με τον Γκογκέν, όταν έτρωγαν μαζί οι Φλομπέρ, Ζορζ Σαντ, αδελφοί Γκονκούρ και ο Τουργκένιεφ, όταν μιλούσαν σε παλιά αγγλικά ο Αντονι Μπέργκες με τον Χόρχε Λουί Μπόρχες...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου