ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Γιατί πρέπει η ΕΕ να ασχοληθεί σοβαρά με τη Λιβύη;

Toυ Mattia Toaldo /ECFR

Για αρκετούς λόγους. 

Πρώτα από όλα, οι χώρες που υποστήριξαν την επέμβαση του 2011 (μεταξύ αυτών το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία) έχουν μια υποχρέωση στους Λίβυους διότι πρόκειται για τη μόνη χώρα της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης στην οποία είχαμε στρατιωτική παρέμβαση. Δεν είναι μόνο ανήθικο να εγκαταλείψουμε τους Λίβυους τώρα, υποβαθμίζει θεμελιωδώς την αξιοπιστία μας σε μια περιοχή που η αξιοπιστία σήμερα σπανίζει.  

Δεύτερον, υπάρχει το ζήτημα της ασφάλειας στη Μεσόγειο. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να αφήσουμε τη Λιβύη να γίνει άλλη μία Σομαλία διότι γεωγραφικά είναι πολύ κοντά με την Ευρώπη- μόλις 350 χιλιόμετρα νότια της Ιταλίας και της Μάλτας. Εάν η κυβέρνηση καταρρεύσει εντελώς, η Λιβύη θα μπορούσε να γίνει ένα ασφαλές καταφύγιο για παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων. Ορισμένες χώρες ανησυχούν επίσης ότι μπορεί να γίνει μια βάση για εξτρεμιστικές οργανώσεις όπως η Al Qaida στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ. 

Τρίτον, υπάρχει η διάσταση της ενέργειας. Εάν θέλουμε να έχουμε εναλλακτική για το αέριο και το πετρέλαιο είτε της Ρωσίας είτε του Ιράν (ένα από τα δύο, όχι και τα δύο), η Λιβύη είναι απαραίτητα και όσο συνεχίζεται αυτή η διαμάχη, τόσο λιγότερο ασφαλείς θα είναι οι προμήθειες.
Υπάρχει μια επείγουσα ανθρωπιστική κρίση σήμερα στη Λιβύη;

 
Ίσως όχι με τον ίδιο τρόπο που συμβαίνει στη Γάζα ή στη Συρία, αλλά ναι, υπάρχει έκτακτη ανάγκη. Χιλιάδες Λίβυων και χιλιάδες μεταναστών που εργάζονται στη Λιβύη (κυρίως Αιγύπτιοι, Φιλιππινέζοι, Πακιστανοί και Κινέζοι) προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα με την Τυνησία διότι η Αίγυπτος έχει κλείσει τη διέλευση των συνόρων. Ένα περιστατικό έλαβε χώρα στο Ras Ajdir όταν η αστυνομία της Τυνησίας προσπάθησε να σταματήσει μια μάζα ανθρώπων από το να περάσουν τα σύνορα. Στη διάρκεια της διαμάχης το 2011, περίπου 1 εκατ. Λίβυοι κατέφυγαν είτε στην Τυνησία είτε στην Αίγυπτο.
Υπάρχει ελπίδα να βελτιωθεί η κατάσταση;

 
Πολύ μικρή. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Libyabodycount, υπήρξαν 942 βίαιοι θάνατοι στη Λιβύη φέτος, και οι μισοί από αυτούς έλαβαν χώρα τον Ιούλιο. Την 1η Αυγούστου, 114 άνθρωποι σκοτώθηκαν μόνο στην Τρίπολη και στο Marj. Οι δύο κύριοι ένοπλοι συνασπισμοί αποτελούνται ως εξής: οι αντι-ισλαμιστές περιλαμβάνουν τις ένοπλες δυνάμεις από την Zintan και μέλη των πρώην ενόπλων δυνάμεων του Gaddhafi που αυτομόλησαν στη διάρκεια της επανάστασης το 2011. Οι «ισλαμιστές» περιλαμβάνουν τις ένοπλες ομάδες από τη Misrata, την Ansar Al Sharia (που κατηγοριοποιείται ως τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ), και άλλες πολιτοφυλακές που είναι ευνοϊκά διακείμενοι στους ισλαμιστές. Καμία πλευρά δεν έχει επιδείξει την παραμικρή προθυμία για συμβιβασμό τις τελευταίες εβδομάδες.
Υπάρχουν θεσμικά όργανα στην περιοχή;
 

Το νέο κοινοβούλιο της Λιβύης συναντήθηκε στις αρχές της εβδομάδας στο Tobruk και εξέλεξε πρόεδρο. Ο Ageela Salah Issa Gwaider κέρδισε με τρεις ψήφους διαφορά, αφού εξελέγη στη Βουλή με λιγότερες από χίλιες ψήφους από τους ψηφοφόρους του. Τα 30 από τα 200 μέλη του κοινοβουλίου αποφάσισαν να μην παραβρεθούν για διάφορους λόγους, ενώ 12 έδρες έμειναν κενές διότι δεν μπορούσαν να διεξαχθούν εκλογές σε ορισμένα μέρη της χώρας. Δεδομένης της χαμηλής προσέλευσης στις εκλογές της 25ης Ιουνίου (μόνο το 18% αυτών που έχουν δικαίωμα ψήφου) και των τμημάτων που είναι ήδη ενσωματωμένα στο νέο κοινοβούλιο, τα θεσμικά όργανα της Λιβύης μπορεί να έλθει αντιμέτωπο με άλλη μία κρίση νομιμότητας. Το νέο κοινοβούλιο θα πρέπει να εκλέξει έναν νέο πρωθυπουργό και στη συνέχεια να αποφασίσει εάν θα υπάρξουν άμεσες προεδρικές εκλογές.
Μπορούν να κάνουν κάτι οι Ευρωπαίοι;
 

Ναι, χρειάζεται επείγουσα δράση αν και ίσως να μην αποδειχθεί καθοριστική. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να εστιάσουν σε μερικά σημεία. Έχουν εκδοθεί κοινά ανακοινωθέντα τις τελευταίες εβδομάδες από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που καλούν σε εθνικό διάλογο και να δοθεί τέλος στη βία. Δυστυχώς, ενώ το να παρουσιαστεί ενότητα είναι πολύ σημαντικό, είναι απίθανο να έχει κάποια επίδραση εάν δεν πληρούνται δύο προϋποθέσεις. Πρέπει να υπάρξει ειλικρινής δέσμευση σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών και δεύτερον, οι Ευρωπαίοι πρέπει να προσδιορίσουν τι θα συμβεί εάν τα αιτήματά τους για διάλογο δεν τύχουν ανταπόκρισης. Στο πλάισιο αυτό, θα μπορούσαν να εξεταστούν διάφορες επιλογές, συμπεριλαμβανομένης και της ταξιδιωτικής απαγόρευσης ή του παγώματος asset για ηγέτες παραστρατιωτικών ομάδων που αποδεδειγμένα δεν συνεργάζονται με τη διαδικασία των συνομιλιών και που συνεχίζουν τη βία. Οι σχετικές συνδέσεις της Λιβύης με την Ευρώπη δεν θα πρέπει να υποτιμούνται. Η συνεργασία με χώρες όπως το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι επίσης κρίσιμη για την αποκλιμάκωση της τρέχουσας αντιπαράθεσης.
Είναι πιθανή μια νέα στρατιωτικών επέμβαση;
 

Όχι. Το ψήφισμα 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΗΕ για την διεθνή ευθύνη προστασίας της Λιβύης, είναι ακόμη τυπικά σε ισχύ, και ορισμένες χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία ή η Ιταλία, έχουν συζητήσει για κάποια μορφή διεθνούς παρέμβασης. Αυτή τη στιγμή είναι απίθανο οποιοσδήποτε να υποσχεθεί στρατεύματα ελλείψει μιας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ των δύο κύριων παρατάξεων.